Dagblaðið Vísir - DV - 12.04.1984, Blaðsíða 10

10
DV. FIMMTUDAGUR12. APRlL 19'84.'
DV-YFIRHEYRSLAN DV-YFIRHEYRSLAN DV-YFIRHEYRSLAN

STEINGRÍMUR HERMANNSSON FORSÆTISRÁÐHERRA:
ORDINN HUNDLEIDUR
A FJARLAGAGATINU
—kerfisbreyting í ríkisbúskapnum nauðsynleg — framtíðarsýn birt eftir páska
— engin þörfá að kjósa á næstunni
Viðtal: Herbert Guðmundsson/Ólafur E. Friðriksson
Mynd: Gunnar V. Andrésson
Er ríkisstjórnin aö gefast upp við að
loka fjárlagagatinu?
„Nei, alls ekki, gatið verður fyllt að
verulegu leyti. En staðan er mjög
þröng því að kaupmáttarskerðing með
hækkun skatta og niðurskurði á þjón-
ustu er ekki vinsæl leið.
Það kann aö veröa niðurstaöan aö
hluti af gatinu verði fylltur á lengri
tíma eins og fjármálaráðherra hefur
talað um. Eg vildi þó fyila það sem
mest núna því að stærsti efnahags-
vandi okkar nú er þensla. Halli á fjár-
lögunum leiðir til erlendrar lántöku
semhefur þensluáhrif.”
Verður gatinu lokað í dag?
„Þingflokkarnir fjölluöu um máliö í
gær og jú, ég vona að ríkisstjórnin og
stjórnarflokkarnir taki lokaafstöðu í
dag, ég reikna með því. Þó gæti orðið |
eftir einhver vinna við nánari skil-* 1
greiningu á einhverjum þáttum. En ég
vona sannarlega að þessu ljúki sem
mest í dag því að ég er satt að segja
orðinn hundleiður á þessu gati.”
Að hve miklu leyti verður gatinu lokað
meðerlendum lánum?
„Þaö liggur ekki fyrir, ég vona sem
minnst. En því miður veröur það
óhjákvæmilegt að einhverju marki.
Sumir hafa nefnt þriðjung áður og þá
væru þetta 600 miUjónir. Þaö er
hugsanleg tala.”
En hvað um sparnaðinn, hvar er hægt
að spara?
„Ríkisstjómin og einstakir ráðherr-
ar hafa tekið til höndum í þeim efnum.
Eg bendi sem dæmi á úttektir á
Rafmagnsveitum ríkisins og Orku-
stofnun og fjöhnörgum öðrum stofnun-
um og rekstrarþáttum.
Þessu á að halda áfram en ef lækka á
ríkisútgjöldin um stærri upphæðir
þyrfti að koma tU alger kerfisbreyting
á flestum eða öllum sviðum. Við getum
tekið heUbrigðiskerfiö sem dæmi.
Nýlega yfirtók ríkið St. Jósefsspítala
í Hafnarfirði en þaðan tekur aöeins 15
minútur að aka á Borgarspítalann.
Bretar hafa tekiö þá stefnu aö fækka
sjúkrahúsum en byggja öflugri þjón-
ustu í staðinn. Þetta er meira að segja
að gerast líka í Bandarík junum.
Það gæti veriö skynsamlegt hér að
byggja upp sterka þyrluþjónustu í
tengslum við til dæmis sjúkrahúsin í
Reykjavík og á Akureyri. Við höfum
víða byggt upp heilbrigðiskerfið að lítt
athuguðu máli og sums staðar er ekki
hægt að manna sjúkrahúsin þar sem
sérfræðingar fást ekki tU starfa.”
Nú varst þú síðast með tillögu um 6%
niðurskurð á fjárlögunum. Þegar þau
voru afgreidd var þegar búið að skera
rekstur nlður um 5% og laun um 2,5%.
Er hægt að spara 6% i viðbót?
„Já, ég tel það. Eg get tekið mitt litla
ráðuneyti sem dæmi. Við höfum fylgt
þessum ákvörðunum við afgreiðslu
f járlaga út í æsar. Skárum launin, sem
voru 5 milljónir, niður um 117 þúsund.
Og nú fæ ég mánaðarlega nákvæmt
yfirlit yfir hvern einasta útgjaldalið.
Við gætum bætt þessum 6% sparnaöi
við, ég er alveg sannfærður um þaö.
Það þýddi auðvitaö eitthvað minni
þjónustu, minna til Byggðasjóðs og
minni umsvif í Þjóðgarðinum á Þing-
völlum og hjá Húsameistara, svo ég
nefni eitthvað.
Það má nefna dómsmálaráöuneytið
þar sem ég þekki nokkuð vel til. Partur
af gatinu er 150 milljóna vanreiknaöur |
kostnaöur við embætti bæjarfógeta og
sýslumanna. Eg fullyrði aö þar mætti
spara 40 milljónir með fullri hörku.
Yfirvinna hjá lögreglu um land allt er
til dæmis gegndarlaus. Þær lýsingar,
sem ég hef eftir embættismönnum,
sem ég nafngreini ekki hér, segja mér
að þama eigi sér stað alveg yfirgengi-
leg sóun.
Þama og víðar gæti jafnvel þurft aö
setja mann með alræðisvald til þess að
fara á milli embætta og hreinlega
skeraþauniður.”
En væri þessi mikli viðbótarsparaaður
mögulegur hjá Matthíasi Bjaraasyni
sem er með hálf fjárlögin undir sínum
hatti? Hann kallaði hugmyndir þinar
fáránlegar.
