Dagblaðið Vísir - DV - 22.05.1984, Blaðsíða 12
12
DV. ÞRIÐJUDAGUR 22. MAl 1984.
Útgáfufélag: FRJÁLSFJÖLMIÐLUN HF.
Stiórnarformaflur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELIAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUM5ULA 12—14. SÍMI 86611. Auglýsingar: SÍOUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 86611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF„ SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf„ Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 250 kr. Verð í lausasölu 22 kr.
Helgarblað 25 kr.
Skemmdir kartöfluflokkar
Framsóknarflokkurinn gæti ekki haldiö áfram aö of-
sækja neytendur, ef hann nyti ekki fyllsta stuönings
þingflokks sjálfstæðismanna. Sameiginlega hafa þessir
tveir skemmdu kartöfluflokkar svæft frumvarpið um af-
nám Grænmetiseinokunar með því aö vísa því til ríkis-
stjórnarinnar.
Hinn eini réttláti í þingflokki sjálfstæöismanna var
Eyjólfur Konráö Jónsson, sem greiddi atkvæði gegn svæf-
ingunni. Er nú ekki einu sinni Albert Guðmundsson leng-
ur meö á nótunum. Hann studdi þó fyrir stuttu meö Eyj-
ólfi Konráð tillögu um sölu ríkisbankanna.
Enginn ætlast til, að Framsóknarflokkurinn geri nokk-
uð fyrir neytendur í landinu. Hann er einn af hornsteinum
Landseigendafélagsins, sem lítur á neytendur sem
ánauðugt fólk. Enda má segja, að hinir fáu kjósendur
flokksins í þéttbýli séu haldnir eins konar sjálfskvala-
stefnu.
Hitt er athyglisverðara, að þingflokkur sjálfstæðis-
manna skuli standa öflugan vörð um hagsmuni einokun-
arinnar. Hann gerir grín að undirskriftum 20.000 neyt-
enda með því að hunza þær. Hann telur vafalaust, að mál-
ið verði gleymt og grafið í næstu kosningum.
Varnarstríö Jóns Helgasonar landbúnaðarráðherra í
kartöflumálinu vekur engar vonir um eðlilega framvindu
málsins. Hann leyfði um síðir innflutninginn með því skil-
yrði, að hann yrði ekki frjáls. Hann skyldaði heildsalana
til aö mynda einokunarhring um innflutninginn.
Tvíokun Grænmetisverzlunar landbúnaðarins og
hrings heildsala tryggir ekki hagsmuni neytenda. Við höf-
um þegar séð, að ítölsku kartöflurnar voru of smáar.
Frjáls samkeppni heildsala mundi fljótlega þvo burt þá
aðila, sem endurtækju slík mistök í innkaupum.
Markmið Jóns Helgasonar er auðvitað aö sá til vantrú-
ar almennings á afnámi kartöflueinokunar Grænmetis-
verzlunarinnar. Það gerir hann með því að leyfa innflutn-
ing til bráðabirgða, en gefa hann ekki frjálsan. Síðan
hyggst hann endurnýja einokunina, þegar neytendur
missa úthaldið.
Landbúnaöarráðherra hefur líka skipað í málið nefnd,
sem á að drepa málinu á dreif. I fyrstu bókun nefndar-
innar varar hún einróma og eindregið við skipulagsbreyt-
ingu á sölukerfinu að svo komnu máli. Neytendur munu
ekki geta sótt hald og traust í þessa afturhaldsnefnd.
Engin ástæða er til að ætla, að stjórnmálamönnum
Sjálfstæðisflokksins takist að hindra ráöagerðir Jóns
Helgasonar og Landseigendafélagsins. Ekki eru nema
nokkrir dagar síðan þeir gáfust upp fyrir Framsóknar-
flokknum í söluskattsvikunum á kókómjólk.
Með verðlækkun á kókómjólk hefur verið viðurkennt,
að árum saman hefur verið stolið undan söluskatti. Samt
gerir þingflokkur sjálfstæðismanna samkomulag um að
söluskattur verði ekki innheimtur að sinni. Menn eru
komnir á lágt stig, þegar þeir semja um slík lögbrot.
Þeir voru líka langt niðri, þegar þeir samþykktu, að
engin rekistefna yrði gerö út af samsæri Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga og Grænmetisverzlunar land-
búnaðarins um innflutning á ónýtum kartöflum, sem
veldur neytendum fimm milljón króna tjóni um þessar
mundir.
