Dagblaðið Vísir - DV - 16.05.1984, Blaðsíða 12

12
DV. MIÐVIKUDAGUR16. MAI1984.
Frjólst.óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIDLUN HF.
Stjórnarformaöurogútgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóriogútgáfustjöri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aöstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMSULA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla,áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning,dmbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuöi 250 kr. Verö í lausasölu 22 kr.
Helgarblað25kr.
Einokun í fjarskiptum
Af fréttum frá Alþingi má dæma aö nokkur handa-
gangur sé í öskjunni viö afgreiöslu mála. Af einhverjum
undarlegum ástæöum er lögð þung áhersla á aö slíta
þinghaldinu fyrir mánaðamótin, helst næstu daga, og
fyrir vikiö eru þingflokkarnir að falla á tíma meö af-
greiðslu fjölmargra mála. Meöferð þeirra fer eftir því.
Ýmist er þeim þjösnaö milli deilda án mikillar ígrund-
unar, ellegar samið um afgreiöslu þeirra sem skiptimynt
flokkanna þegar þeir eru að gera upp áhugamál sín.
Sagt er aö kosningalagafrumvarpiö sé á þessu
markaðstorgi, húsnæöismálafrumvarpið, tillagan um
grænmetisverslunina, gjaldtakan af kakómjólkinni,
námslánin og breytingar í skólakerfinu.
Stjórnarflokkarnir annars vegar og stjórnarandstaöan
hins vegar setja fram sína óskalista um mál sem þurfa
afgreiðslu og síöan er sest niöur og samið um kaup og sölu
viðamikillar löggjafar.
Lengst af hefur því veriö boriö viö aö Alþingi þyrfti í
sumarleyfi vegna þess að þingmenn vildu heim aö sinna
sauöburði. Nú skilst manni aö ástæöan fyrir óöagotinu sé
annir þingmanna og ráðherra í utanferðum. Þingi verður
sem sagt aö ljúka til aö þingheimur komist tii útlanda
meö vorinu.
Auövitaö er þetta ekki haldbær ástæða. Þaö er fullkom-
lega tímabært aö athuga þann möguleika sem Ölafur G.
Einarsson, formaöur þingflokks sjálfstæöismanna, hefur
drepiö á, aö halda þing yfir sumartímann. Þingmenn eru
hvort sem er á launum tólf mánuöi á ári og þeim er ekki
vorkunn aö sitja þingfundi á sumrin ef og þegar
afgreiösla mikilvægra þingmála krefst þess.
Þegar birtur var listi yfir þau mál sem stjórnarliðar
hafa lagt áherslu á aö afgreidd veröi, brá svo við aö frum-
varp um fjarskiptalög var þar efst á blaði, en útvarps-
lagafrumvarps hins vegar aö engu getiö.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur hvaö eftir annað undir-
strikað að breytingar á útvarpslögum og aukið frjálsræöi
á þeim vettvangi væri meðal þeirra mála sem knýja
þyrfti fram. Nú má vera að ekki sé meirihlutavilji á
Alþingi til að fylgja þeirri stefnu eftir. Hitt er verra ef
flokkurinn ætlar aö glúpna á því máli meö því aö kyngja
um leið þeim bita aö samþykkja f jarskiptafrumvarp sem
gengur í þveröfuga átt. I því frumvarpi er nefnilega
kveðiö á um hertan einkarétt ríkisins á eign og starf-
rækslu hins opinbera á hvers konar fjarskiptavirkni.
Ákvæöi í núgildandi lögum um að ráðherra sé heimilt
að leyfa öðrum aðilum að reka fjarskiptakerfi er fellt
niöur. Þetta þýðir, ef frumvarpið verður samþykkt
óbreytt, aö þau mörgu kapalkerfi, sem nú eru starfrækt í
fjölmennum byggðarlögum víðs vegar um landiö, verða
rekin í fullkomnum blóra viö löggjöf og vilja Alþingis.
Rekstur þeirra hefur að mestu verið látinn afskiptalaus
vegna þess að búist hefur verið við því að Alþingi mundi
rýmka löggjöfina og réttinn til sjálfstæöra fjarskipta á
vegum annarra en ríkisins. Meö nýjum fjarskiptalögum,
sem herða einkarétt ríkisins og söltun á útvarpslaga-
breytingum, er verið aö stíga tvö skref til baka en ekki
eitt fram. Frjálsræöismenn á þingi eru ekki aðeins
komnir á skipulegt undanhald. Þeir eru að gefast upp.
