Dagblaðið Vísir - DV - 27.10.1983, Blaðsíða 12

1
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖROUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoóarrilstjóri: HAUKUR HELGASON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjó^ar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA t2—14. Sl'MI 86AI1. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI27022.
Sími ritstjómar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plotugerð: HILMIR HF„ SlÐUMÚLA 12. P rentun:
Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasöiu 22 kr.
Helgarblaö 25 kr.
S/ð/aus
slagorðabæklingur
Svonefndur Upplýsingabæklingur ríkisstjórnarinnar,
sem sendur var til allra heimila landsins, er ómerkilegur
áróðursbæklingur af því tagi, er stjórnmálaflokkarnir
senda kjósendum til að rugla þá fyrir kosningar.
Bæklingurinn er greinilega framleiddur á auglýsinga-
stofu, þar sem umbúðir eru taldar brýnni en innihald.
Enda hefur hún ekki séð ástæðu til að merkja sér bækling-
inn, svo sem slíkar gera, þegar þær eru ánægðar með sig.
Bæklingurinn felst í skreytingum og slagorðum til
varnar bráðabirgðalögum ríkisstjórnarinnar og öðrum
gerðum hennar í sumar. Hann gerir enga tilraun til að út-
skýra gerðirnar eöa rökstyðja þær á annan hátt.
Ríkisstjórnir hér og erlendis hafa einstaka sinnum gef-
ið út svonefndar Hvítar bækur til aö skýra meiriháttar
stefnubreytingar. Þar hefur verið beitt rökum og útreikn-
ingum til aö koma umræðunni á málefnalegt stig.
Ekkert fordæmi er hins vegar fyrir hinum nýkomna
auglýsingabæklingi ríkisstjórnarinnar. í honum eru ein-
göngu tuggin upp gömul slagorð úr stjórnmálarimmum
sumarsins. Hann er gersamlega laus við aö vera mál-
efnalegur.
Áróður þessi fyrir stjórnarstefnu Framsóknarflokksins
og Sjálfstæðisflokksins kostar skattgreiðendur í landinu
320 þúsund krónur. Stjórnarflokkarnir hyggjast nefnilega
ekki borga sinn áróður sjálfir.
Steingrímur Hermannsson hefur hér í blaðinu reynt að
verja þennan óverjandi slagorðabækling með því að verið
sé „að reyna að upplýsa fólk sem mest um það, sem verið
sé að gera”. Hvílíkt endemis rugl.
Hugsanlega hefði verið verjandi að gefa út Hvíta bók
með ítarlegum upplýsingum um geröir ríkisstjórnarinn-
ar ásamt útskýringum á þeim og þá ekki síður athuga-
semdum og efasemdum, sem komið hafa úr ýmsum átt-
um.
Bæklingur með einhliða upphrópunum um ágæti stjórn-
arstefnu Framsóknarflokksins og Sjálfstæðisflokksins og
engu öðru innihaldi á hins vegar ekkert skylt við Hvítar
bækur og á auðvitað að greiðast úr flokkssjóðunum.
Stjórnarandstaðan á alþingi þarf að fylgja þessu
hneykslismáli vel eftir alla leið yfir í ríkisendurskoðun, —
með kröfum um, að 320 þúsunda reikningurinn verði
sendur þeim tveimur flokkum, sem peningunum stálu.
Hitt er svo athyglisvert, að ráðherrar tveggja stærstu
stjórnmálaflokkanna skuli vera á svo lágu siðferðisstigi,
að þeir sjái ekki, hvað er athugavert við útgáfu pólitískra
áróðursbæklinga á kostnað skattgreiðenda.
Þetta er alveg í stíl við þá yfirlýstu skoðun forsætis-
ráöherra, að honum finnist óviðkunnanlegt og raunar
ófært að fara á skíði í ríkisbíl. Þess vegna hefur ríkiö
þurft að gefa honum hálfan bíl og skatt af hlunnindunum.
Meðan íslenzk stjórnmál eru á þessu stigi sjáiftektar á
fjármunum almennings, er engin von til, að almenningur
öðlist traust á stjórnmálamönnum og hætti að líta á þá
sem lukkuriddara og hálfgildings sjóræningja.
320 þúsund króna slagorðabæklingur í umbúðum frá
auglýsingastofu og alls engu efnislegu innihaldi er dapur-
legur áróöur fyrir ríkisstjórn, sem með þessu hefur eink-
um auglýst, aö hún þurfi á siðvæðingu að halda.
Jónas Kristjánsson.
