Dagblaðið Vísir - DV - 25.08.1984, Blaðsíða 13

DV. LAUGARDAGUR 25. AGUST1984.
49
Forsetinn var beðinn að nefna þann grip sem væri honum hvað kærastur og varð þessi
fallega stytta fyrir valinu.
„Engum er svo farið að vera alánægður með allt sem hann gerir en að sjálfsögðu hafa verið
stundir í þessu starfi er mér hefur fundist ég ná til fólks."
óstöðugan aö ætla einni manneskju að fylgjast
svo vel með þjóðlifinu að hún gæti metið hverjir
ættu orðu skilið.
Mikið kallað á forsetann
Það getur hins vegar verið að fleiri orður hafi
verið slegnar en áður. Það stafar af því að utan-
ferðir hafa verið margar á fyrsta kjörtímabili
mínu. Island hefur fylgt alþjóðlegum venjum að
því er varðar orðuveitingar. Það þýðir að til-
teknum fjölda embættis- og stjórnmálamanna
er veitt orða er forsetinn heimsækir erlent ríki.
Það hefur verið mikið kallað á forseta Islands
og honum boðið að fara í opinberar heimsóknir.
I því sambandi minni ég enn á nýja tima — það er
ekki lengur tiltökumál að fara á milli landa. Það
gera flestir Islendingar, jafnvel oft á ári sumir
hverjir. A þessu sviöi hefur orðuveitingum fjölg-
að en innanlands er það ekki raunin. Hér er
ekki á ferðinni nýr stíll heldur nýir tímar.”
Tal um eyðslu særandi
— Gagnrýnt hefur verið opinberlega að mikill
kostnaður sé af starfsemi forsetaembættisins.
Talað er um að embættið hafi farið fram úr
áætluðum fjárframlögum. Hvað vilt þú segja
um þessa gagnrýni, er þetta rétt?
„Nei, þetta er alrangt og heldur særandi fyrir
embættiö. Þama eru einhverjar tölur hentar á i
lofti án þess aö skyggnst sé undir yfirborðið.
Embætti forseta Islands er rekiö afskaplega
hóflega og kostnaður er tiltölulega lítill. En þess
skal minnst aö ekki hefur veriö til siðs að setja
inn á f járlög fy rirfram kostnað vegna opinberra
heimsókna.
Forsetinn ákveður ekki einn hvort þiggja skal
boð um opinbera heimsókn, eða hverjum skal
bjóða hingað, um það f jalla margir. Kostnaður
vegna þessa er af þessum sökum ekki inni á
fjárlögum. En að öðru leyti fer embættið ekki
fram úr áætluðu fjármagni nema því sem vexti
verðbólgu nemur.
Eyðsla er í lágmarki hjá forsetaembættinu og
því hefur þessi gagnrýni sært mig. Mannvera
sem alin er upp við aðhald á kreppuárum og hef-
ur rekið menningarstofnun þar sem aðhald og
sparsemi er lífsnauðsyn tekur tal um óráðsíu
nærri sér. Og það veit ég að foreldrar mínir
hefðu tekið afar nærri sér ef þau hefðu heyrt að
dóttir þeirra væri ásökuð um slíkt. Enda á þetta
ekki við nein rök aö styðj ast. ”
Ferðir forseta hafa komið
útflutningi til góða
— I opinberum heimsóknum hefur þú jafnan
gert þitt til að vekja athygli á íslenskri fram-
leiðslu. Hefur þetta skilað tilætluðum árangri?
„Mér er sagt æ ofan í æ aö þessar ferðir hafi
vakið athygli á Islandi og íslenskum vörum. Eg
hef hvergi komið án þess að mikið sé fjallað um
Island og það sem Islendingar hafa upp á að
bjóða. Við höfum alltaf haft sérstakar kynning-
ar á íslenskri framleiðslu og ég tel að þetta hafi
skilaðárangri.”
Bandaríkjaferðin minnisstæð
— Ferðir til allra Norðurlanda, Bretlands,1
Bandaríkjanna, Frakklands og Portúgals eru að
baki. Er einhver þessara ferða annarri fremur
minnisstæð?
