Dagblaðið Vísir - DV - 10.09.1983, Blaðsíða 16

DV. LAUGARDAGUR10. SEPTEMBER1983.
\
16
Þeir eru
9MWMAjlf AK
Nokkrir f allegir nytjahlutir
Ein af þversögnum nútimans er að
horfinn tími er ekki á nokkurn hátt
afgreiddur eða lokiö, segir danski
arkitektinn, Niels Kryger. Hann held-
ur áfram: Það sem kom fram í gær
er enn í brennipunktinum. Áhuginn
fyrir því sem gerðist, sem er af-
markað í fortíðinni, er meiri en
nokkru sinni fyrr. Það er róandi aö
virða fyrir sér tímaskeið sem hægt
er að fá sæmilegt yfirlit yfir. Tíma-
skeið sem enn bergmála til okkar
tíma.
Þetta er í dag gjaman kallað
nostalgia, heimþrá eftir horfnum
dögum. Þaö má kalla það veruleika-
flótta og allir raunsæir menn fagna
þeirri lýsingu.
Snúruklemmur úr tró
Þetta viðhorf til fortíðar sýnir
auðvitað ekkert annað en aö viðkom-
andi er illa upplýstur, því hvaða
tímaskeið hefur ekki sótt næringu og
not af til þess arfs sem fortíðin skil-
aði því? Hvaða tímaskeið getur sagt
sig vera sprottið fram óháð umhverf-
inu? Hversu byltingarsinnaðan sem
maöur kann að telja sig þá er
uppreisnin aldrei nema uppreisn
gegn tímabilinu sem á undan kemur.
Það flýr enginn frá samhengi nútím-
ans og hugsunina um þetta samhengi
er gaman að gæla við.
Efnislegt umhverfi okkar er ná-
kvæm speglun hæfileika okkar og
vilja til að gera sýnir okkar að veru-
leika. Þaö á við um snúruklemmur
úr tré, um íbúöina, um bílinn, um
brauöið, um fallegustu fötin sem við
eigum og þau einföldustu — um allt
sem við sjáum í kringum okkur.
Þegar áhuginn fyrir fortiðinni
blossar upp segja sumir að það sé
kreppumerki. Þeir hnykla brýmar
og spyrja rannsakandi hvort við vilj-
um ekki kannast við okkar eigin
tíma? Þeir krefjast síðan afsakana
eða aö minnsta kosti þess að maður
fari út í aðra sálma vegna sektar-
kenndar.
Það þarf alls ekki að sýna fyrirlitn-
ingu eða flótta frá nútímanum að
róta örh'tið í þeirri mold sem við
erum öll komin af. Þvert á móti
hefur sýn í fortíðina orðið nútíman-
um mikill hvati. Hefðbundið dæmi er
uppgötvun endurreisnar á klassísk-
um heimi Miðjarðarhafsins sem
varð ótæmandi innblástur fyrir allar
mannlegar athafnir. Mikill hvati
sem setur mark sitt á öll viðhorf hins
vestræna manns í dag.
1 hversdagslífinu er einnig
athyglisvert að athuga straumana. 1
þeirri iðu nýgerðra hluta sem við
erum vön að lifa í og erum kannski
mjög hrifin af, meira vegna fjörsins
en gæðanna, þá standa enn nokkrar
klassískar uppfinningar eins og
granít sem ekki veðrast svo auðveld-
lega.
Hjólbörur, öxi
Það eru hlutir sem halda gildi sinu
áratugum saman. Hlutir þar sem
lögun og notagildi hafa á svo ótvíræð-
an hátt náð saman að þeir eiga sér
fáa keppinauta.
Hversdagsleg verkfæri má gjarn-
an virða fyrir sér með gleði og virð-
ingu: Hjólbörur, öxin, skóflan og
sögin eru glæsilegar framlengingar
útlima okkar alveg eins og málið og
stafrófið er tæki andans.
Þær h'nur sem á eftir fara, og
myndir, segja frá tilgerðarlausum
hlutum úr púsluspili lifsins. Hlutum
sem við þekkjum öll og sem við jafn-
vel með nokkurri furðu sjáum að
standast tímans tönn.