__________DV. FIMMTUDAGÚR 27. OKTOÍbER 1983.
SPENNANDI
LEIÐTOGAVAL
Landsfundur Sjálfstæöisflokksins
sem nú er á næsta leiti er vafalítið sá
pólitíski atburður sem athygli mun
beinast hvaö mest að hérlendis næstu
dagana. Þá verður valinn nýr for-
maður í þessum langstærsta stjóm-
málaflokki okkar, maður sem hafa
mun mikil áhrif á allan gang þjóðmála
næstu árin. Val hans skiptir alla lands-
menn því miklu máli.
Skin og skúrir
hjá Geir
Geir Hallgrímsson lætur þá af for-
mennsku í Sjálfstæöisflokknum.
Oþarft er að rifja upp að skoðanir hafa
veriö skiptar um formennskuferil
hans. Hann hefur veriö umdeildur bæöi
innan flokks og utan sem flokksfor-
maður, þótt fáir hafi orðiö til þess aö
draga almenna mannkosti hans í efa.
Hann hefur leitt Sjálfstæðisflokkinn til
glæstra sigra og það hefur einnig verið
hans hlutskipti aö vera í forsvari fyrir
hann á stundum ósigurs. Hvoru
tveggja hefur hann mætt með æðru-
leysi, ósigrum hefur hann tekið með
karlmennsku og verið f jarri því að of-
metnast, þegar vel hefur gengiö.
Það hefur fallið í hans hlut aö reyna
aö rétta þjóðarskútuna viö og þurr-
ausa hana þegar of djarft hefur veriö
siglt og slíkt er ekki vinsælt hlutverk
eins og dæmin sanna. Gegn honum
hefur verið beint miklu persónuníði
bæði frá pólitískum andstæðingum og
einnig ýmsum þeim sem samleið hafa
þóst eiga með honum. Svo dapurlegt
sem það er, þá er pólitíkin svo mis-
kunnarlaus að þegar slíkur áróður
festir rætur er ákaflega erfitt fyrir
menn aö hrinda honum. Hið góða sem
þeir kunna aö gera fellur ævinlega í
skuggann fyrir lágkúrulegu smjatti
hins svokallaða almenningsálits.
Kjallari
á fimmtudegi
Magnús Bjamf reðsson
Ýmsum þótti niðurlæging hans
alger, þegar kjósendur Sjálfstæðis-
flokksins settu hann í sjöunda sæti
framboðslistans í Reykjavík við
síöustu alþingiskosningar. Vafalítið
hafa þeir tímar verið honum ákaflega
erfiöir. En líklega hefur íslenskur
Formannssætið
eftirsóknarvert?
Af viðbrögðum aö minnsta kosti
þriggja manna í Sjálfstæðisflokknum
aö dæma virðist formannssætið býsna
eftirsóknarvert. Raunar sætir þaö
engri furðu. Þeir sem á annaö borö
gera stjórnmál aö ævistarfi gera þaö
til þess að hafa áhrif, og óvíða gefst til
þess betra tækifæri en í formannssæti
stærsta stjómmálaflokksins. Sá sem
það sæti skipar á nokkurn veginn víst
að hljóta fyrr eða síðar stól forsætis-
ráðherra og hafa þannig mest áhrif
allra manna á almenna stefnumótun í
íslenskum stjómmálum.
Engu að síður hlýtur hver sá sem
tekur það starf að sér aö gera sér það
ljóst að hann gengur í mikla ljóna-
gryfju. Vart verður fyrr búið aö til-
kynna úrslit í formannskjöri en post-
ular persónuníðsins verða famir að
vefa vef sinn. Hvenær hann verður svo
breiddur fyrir almenningssjónir mun
fara eftir því hvenær þörf verður á því
talin, hvort talið verður vænlegra til
árangurs að skjalla hinn nýja formann
fyrst í stað eða hóta honum, jafnvel
reyna að eyðileggja hann pólitískt.
En hver hinna þriggja sem tilkynnt
hafa framboð sitt er líklegastur til
stjómmálamaður sjaldan sýnt meiri
æðraleysi en hann gerði þá. I stað þess
að dagar hans sem stjórnmálamanns
væru taldir hverfur hann af sviðinu
meðfullri sæmd.
sigurs? Því getur sennilega enginn
svarað fyrr en á landsfundinum sjálf-
um. Allt eru þetta ágætismenn og að
ýmsu leyti líkir — sumum mun jafnvel
finnast þeir fulllíkir.
Sú efnahagsstefna, sem mörkuð
hefur verið fyrir næsta ár og kemur
fram í þjóöhagsáætlun og fjárlaga-
frumvarpi, brýtur blaö í sögu hag-
stjórnar á islandi. Ríkisstjómin hefur
tilkynnt fyrirfram stefnu sína á öllum
meginsviðum hagstjórnar. Mörkuð
hefur veriö samræmd heildarstefna í
gengis-, peninga- og ríkisfjármálum,
sem miöast við hvort tveggja í senn;
aö ná jafnvægi i þjóöarbúskapnum og
áframhaldandi hjöönun verðbólgu.