„Eg held að ég verði að nefna ferðina til
Bandaríkjanna vegna Norðurlandakynningar-
innar „Scandinavia today”. Okkur var mikill
sómi sýndur með því að Islendingur skyldi vera
valinn til að halda opnunarræðurnar fyrir hönd
allra Norðurlanda í Washington, New York og
Minneapolis, til kynningar á norrænum listum
og menningu. Þessi ferð var sérstaklega minnis-
stæð. Það voru svo margir sem heyrðu, mikið
hlustað á það sem Norðurlönd höfðu fram að
færaogvelskoðaö.”
— Þú fórst í opinbera heimsókn til þíns gamla
námslands og hittir forseta Frakklands,
Francois Mitterrand, að máli. Eg get ímyndað
mér að það hafi verið undarleg tilfinning fyrir
fyrrum námsmey í Sorbonne aö koma sem þjóð-
höfðingi í Elysée höll.
„Nei, það var ekkert sérstakt að koma í höll-
ina. Hún er bara eins og aðrar eldri hallir og auk
þess hef ég séö hana áður,” segir Vigdís og bros-
ir, sjálfsagt vegna hégómaskapar blaðamanns.
„En auðvitað var gamán að hitta Mitterrand,
við töluðum lengi saman og það kemur enginn
að tómum kofanum hjá honum. Mér fannst
miklu merkilegra að vera sérstaklega kölluð til
fundar í Sorbonne-háskólanum. Það var stór
stund fyrir fyrrverandi námsmey í Sorbonne að
standa þarna meðal allra helstu rektora og
prófessora skólans og geta haldiö sína ræðu á
frönsku, því það veit ég að Frakkar kunna að
meta. Þeir eru gagnteknir af tungu sinni og
menningu og þá kom sér vel að hafa einu sinni
setið á skólabekk í Frakklandi. Ef til vill hefði
mig síst af öllu grunað að ég ætti eftir aö fá
heiðursmerki og viðurkenningu frá Sorbonne.”
j Gleðifréttir að Ferraro skuli valin
j varaforsetaefni
— Bandaríski Demókrataflokkurinn hefur
valið Geraldine Ferraro varaforsetaefni sitt. Er
þetta ekki Vigdísi Finnbogadóttur gleðiefni?
„Þetta eru ákaflega ánægjuleg tíðindi og mér
finnst það sjálfsagt mál að kona veljist til fram-
boðs sem forseti eöa varaforseti. Þetta eru góð-
ar fréttir fyrir allar konur í heiminum því að
Bandaríkjamenn eru það áberandi þjóð að
ákvörðunin um framboð Ferraro getur aldrei
oröið nema til góðs í svonefndum jafnréttismál-
um. Það var tími til kominn að slíkt gerðist.
Geraldine Ferraro hefur staðið sig prýðisvel
eftir því sem ég hef heyrt og er okkur konum til
sóma alveg á sama hátt og þingkonurnar okkar.
Hún og þær hafa sýnt að konur standa sig fylli-
lega jafnvel og karlar í stjómmálum sem öðru.
Eg er hreykin af þeim.
Ég er móðir
— Víkjum að því sem við tekur er forsetinn
hefur lokið erilsömum starfsdegi. I hvað ver
Vigdís Finnbogadóttir frístundum sínum?
„Eg ermóðir.”
„Eg el upp barnið mitt, ég les um stjórnmál
og yfirleitt allt sem ég kemst yfir að lesa, fer í
bíó og leikhús, út að ganga og hlaupa. Eg geri
nákvæmlega það sama í tómstundum og venju-
legir þjóðfélagsþegnar.
Fyrst og síðast er ég móðir. Það situr mjög í
fyrirrúmi að ala upp barnið mitt og hjálpa henni
að kynnast öllu sem ég fékk að njóta í mínu upp-
eldi. Mér er það metnaðarmál að kenna henni að
vera Islendingur. Eg er sjálf alin upp við ákaf-
lega sterka þjóðerniskennd og í miklum kærleik
til landsins og þjóöarinnar. Því vil ég einnig
miðla henni.”
Aldrei fyrir áreitni
— Frístundum verð þú eins og venjulegur
borgari, segir þú. En nú er ekki laust við að þú
sért þekkt manneskja. Verður þú aldrei fyrir
áreitni forvitinna borgara þegar þú ferð út í frí-
stundum?
„Nei, aldrei! Það er mjög viröingarvert að Is-
lendingum finnst sjálfsagt að forsetinn geri það
sem hann langar til hverju sinni.”
— Leiklistin er þér enn kær.