Því verður ekki trúað. Því skal ekki trúað aö óreyndu
aö ákafinn í aö komast í frí sé svo mikill að grundvallar-
málum veröi fórnað sem skiptimynt í hrossakaupum
milli flokka um afgreiðslumál á Alþingi. Sjálfstæöis-
flokkurinn hefur öll tök á að koma í veg fyrir þau hrapal-
legu mistök aö innsigla einkarétt ríkisins í fjarskipta-
málum. Næg er einokunin samt. ehs.
jg
MENNINGARBYLHNG
MARKAÐSAFLANNA
Þaö var ánægjulegt aö vera í
nokkrar vikur á Islandi og komast aö
því, aö menningarbylting hef ur orðið
í Reykjavík — ekki fjöldageggjun
svipuð þeirri, sem Maó formaöur olli
i Kína, heldur gerbreyting á mögu-
leikunum til notalegs og eölilegs
mannlifs í borginni, sannkölluö
menningarbylting markaösaflanna.
Þeir, sem koma ekki til Islands nema
á nokkurra mánaöa fresti eins og ég,
taka liklega miklu betur eftir
breytingunni en hinir, sem heima
sitja. Það er ómaksins vert aö lýsa
henni og jafnvel reyna að skýra
hana.
Frjáls álagning =
lækkun vöruverðs
Eitt meginskilyrðið fyrir þessari
breytingu er aö sjálfsögöu það, aö
verðbóigan hefur snarhjaðnaö — úr
um 150% í um 15%. Þetta hefur haft
þær afleiðingar, að almenningur
hefur aftur hlotiö veröskyn, getur
samiö áætlanir fram í tímann, borið
saman verö, geymt sér innkaup,
þangaö til þau eru honum hagkvæm-
ust. Ríkisstjómin hefur siöan létt af
mörgum og miklum verölagshöftum.
Og hvað hefur gerst? Þaö, að sam-
keppni kaupmanna hefur harönaö og
vöruverð lækkaö. Heimilin græöa, en
engir tapa aörir en þeir, sem kunna
ekki aö reka fyrirtæki sín sæmilega.
Hrakspár haftakarlanna hafa ekki
ræst, frelsiö skilar sínu.
Bankarnir keppa:
spariskírteini og
greiðslukort
Á sínum tíma var litið á banka eins
og skömmtunarstofnanir eöa líknar-
féiög. Biðraðir voru fyrir framan þá
frá því eldsnemma á morgnana,
menn kiknuöu í hnjáliöunum fyrir
framan hina valdsmannslegu banka-
aö þeir einir hafi fyrirhyggju, hafa
engar ræst.
Veitingahús og
bjórkrár
Og hver var afleiöingin af því, aö
rýmkað var um vínveitingaleyfin?
Var hún, að eitthvert áfengisflóö
drekkti allri menningu, eins og þeir
ofstækismenn sögöu, er geta ekki
unnt öðrum brjóstbirtu, ef þá langar
ekki í hana sjálfa? Oðru nær. Á
síðustu árum hafa sprottið upp í
Reykjavík ýmis notaleg veitingahús,
sem bjóða gestum mat á vægu verði
og vínföng meö honum. Hvers vegna
á fólk að húka heima öll kvöld viö
matargerö og uppþvott? Uppgötvuð
hefur veriö ný þörf, og markaðsöflin
hafa flýtt sér aö fullnægja henni. Viö
getum valið um veitingahús fyrir
alla fjölskylduna, skyndibitastaði,
grísk og kínversk veitingahús og sér-
kennilega, reykvíska matstaöi meö
ljúffengum sjávarréttuín- Við
þurfum ekki lengur aö velja um
óþrifalega „remúlaöi”-bari annars
vegar og dýrustu veitingahús í heimi
hinsvegar.
Síöan hafa bæst við ágætar bjór-
krár, sem gera bannið viö fram-
leiöslu og sölu bjórs enn hlægilegra
og tilgangslausara en þaö var. Vín-
menningin hefur batnaö, en ekki
versnað. Viö sjáum skyndilega,
þegar við horfum um öxl, aö höftin á
áfengisneyslunni voru meinsemdin
fremur en lækningin.
Myndbandaleigurnar
Oviöa hafa markaösöflin sprengt
rækilegar af sér fjötrana en í út-
varpsmálum. Menn eru ekki lengur
dæmdir til þess, ef þeir sitja heima
hjá sér, aö horfa á sænskar vanda-
málamyndir eöa áróöursþætti rót-
tæklinga. (Þaö er aö vísu rétt, aö rót-
tæklingaáróöurinn er enn verri í
Ótímabærar
athugasemdir
HANNESH.
