Dagblaðið Vísir - DV - 10.04.1984, Blaðsíða 12

DV. ÞRIÐJUDAGUR10. APRlL 1984.
12
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stiórnarformaðurog útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastióriogútgáfustjórí: HÖROUR EINARSSON.
Rifstiórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍDUMÚLA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍDUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611. v
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., SÍOUMÚLA 12. Prentun:
Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Hræsni um bjórinn
Spurningin um bjór eöa ekki bjór hefur um langt árabil
verið mikilvæg í hugum landsmanna.
Nú síðustu daga hefur enn á ný komið fram frumvarp
um að leyfa sölu á áfengu öli hér á landi. Forráðamenn á
Alþingi tala um aö „svæfa” þetta frumvarp. Það þýddi,
að frumvarpið kæmi aldrei til afgreiðslu í þinginu.
Eftir er að sjá, hvort þessum mönnum tekst að koma
fram þessari „hefðbundnu” afgreiðslu á bjórfrumvarpi.
Landsmenn skiptast mjög í tvo hópa um, hvort leyfa
skuli sölu á áfengu öli.
En margt hefur breyzt síðustu árin.
í bjórmálum, ef svo má kalla, er hræsnin ríkjandi.
Ástandið er nú þannig, að þeir, sem langar í bjór, geta
nokkuð auðveldlega fengið hann, ef þeir leggja í nógan
kostnað.
Hvort sem við erum á móti bjór eða með bjór, verðum
við að viðurkenna, að löggjöfin er einber hræsni.
Ákveðnir hópar mega færa bjór inn í landið. Margt af
því fer síðan á svartan markaö. Hinir áhugasömu, sem
vilja leggja í þann kostnað, geta auðveldlega fengið bjór.
Auk þess fá ferðamenn að flytja nokkurt magn af bjór
inn í landið. Ef valdhafar vilja ekki bjór, hvers vegna
mega þessir hópar flytja inn bjór?
Smygl á bjór er öllum þekkt. Þeir sem vilja leggja í
kostnaðinn, geta fengið erlendan bjór.
Ekki þarf langt að leita að heimabruggurum. Þeir eru
sem næst í hverju fjölbýlishúsi. Sumir þeirra blanda gott
öl.Aðrir geta verið hættulegir. Ekki má treysta á
kunnáttu þeirra. Einnig þarna má fá öl.
Lögreglan leitar ekki með alvöru að heimabruggurum.
Þeir komast upp með sitt, opinberlega, en eiga á hættu að
vera gripnir, ef þeir selja mjöðinn öðrum.
Þeim, sem langar í bjór, er vel kunnugt um þessa
kosti. Allir Islendingar geta mætavel fengið áfengt öl, ef
þeir hafa til þess langlundargeö og peninga.
Margir staðir bjóða nú upp á „bjórlíki”. Þar er reynt
að blanda leyfilegum drykkjum saman, svo að út komi
eitthvað, sem líkist bjór.
Þessum stöðum fer sífellt f jölgandi.
Finnst okkur ekki í ljósi þessa, að bann viö bjór sé
fáranlegt? Sú skoðun hlýtur að gilda bæði hjá þeim sem
vilja bjór, og þeim sem eru á móti honum.
Hér er ekkert eftir nema hræsnin.
Sjálfsagt er að hlýða á rök þeirra, sem ekki vilja bjór í
landið. En eigum viö að stemma stigu við bjórnum,
gengur núverandi skipulag auðvitað ekki. Allir sem vilja
geta fengið bjór. Það er aðeins spurning um kostnaðinn.
Alþingi fékk nú fyrir helgina til meðferðar enn eina
bjórtillöguna. Hin heföbundna aöferð viö bjórtillögur er
að „svæfa” þær, eins og úttekt DV í síðasta helgarblaöi
gaf til kynna.
Fyrir Alþingi liggur einnig tillaga um þjóðaratkvæða-
greiðslu um bjórmáliö. Þeirri tillögur ber að fagna. Vilji
þingmenn ekki samþykkja tillöguna um þjóðaratkvæði
um þetta umdeilda mál. Allavega er þinginu ekki stætt á
að reyna að svæfa báðar tillögurnar.
Eins og málin standa, er hræsni að láta svo í löggjöf
sem landið sé bjórlaust. Það er jafnfáránlegt og „áfengis-
bannið” var í Bandaríkjunum á sínum tíma, meðan hver
gat fengið áfengi sem vildi og yfirvöld létu að mestu af-
skiptalaust.
Haukur Helgason.
Nú kemur sumarið í næstu viku,
en eins og horfði um helgina, mun
það líklega koma á jakahlaupi, því
enn er flug í stórfljótum og f jöllin eru
hvít fyrir hærum.