„Já, ég fer eins mikið í leikhús og ég kemst og
hitti reglulega fyrrverandi samsterfsmenn úr
leikhúsinu. Þeir eru meðal minna bestu vina og
aldrei líður langur tími á milli þess sem við hitt-
umst. Eg er hreykin af íslenskri leiklist. Hún er
nefnilega býsna góö. Einkum finnst mér gaman
að sjá öll nýju íslensku leikritin — ég upplifi þau
með sérstöku hugarfari, sérstökum metnaði.
Ekki síður er stórmerkilegt hvernig íslensk
kvikmyndagerð blómstrar allt í einu. Þessi
gróska er einstæð. Það er stórmerkilegt hversu
margar ágætar og skemmtilegar kvikmyndir
hafa veriö gerðar á undanfömum árum. Eg fer
helst oftar en einu sinni að sjá íslenskar bíó-
myndir.”
„Ljóðadeildin"
— Einhverju sinni mæltist þér á þá leið varð-
andi ósannan söguburð um þig í kosningabarátt-
unni að Islendingar væru skáld góð og vildir þú
gjarnan vera jafngóð þegar að samningu ævi-
sögu liði. Hefur þú enn orðið fyrir barðinu á
„skáldskap” af þessu tagi eftir að í embætti var
komið?
„Nei. Það er einu sinni svo með Islendinga að
þegar þeir eru búnir að kjósa sér forseta er
kosningabaráttan búin. Eftir það yrkja þeir
fremur fagrar drápur um forseta sinn. Eg á hér
á skrifstofunni þykka möppu sem kölluð er
ljóðadeildin. Þar er að finna mikinn kveðskap
sem borist hefur alls staðar af landinu. Það
mætti segja mér að einhvern tímann í framtíö-
inni taki einhver sérfræðingur að sér að fjalla
um þessa „skemmtilegu deild”. Þar er sumt
mjög vel kveðið.
Fjórum árum og reynslunni ríkari
— Hefur Vigdís Finnbogadóttir breyst á þess-
um f jórum árum í embætti?
„Eg er oft spurð að þessu,” segir Vigdís og
svarar síðan hiklaust: „Vigdís Finnbogadóttir
er fjórum árum eldri og þar af leiðandi fjórum
árum og reynslunni ríkari. Og það vona ég að
guð gefi að það hendi engan að staðna svo að
f jögur ár líði án þess að hann þroskist.
Þetta minnir mig á að þú spurðir áðan hvort
ég væri ánægð. Eg er aldrei fyllilega ánægö og
vona að ég verði aldrei ánægð með sjálfa mig að
öllu leyti. Það væri merki um stöönun. ’ ’
— I einu Reykjavíkurblaðanna var því haldiö
fram nýlega að þú hefðir tilkynnt starfsfólki
þínu að þetta yrði þitt síðasta kjörtímahil. Er
þetta rétt? Hefur þú tekið ákvöröun um það?
Ég varpa fram spurningu á móti: Finnst þér
líklegt að samstarfsmenn forseta Islands blaðri
um slíkt? Mér finnst það móðgun við þá að halda
slíku fram. Og segir það söguna alla.
Varðandi spurningu þína vil ég segja þetta:
Það getur enginn vitað hvernig honum líður á
sama tíma aö ári og enn síður að fjórum árum
liðnum. Eg hef ekki tekið neina ákvörðun um
hvort ég gef kost á mér í þriðja skipti. Það er
ekki enn tímabært.”
„Vona að þjóðin hafi eitthvað fyrir
mig"
— Starf forseta Islands er erilsamt. Viötaliö
hefur staðið vel á annan tíma og allnokkuð síöan
Vigdís Bjarnadóttir, ritari forseta, tilkynnti að
dönsk blaöakona væri komin að leysa íslenskan
starfsbróöur sinn af hólmi. Eg impra á því við
Vigdísi á leið minni út að ef táll vill hafi hún ekki
sagt skilið við leikhúsið aö fullu og öllu. Eg læt
ummæli hennar um það verða lokaorð:
„Eg var nýlega minnt á hverju ég hefði svar-
að er ég var spurð að því hvað tæki við er ég
hætti hjá Leikfélagi Reykjavíkur. Þetta á eins
vel við um hvaö ég geri er ég læt af embætti for-
seta. „Eg vona að íslensk þjóð hafi eitthvað
fyrirmigaögera.”
-ás