Þessir hlutir eru ekki til í dag
vegna þess að einhverjir fortíðar-
sjúkir haldi þeim lifandi. Þeir eru
einfaldlega til vegna þess að þeir eru
hlaðnir persónuleika. 1 þeim hafa
hönd og andi fundið hvort annað.
Þetta eru klassíkerar. Sumt er nafn-
laust, í öðrum tilvikum þekkir maður
upphafið og þeir eru margir hlutimir
í viðbót við þá sem hér eru
valdir. Það er gaman aö gleðjast
meö þeim því í þeim býr margt sem
teygir sig út yfir augnablikiö. Þeir
eru athyglisverðir og svo eldast þeir
alhr með virðingu.
Þýtt /SGV
PINNA-
STÓLLINN
Pinnastóllinn á sér langa sögu.
Hann rekur ættir sínar suður í
lönd.
Það sniðuga við gerðina er aö
fléttan í sætinu heldur viðnum í
stólnum saman í einskonar búri.
I gamla daga, þegar límtækni
var léleg og oft ónákvæm smíði,
var þetta afgerandi kostur.
/Vcr<32>\
HLUTIRURTRE
I þunnum furuspæninum
sem hægt er að flétta í nytsamar
og fisléttar körfur í alls konar
lögun, kemur einn mikilvægasti
eiginleiki þessa efnis í ljós:
Mikill styrkur í hlutfalli við
þyngd, stinnt í samanburði við
þvermál, mikið viðnám gegn
raka og sliti.
Tréhlutir lifa góðu lífi við hlið
vara sem gerðar eru úr stáli
keramiki, næloni, plasti og öðru
góðu úr nægtarhomi iðnfram-
leiðslunnar. Sleifarnar þola
snertingu við brennheita pönn-
una, skurðarbrettin mynda mót-
stöðu sem ekki slævir hnífinn og
endast mannsaldra. Kökukeflið
hefur annað og táknrænt gildi,
ekki síst þegar dregur nær jól-
um.
Sameiginlegt með þessum
gripum er að þeir fara vel í
hendi og halda virðingu sinni þó
að þeir verði fyrir töluverðu
hnjaski.
LEGUSTOLLINN
Legustóllinn hefur lifað svo
kynslóðum skiptir. Bygginguna
með beinum beykistöfum,
tengdum saman í stillanlega
grind sem ber klæðisræmu.
þekkja allir. Bygging hans,
sem minnir á skæri, er töluvert
fyrir augað og lítið fyrir fing-
uma ef maður er dálítið óhepp-
inn og klemmir sig. Þar sem
klubstóllinn er stöðugastur í set-
stellingu þá er þessi það þegar
maður er útafliggjandi.
Legustóllinn er til í mörgum
tilbrigðum aö sama þemanu.
Þaö eru til fótaskemlar og sól-
skermar við og hann er meira að
segja til tveggja manna. Það er
nýtískuuppfinning.
Við hliðina á stólnum er hin sí-
gilda brúna tekanna með glerj-
ungi sem sýnir tímaleysi sem
einungis göfugt áhald getur stát-
aðaf.
KLUBSTOLLINN
Klubstóllinn er klassíker sem
fáir aðrir meðbiölar um plássið í
garðinum hafa getað slegið við.
Hann er til í ýmiskonar útgáfum
eins og ættingi hans, legustóllinn.
Það er hægt að brjóta hann sam-
an fyrir veturinn, hann krefst
ekki herragarðs en maður getur
fengið lúxustilfinningu í faðmi
hans. Ef maður fyllist drambi
fellur maður þegar aftur fyrir
sig því ef satt skal segja þá er
jafnvægispunktur hans ekki sér-
lega velskilgreinanlegur, sér-
staklega ekki þegar tímar líða
og festingamar fara að vera
lausari. En hann er tryggur og
það er hægt að gera við hann
með lítilli fyrirhöfn.
HLUTIR
ÚR LEIR
Brenndur leir á ennþá vel við í
mörgum hlutum hversdagsins.
Mattrauðu blómapottarnir eru
gott dæmi. Þá leggjum við ekki
lítið upp úr fallegri skál, könnu
eða kertastjaka úr brenndum
leir.