Dæmin sýna, að neytendur eiga ekki hauk í horni Sjálf-
stæðisflokksins, bandingja Framsóknarflokksins. Eina
vopn þeirra í stríðinu við einokunina er að halda áfram
viðskiptabanninu á Grænmetisverzlunina, ekki bara í
nokkrar vikur, heldur árum saman, ef með þarf. I svona
málidugaraðéinshárkánséx. JónasKristjánsson.
AFTUR-
GÁLGA-
FRÉTTIR
Þegar viö vöknuöum á laugardags-
morguninn, var voriö hætt aö syngja,
og þaö var byrjað aö grána í
vöngum. Esjan var hvít niöur í
miðjar hh'ðar og frost var á f jöllum,
sem þrátt fyrir hvíta, grafíska töfra,
minna mann meira á vonda legu
landsins, en á voriö. Trén fyrir sunn-
an standa enn nakin, þótt komin sé
gangdagavika og um nóttina haföi
veriö skafrenningur á HeUisheiöi og í
Þrengslum, þar til undir morgun, aö
hann gekk í vestan og hitinn bifaöist
yfir núhið.
Þetta er því öröug tíð fyrir varp-
fugl og sauöburö, og erum við þó
ýmsu vön. Snjókoma var fyrir
noröan á sunnudag.
Um helgina voru mörg mál á dag-
skrá, bæði hjá almenningi og í þing-
inu höfðu menn í önnum. Veikindi
voru hinsvegar hjá flugmönnum og
Framleiðsluráöinu, en þeir síöar-
nefndu fylgdu þó fötum, en stóðu
frammi fyrir þeim mikla vanda,
hvort óhætt væri að leyfa fólki aö
boröa kartöflur, sem fluttar hafa
hagfræöimáU heitir verömyndun í
mjólkuriðnaöi, eöa raðaö verö, sem
sett veröur á í haust, ef guð lofar.
Ryðvarnarstöð
fyrir egg
Eitt af sérkennum mannlífs á Is-
landi, fyrir utan húskulda og gigt,
var þörfin fyrir rétta lyrikk í búskap.
Sveitafólkið gjöröi aðeins þær lág-
markskröfur, aö hafa í sig og á, án
þess aö ganga árlega á heyfymingar
sínar og fólkið á möUnni lét sér
nægja soöninguna ásamt fegurö
himinsins. Og ef Ufshagsmunir heföu
ekki veriö í veði, heföu íslenskir
bændur Uklega heldur kosiö aö sjá
gripi sína faUá úr eUi, fremur en aö
leiða þá tU slátrunar. Og af þessum
gamla siö eimir enn — sem betur fer,
liggur mér viö að segja.
Trésmiðurinn, sem ég drekk
stundum kaffi hjá suörí Kópavogi,
boröar tU dæmis aldrei hænsnakjöt,
en hann er úr sveit.
eggjum sínum undir mæni, samlit
ræfrinu, eUíföinni og tímanum. Fugla-
sláturhús hafa svo komið í staöinn
fyrir höggstokk og pökkunarvélar í
staöinn fyrir grafreiti fyrir hænsni,
og grUUn snúast út um allt, eins og
bænavélar hjá unga fóUíinu, sem er
oröið afhuga súrmeti og hinu græna
keti frystihúsanna.
JÓNAS
GUÐMUNDSSON
RITHÖFUNDUR
Já og nú eru þeir búnir aö kaupa
ryövamarstöö fyrir þessi hæns
sagöi hann, og gerði sig á svipinn
eins og hann tryði þeim alveg eins tU
þess að fara að ryðverja egg, því
hann skUdi ekki hina nýju upphefð
scrphænunnar, sem kemur í kjölfar
þess aö leita verður nýrra úrræöa í
landbúnaði, þótt um leiö verði aö láta
af réttri lyrikk í sveitabúskap, sem
er sjálfgefiö, þegar menn geta ekki
lengur dregið fram lífiö af fegurö
verið inn af lausakaupmönnum, án
einkaleyfa. Og þeir í framleiösluráö-
inu höfðu það líka fram yfir þingið,
aö þar voru menn þó sammála, sem
er ekki nema von, því þegar álagning
er komin yfir 350 prósent, eins og á
finnsku kartöflunum, sælu, veröa
bændur yfirleitt sammála, en sam-
kvæmt afturgálgafréttum, er gamlir
sjómenn telja gjaman áreiöanlegar,
þá var verðmyndun finnsku kartöfl-
unnar, eins og þaö heitir í lærðri hag-
fræði á þessa leiö:
Innkaupsverðpr. kg. Kr. 5,00-
Flutningsgjöld og
trygging Kr. 2,50-
Niðurgreiðslur Kr. 5,00-
Kostnaöarverö Kr. 2,50-
Söluverð frá Grænmetinu líafö
síðan kr. 11,80, eöa raöaö verð, og
má nú seg ja aö menn hafi orðiö sam-
mála um neitunarvald sitt af minna
tilefni, og um rétta stjórnun í land-
búnaði.