Það var þannig sannarlega vetr-
arlegt um að litast á Samlagssvæð-
inu á laugardag, og ekki var tíöin
betri fyrir noröan, þar sem var frost
á nokkrum stöðum yfir hábjartan
daginn.
Samt erum við ekki ein á báti með
vonda tíð. Nepjan faömar London,
París og Kaupmannahöfn, aö því út-
varpiö segir, en allar þessar annars
indælu borgir hafa eins og Reykja-
vík þá tegund af kulda, er smýgur öll
föt og líka holdiö. Og maður hefur
það eiginlega á tilfinningunni að
beinin í manni kólni fyrst, síðan hold-
iðogsvolokshúðin.
Þetta er hinn ómælanlegi hiti, eða
kuldi öllu heldur, sem á sér öngva
hliðstæðu, nema ef það væri í gegn-
umtrekki.
— Já, hann er svo sannarlega
vetrarlegur, sagöi maöurinn í kaup-
félaginu og leit til hafsins, þar sem
stórbrimið baröi landiö í andlitið.
Himinháar öldur hófu sig ógnvekj-
andi upp yfir ólgandi hafflötinn og
létu sig svo falla með miklum gný og
brothljóði á svört skerin. Og landið
skalf og það glamraöi í leirtaui í hill-
um í húsunum fremst við ströndina.
Þetta var Stokkseyrarbrimið.
Frægasta brim landsins, komið að
hluta til um heiminn hálfan, eöa frá
Suðurskautslandinu, til þess eins að
brotna á Þjórsárhrauninu, sem
stirðnaði þarna fyrir um það bil 6000
árum, að því er jarðfræöin segir. Og
hljóðið minnti á drunur frá þotu, er
býr sig til flugtaks. Var sumsé fag-
urt, stórbrotið og gagnslaust, eins og
flest virðist vera í þessu bláa landi,
nema hvaö doktor Páll Isólfsson
„búöi til úr því lög”, eins og börnin
sögöu.
— Kannski það sé páskahretiö,
sagöi hann svo og leit á kofótt frysti-
húsið og hefur liklega verið að hugsa
um páskahrotuna h'ka, sem var álíka
sjálfsögð í náttúrunnar hegðan og
hretið, nema að páskahrotunni fylgdi
yfirleitt landburður af fiski, og þá
marghlóðu þeir skipin skammt und-
an landi og vetrarvertíðinni var
borgið.
Við hafsbrún var fiskiskip á sigl-
ingu vestur með landi. Sjóborg, er
lyftist og hneig í vetrarsjónum, und-
iröldu og vindbáru og sjórinn freyddi
við stefni og skut. Stundum hvarf
það sjónum okkar í ágjöfina. Það
var á leið vestur, því hér var hafn-
leysa, og maöur fór að hugsa um hin
svörtu skip aftur, þegar hver róður
var í raun og veru lífróður hka, og
það í öllum skilningi. En það leiðir
svo hugann aftur að þeirri staö-
reynd, aö þrátt fyrir stærri og öfl-
ugri skip, þá losnum við ekki við sjó-
slysin. Þau viröast aöeins hafa tekið
á sig aöra mynd. Eitthvað fer úr-
skeiðis og skipið ferst.
Sjóslys á dýrum skipum
Eitt af því versta sem unnt er að
skrifa um í blöð, eru sjóslysin, sem
er nánast það sama og aö skrifa um
sorgina. En hjá því verður naumast
komist nú, þegar svo virðist, að meö-
an þjóðin eignist dýrari skip, þá er
eins og sighngalist Islendinga hraki
aðsamaskapi.
Meö orðunum aö skip sé dýrt, er
ekki átt við hið peningalega verö-
mæti, heldur er það hér lýsing á feg-
urð þeirra og mætti.
Annars er oftrú á stór fiskiskip
ekki ný á Islandi. Til dæmis voru
þeir margir, sem töldu að togarar
gætu ekki sokkiö, eða farist í vondu.
En svo kom Halaveðrið 1925 og menn
breyttu um skoöun. Kolakyntir tog-
arar leituðu eftir það í landvar í
storminum, ef það á annað borð var
gerlegt.
Það sama tók sig þó upp aftur, aö
manni virtist, þegar nýsköpunartog-
Kjallarinn
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
aramir komu. Þeir voru allir stærri
og voldugri. En af þeim misstum við
þó marga menn, er ýmist tók út á
lensinu, eða þegar skipin fengu á sig
brot, er menn voru að vinnu á þil-
fari í vitlausum veðrum. Onnur fór-
ust. Og þaö var víst ekki fyrr en Júní
fórst viö Nýfundnaland fyrir 25 árum
sléttum, að við byrjuðum að skilja
þessi nýju skip rétt, því önnur voru
hætt komin í hafróti og yfirísingu á
sömu fiskislóö, en náöu þó landi. Á
Þorkeli mána lét skipstjórinn skera
davíöumar og björgunarbátnum
skolaði fyrir borð, og þar með fékk
skipið aftur þann stöðugleika er
þurfti, svo þaö mætti haldast á rétt-
um kiii.