Almenn eftirspurnarstjórn
í stað einhliða
launastefnu
Þessi stefnubreyting var boöuð svo í
stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnarinnar:
,,Festa verði sköpuö með raunhæfri
gengisstefnu, sem ásamt aðhalds-
samri fjármála- og peningastefnu
myndi umgerð ákvarðana í efna-
hagslífinu. Að loknum aðlögunar-
tíma beri aðilar vinnumarkaðarins
ábyrgð á samningum um kaup og
kjör í ljósi hinnar opinbera stefnu í
gengis- og kjaramálum.”
I þessari tilvitnun felst kjami nýrrar
efnahagsstefnu. Höfuðáhersla er lögð
á aimenna eftirspurnarstjóm, þ.e.
beitingu ríkisfjármála og peninga-
mála, til að ná þeim markmiðum í
efnahagslífinu, sem aö er keppt.
Stefnan er mörkuð fyrirfram, þannig
að aðrir aöilar í hagkerfinu geti tekiö
sínar ákvarðanir á eigin ábyrgð með
þá vitneskju fyrir hendi, hvemig
gengi, peningamálum og ríkisfjármál-
um verður skipað í næstu f ramtíð.
Á liönum áratugum hefur megin-
áherslan hins vegar verið lögð á launa-
stefnu. Launastefnan hefur verið fólg-
in.í því að grípa meö beinum hætti inn í
launa- og verðákvarðanir í efnahags-
lífinu. Hin almennu hagstjórnartæki
hafa verið hlutlaus í meira eða minna
mæli, ríkisfjármálin og peningamálin
hafa lagaö sig eftir á að niðurstöðum
Kjallarinn
Þórður Friðjónsson
kjarasamninga og öðram ákvörðunum
í hagkerfinu.
Togstreitan um skiptingu þjóðar-
tekna hefur því verið aflraunir, án
raunverulegrar ábyrgöar þeirra aðila,
sem tókust á hverju sinni. Ef eitthvað
fór úrskeiöis í þeim átökum, t.d. of
mikil launahækkun knúin fram miðað
við getu þjóðarbúsins, var gengiö út
frá að ríkisstjómin leysti vandann
meö seðlaprentun og verðbólgu eða
með því aö rjúfa gerða samninga. I því
sambandi má m.a. benda á, að á
a.m.k. síðustu tíu árum hefur Alþýöu-
sambandi Islands og Vinnuveitenda-
sambandi Islands ekki tekist að gera
kjarasamning til lengri tíma (árs eða
svo), utan einu sinni, án þess að við-
komandi ríkisstjóm sæi sig tilneydda
tilaðrjúfa þá.
Þessi stefna gekk fyrst um sinn um
margt allvel, a.m.k. aö því er virtist,
en smám saman seig á ógæfuhliðina.
Veröbólgan magnaðist stöðugt, stóð í
besta falli í stað á góðum stundum en
gekk aldrei raunverulega niður, a.m.k.
á síðari áram, erlendar skuldir jukust
og efnahagsstarfsemin almennt þoldi
verr og verr áganginn. Sífellt stærri
brestirkomuíljós.
Mark/eysi kjarasamninga
Áherslan á launastefnu á undanförn-
um áratugum, ásamt undanlátssamri
eftirspurnarstjóm, hefur haft mark-
leysi kjarasamninga í för með sér.
Laun hafa hækkað um mörg þúsund
prósent á síðustu tíu árum eða svo, á
meðan kaupmáttur hefur aukist um
eins stafs tölu. Forystumenn launþega
hafa í reynd ákveðið hækkun launa í
peningum. Hvers vegna ættu atvinnu-
rekendur aö standa gegn launahækkun
ef þeir geta mætt henni með verð-
hækkun? Niðurstaðan er sú, að samiö
hefur verið um mismunandi mikla
verðbólgu meö lífskjara- og kaup-
máttarskerðingu í „kaupbæti”, vegna
þess að vaxandi verðbólga hefur haldiö
afköstum efnahagsstarfseminnar
niðri.
Nýrri efnahagsstefnu er beint gegn
þessum vítahring. Launastefna, sem
felst í beinum inngripum ríkisstjómar,
verður aflögð. Þess í staö er aöilum
vinnumarkaðarins ætlaö að semja á
ábyrgan hátt um laun og kjör, enda er
það hlutverk þessara aðila. Til þess aö
auövelda þessum aðilum samnings-
gerðina, er stefna ríkisstjórnarinnar á
öllum meginsviðum hagstjómar til-
áfk „Ekki verður annað séð en að í sama farið
sæki, ef þessi nýja efnahagsstefna nær
ekki fram að ganga og festa rætur.j”