Og svo hafa einnig þau miklu
tíðindi gerst, aö Mjólkursamsalan
hefur lækkaö álagningu sina á kókó-
mjólk frá því aö vera 150 prósent,
umfram nýmjólk, niður í 130 prósent,
og er nú byrjuð aö auglýsa prótein í
Morgunblaðinu í heilum síöum, en
árssalan á samlagssvæðinu mun
vera um 1,3 milljónir lítra af kókó-
ntijólk. Þessum mongósopa uröu
vinnsluhofin að kyngja til að fá ráö-
rúm til aö læra nýjan reikning, sem á
— Þaö er bara fyrir unga fólkið
sagði hann, angurvær.
— Við höfðum að vísu hænur
heima, hélt hann áfram, 6—8 pútur,
og ávörpuðum þær meö nafni, en þær
hétu allar eitthvað, og svo vorum við
með skrautlegan hana, sem glitraöi í
öllum regnbogans litum í sóiskini.
— Okkar hænsni dóu úr elli, sagöi
hann og voru grafin, þegar þau höföu
skilið viö sjálf. Okkur hefði aldrei
komiö til hugar aö leggja okkur
þessa fugla, né aðra, til munns.
Hænsnin gengu um í hlaðvarpan-
um, átu skeljasand og annaö smá-
vegis og stundum var þeim gefið.
Þau sáu heimilinu fyrir eggjum. Og
þegar þau höföu ungaö út, var beöiö
þar til unnt var aö kyngreina ung-
viðið á kambinum; en þá voru hana-
ungamir höggnir og þeir féllu til
jarðar eftir aö hafa flogiö hauslausir
meö blóöbununa úr strjúpanum út á
tún. Þessu fylgdi þjáning, sagöi hann
og sú heimspeki er hindrar fólk í aö
boröa fugl. Ungamir voru grafnir.
En hjá þessu varö víst ekki komist,
hélt hann áfram, þar sem almættinu
þóknaöist ekki aö haga útungun á
þann veg er hentar í búskap, þar sem
aðeins nafngreindar hænur verpa
eggjum.
En nú er þetta liðin tíö. Varphænur
eyða sinni nafnlausu ævi í sérstöku
vélarrúmi, þar sem fóöur kemur úr
síló og eggin fara á færibandi.
Utungunarvél hefur svo komið í stað-
inn fyrir varphænuna, sem lá á
himinsins, heyfymingum og skáld-
skap.
Sagt er aö kaupverð ryðvamar-
stöðvarinnar hafi veriö um 14
milljónir króna, tekiö m.a. úr
kjamfóöursjóði, en uppkomin mun
ryðvamarstööin, eða eggja-
dreifingarstöðin kosta um 25
milljónir króna, samkvæmt aftur-
gálgafréttum. En á móti kemur, aö
hér eftir munu sveiflur ekki Verða í
eggjaveröi á samlagssvæðinu og
jólabaksturinn verður tryggari.
Geta nú aðrir en stórfram-
leiðendur komiö sinum eggjum á
markað, eöa aðrir en þeir sem
geyma fugla í maskinum og telja egg
sín í tonnum, fremur en í tylftum,
eöa á f ingrum annarrar handar.
Þaö var brimasamt við suöur-
ströndina um helgina og þrátt fyrir
vorkulda voru menn glaöir. Sér í lagi
voru það góöar fregnir aö þaö tókst
aö heimta fimm færeyska sjómenn
úr helju austur á Skeiðarársandi.
Næga þjáningu hafa menn orðið að
þola hér á liðnum mánuðum, því 29
islenskir sjómenn hafa farist á sjó á
tveim síöustu misserum, eöa á einu
ári. Og er þá ekki þyrluslysiö taliö
með, eða áhöfn þýska skipsins, er
fórst suöur af Dyrhólaey fyrir jólin í
fyrra. Þetta eru válegar tölur, er
hljóta aö kalla á ný úrræöi í sjósókn
og siglingum, en ekki undanslátt.
Jónas Guömundsson
rithöfundur.