Þarna voru unnin mikil afrek, en
þetta varö til þess einnig að viðhorfin
breyttust, menn sáu að öllu mátti of-
bjóöa, líka hinum dýru skipum.
Ef horft er til baka, án annars en
þeirra heimilda, er greypst hafa í
minnið, virðast þau furðu mörg skip-
in, sem farist hafa, vegna þess að
kjölfestu vantaði, eða að þau voru
illa lestuð. Þar kemur sighngalistin
við sögu, og við viljum ekki nefna
mörg nöfn, en þó viröast menn enn
ekki hafa losnað viö oftrú á skipum
tilfulls.
I vetur hefur t.d. tveim bátum
hvolft, að því er best verður vitað.
Þeir vora sömu gerðar. Og hver
maður sér, að þegar togvírar hvolfa
fiskiskipum í festu, þá er stööugleiki
skipanna ekki mikill og staðsetning
togbúnaðarins á skipinu háskaleg.
„Gálgar” eru t.d. oft á stýrishúsinú
sjálfu, efst, og ekki er tekið í blökk-
ina, eins og áður var gert, en þá er ‘
átakið annað í festu, hefur ekki vog-
arafhö með sér til að hvolfa skipiiiu.
Og þannig getum við rakiö mörg
dæmi þess aö fiskiskip og kaupför
Fáfræðin til sjós,
þekkingin f landi
hafa farist vegna mannlegra mis-
taka. Hönnun hefur þá ýmist veriö
ábótavant, kjölfestu hefur vantað,
eða skipin hafa verið háskalega lest-
uðogsjóbúin.
Sleppibúnaður
Nokkur umræða hefur verið nú
undanfarið um öryggi skipa. Og það
vekur athygh, aö hún virðist einkum
beinast aö björgunarbúnaöi skip-
anna, eða sleppibúnaði björgunar-
báta (gúmbáta). Þung orð hafa fall-
ið í hita og þjáningu daganna, eins og
oft vill verða. Og víst er það, að
sjaldan verða skip of vel búin, hvaö
bjargtæki varöar.
Hinsvegar viröist mér, að um of sé
horftframhjáfrumatriöunum; sum-
sé siglingahstinni sjálfri. Stjórnar-
ráðið mokar út undanþágum og hef-
ur gert það í áratugi, þar sem rétt-
indalausir menn fá aö gegna trúnaö-
arstöðum um borð í skipum, bæði í
vél og á stjómpalli. Skipum er
breytt án samráðs við skipaeftirlitið
og menn viröast koma veiðibúnaði
fyrir eins og þeim hentar, án þess aö
nokkurt eftirlit sé haft við. Meira að
segja þurfa skip ekki lengur — að því
er virðist — að hafa lögleg hafferða-
skírteini, til þess að stunda sjó: lífið
og dauöinn fá aðeins undanþágu og
auöna ræður. Það er allt og sumt.
Að verða vitur eftir á
Eitt af því auöveldasta sem til er,
er það aö verða vitur eftir á. Reynd-
ar eru þessi orð gjarnan sögð í háð-
ungarskyni. En hvaö um þaö. Þegar
þar varöar öryggi skipa okkar og
hrakandi sighngalist, þá verðum viö
víst aö láta okkur hafa þaö að vitkast
of seint.
En við megum ekki láta þar við
sitja. Brýnast er nú um stundir aö
ráöast þegar aö vandanum. Undan-
þágur til yfirmanna á skipum verður
að fella niður samstundis og opna þá
nýjar námsleiðir, ef þess er þörf.
Það hefur áöur verið gjört, sbr. ”öld-
ungadeild” Stýrimannaskólans.
Heröa þarf eftirlit meö hönnun,
stöðugleika og hleðslu skipa. Og
helst þyrfti að stöðugleikaprófa
hvert skip, er það tekur nýjan veiði-
búnaö um borð. Ekki má heldur
gleyma bjargtækjunum.
Auðvitað vitum við, að þetta mun
fyrst í stað koma harkalega niöur á
einstökum mönnum — og skipum.
En hvað um það? Við getum ekki
lengur unað' því aö fáfræðin sé til
sjós, meöan sjómannaskólarnir eru
tómir. Að fáfræðin sé til sjós, meðan
þekkingin er í landi. Næg er sorgin
samt.
Jónas Guðmundsson, rithöfuudur.
BRBBnBBBMBnHHQBBDHKaMBKl