„Já. Ekkert síður en hjá mér. En
Matthías misskildi þetta eitthvað. I
rauninni er ég að tala um þessi 6% sem
bæði beinan sparnað og hækkun á
g jöldum fyrir sérþjónustu.
Hann er þegar tilbúinn með tillögur
um 300 milljónir. Og það er miklu
meira hægt. En til þess þarf, eins og ég
tók fram áðan, veigamikla kerfis-
breytingu. Það á víðar viö en hjá
Matthíasi. I menntakerfinu þarf einnig
nýtt skipulag og þar gæti til dæmis
alveg komið til greina að fjölga í bili i
bekkjum og einfalda margt sem búiö
er að koma í dýra flækju.”
Kemur fækkun ríkisbanka til greina?
„Vissulega, ég hef verið meðmæltur
því að sameina Búnaðarbankann og
Otvegsbankann.”
Má ekki selja alla ríkisbankana?
„Nei, í okkar litla þjóðfélagi verður
ríkið að tryggja peningakerfið. Það
verður að reka minnst einn ríkisbanka,
kannski er þaö raunar nóg.”
Þú hefur sagt að niðurstaða varöandi
gatið hefði átt að liggja fyrir löngu
fyrr. Á hverju hefur staðið?
„Það tekur alltaf tíma aö fylla í
svona gat. Oft áður lengri tíma en nú.
Núna lagði fjármálaráöherra hins
vegar fram upplýsingar um vandann á
undan tillögum um úrræði. ”
Er það óvenjulegt?
„Það eru góð vinnubrögð að setjast
niður og athuga hvert fjárlögin stefna.
En eitthvað hefur verið bogið við
undirbúninginn fyrst verulegur hluti af
gatinu lá ekki fyrir við afgreiðslu fjár-
laganna.”
Nú kemur fyrir að þið ráðherrarnir
sendið hver öðrum tóninn opinberlega.
Er vaxandi sundurlyndi í ríkisstjóra-
inni?
..Samstarfið er að mínu mati gott.
En það er rétt að meira hefur verið um
yfirlýsingar einstakra ráðherra í fjöl-
miðlum undanfarið en til að byrja með.
Þaö hafa gefist tilefni til þess eins og
þegar ég lagði fram í algerum trúnaöi
skriflegt álit á bandorminum svo-
kallaða. Þaö birtist í Morgunblaöinu
daginn eftir og það kallaöi á enn
frekari yfirlýsingar.”
Hver braut trúnað?
,3g veit það ekki. Eg tók þetta upp á
ríkisstjórnarfundi. En hver myndi
viðurkenna slíkt brot? ”
Þú hafðir að viðkvæði hér áður fleyga
setningu um að allt sé betra en íhaldið.
I Hefur sú skoðun breyst?
j--------------------------------------
„Nei, nei, það er alls staöar íhald.”
j Ekki bara í Sjálfstæðisflokknum?
,,Sjálfstæðisflokkurinn er breiður og
þar rúmast margvíslegar skoðanir.
Sumir þar eru íhald. En ég komst að
i því að það er líka íhald í Alþýðubanda-
’laginu.
Eg verð svo að viðurkenna að stund-
um þarf að vera íhaldssamur að vissu
marki. Það gildir meðal annars í
viöfangsefnum núverandi ríkis-
stjómar.”
Eru kosningar á næsta leiti?
Eg sé enga ástæðu til þess. Það á
ekki að kjósa kosninganna vegna. Á
meðan okkur tekst að halda verðbólg-
unni niðri og miðar í rétta átt er
ástæðulaust að eyða tíma í kosningar.”
Nú hefur mest verið talað um eymd og
volæði í tíð rikisstjóraarinnar. Er
engin áhersla iögð á að rífa þjóðfélagið
uppúrslíku masi?
„Þetta var góð spuming. Eg er að
vísu ekki sammála því að allt hafi
snúist um eymd og volæði. Það koma
núna sífellt fleiri til mín með alls konar
framtíðarhugmyndir. Það er fjöldinn
allur af möguleikum ónotaður og það
vill svo til aö einmitt núna á meðan við
tölumst við bíður vinnunefnd hér
frammi sem ræðir við mig á eftir um
verkefni sem ég hef falið henni og
kynnti í áramótaávarpinu. Það snýst
um framtíðarsýn þjóðarinnar og þetta
verkefni verður kynnt nánar núna eftir
páskana.
Það er ljóst að við veröum að fara
nýjar leiðir því hér strandar allt fram-
tak á því að fjármagn skortir. Menn
ganga hér milli banka og sjóöa og reka
sig alls staðar á vegg. Hugsanlega
þurfum við að taka okkur breska
íhaldið til fyrirmyndar sem leggur nú
hundruðmilljóna punda í áhættuaðstoð
viö nýjar atvinnuhugmyndir. Eða
Norðmenn sem leggja til dæmis fram
í laxeldinu 20% á móti 20% framlagi
atvinnurekenda sem fá síðan
afganginn lánaðan.”
Liggur þá leiðin úr gatinu í laxinn?
„Það vona ég, meðal annars. Við
eigum gífurlega möguleika og jafnvel
betri en Norömenn í laxeldi og sil-.
ungseldi og raunar mörgu fleiru. Og
alls konar aðra möguleika sem verður
aö nota til þess að komast upp úr öllum
erfiðleikum. Þeir ættu ekki að vera til
ihérá Islandi.”
Ætlarðu næst í framboð í Reykjavík?
„Nei, ég hef engin áform um það. Eg
i er í framboði á Vestf jörðum og hef ekki
jhugleitt neina breytingu þar á. ”