GISSURARSON
CAND. MAG.
sinni og líta sæmilega út? Þessari
þörf fullnægir markaöurinn miklu
betur en ríkiö eöa sveitarfélögin. Öll
þjónusta er miklu betri í þessum
líkamsræktarstöövum en í sundlaug-
um borgarinnar.
Önnur breyting, sem á sér að vísu
lengri aödraganda og kemur fremur
við ræktun sálarinnar en líkamans,
er, að sum dagblö^in eru góöu heilli
aö veröa óháöari stjórnmálaflokkun-
um en þau voru. Þau eru aö hætta
aö segja fólki, hvaö þaö eigi að
hugsa, reyna heldur aö færa því
fréttir og veita því þjónustu.
Markaösöflin hafa knúið þau til aö
hætta trúboði — blöð veröa aö
seljast, og fólk kaupir ekki áróöurs-
blöö stjómmálaflokkanna. Eg á hér
einkum viö Morgunblaðið og DV, en
því miður virðist NT ekki hafa tekist
þetta eins vel og þeim (enda var ekki
við sjaum skyndi/ega, þegar við horfum um ox/, að höftin á áfengisneyslu voru meinsemdin fremur en
lækningin."
stjóra. Nú er þetta aö breytast, eftir
aö vextirnir tóku að skammta
peningana í staö bankastjóranna, ef
svo má segja. Menn eru ekki lengur
að þiggja ölmusu, heldur aö eiga eöli-
leg viðskipti viö bankana, borga sett
verö fyrir peningana. Nú keppa
bankarnir hver viö annan um aö
veita okkur venjulegu fólki þjónustu,
reyna aö afla sér viöskiptavina meö
vildarkjörum, eins og tilboö þeirra
um spariskírteinin sýna. Þetta er
rökrétt afleiðing af því, aö markaös-
öflunum hefur verið gefinn lausari
taumurinn í peningamálum, þótt enn
vanti mikið á: ekki nægir, að vextir á
sumu séu frjálsir — vextir á öllu
eigaaöverafrjálsir!
Nú er ekki heldur lengur litiö á
Islendinga sem annars flokks borg-
ara í eigin landi. Þeir geta fengið
greiöslukort eins og allar aörar
siöaöar þjóöir hafa. Hrakspár hroka-
fullra embættismanna, sem halda,
hljóðvarpinu en sjónvarpinu, en
munurinn er sá, aö ekki hlusta aðrir
á hljóðvarpið en langlegusjúklingar
og kerlingar af báöum kynjum.)
Menn geta gefiö einokunar-
postulunum langt nef, skroppiö út í
næstu myndbandaleigu og fengiö þar
hressilega vestra með John Wayne
eöa Clint Eastwood eöa öörum þeim
líkum.
Líkamsrækt og
lestur dagblaða
Meö auknum tómstundum, rýmri
fjárráðum og betra sambandi viö
aörar þjóöir eru markaösöfiin aö
láta aö sér kveöa á öðrum sviðum.
Hver líkamsræktarstöðin af annarri
er stofnuð í Reykjavík, þar sem
menn geta hrist af sér skrifstofuryk-
ið, komiö líkamanum í lag. Hvers
vegna þurfa menn að síga saman á
miðjum aldri? Hvers vegna eiga
menn ekki að reyna að halda hreysti
viö góöu aö búast af arftaka gamla
Tímans).
Fólki er treystandi
Valdsmenn hafa alltaf tilhneigingu
til að vantreysta fólki. Þeir halda, að
heimurinn farist, ef rýmkaö er um
einhver ákvæði laga eöa höftum létt
af. En reynslan úr Reykjavík sýnir,
aö ótti þeirra er ástæðulaus.
Islendingar eru ekki óskynsamari en
aörar þjóöir. Markaðsöflin hafa
brugöist vel viö auknu freisi, fólki er
treystandi — og satt að segja betur
treystandi en þröngsýnum, miöaldra
embættismönnum og þingmönnum,
gráum og guggnum, sem hafa aldrei
lifað venjulegu lífi. Bjórbannið, út-
varpseinokunin, verðlagshöftin, allt
eru þetta tímaskekkjur. Haftastefn-
an er aö heyja dauöastríö, en
skáldiö Steinn Steinarr fræddi okkur
á því, að enginn ynni sitt dauöa-
stríö...