Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1984, Blaðsíða 11

DV. ÞRIÐJUDAGUR 6. NOVEMBER1984.
11
ÓmST ÞEIR
FRIÁLSA FJÖLMIÐLA?
á&k „Þingmenn sem eru á móti frjálsum út-
^ varpsrekstri eru í andstöðu við kjósendur
sína. Fjöldi skoðanakannana undanfarin ár
sýnir að fólk vill frjálst útvarp.”
Hjörlelfur og Ragnar vllja athuga og rannsaka en vllja þeir rannsaka sumt
Hjörleifur Guttormsson alþingis-
maöur er samkvæmur sjálfum sér.
Þess vegna ætlar hann að hætta að
taka laun fyrir störf sin sem alþingis-
maður.
Annaö get ég ekki ályktaö eftir um-
mæli Hjörleifs um frjálsan útvarps-
rekstur. Þau orð hafði hann á Alþingi
fyrir skömmu. Hann sagðist vera á
móti því aö leyfa auglýsingar i út-
varpsstöðvum í einkaeigu. Ef menn-
imir (sem vilja reka útvarpsstööv-
ar) hafa nógu mikinn áhuga, þá
hljóta þeir að vilja reka þær án
auglýsingatekna, sagði Hjörleifur.
Getur verið. Og þar sem Hjörleifur
hefur mikinn áhuga á að vera al-
þingismaður, þá hlýtur hann að vilja
gera það án þess að hafa tekjur af.
Ekki þaö að ég sé að reyna að fá
Hjörleif Guttormsson til að skipta
um skoöun. Eg er ekki kraftaverka-
maöur. Samlikingin á auglýsinga-
tekjum útvarpsstöðva og þing-
mannstekjum Hjörleifs segir hins
vegar kannski eitthvað um skynsem-
ina i orðum Hjörleifs.
Tilefni ummæla Hjörleifs vom þau
aö nú hefur í annað sinn verið lagt
fram frumvarp útvr.rpslaganefndar
til nýrra útvarpsiaga. Menntamála-
ráðherra lagði frumvarpið fram á
fyrstu dögumþings.
Óttast þeir fjölmiöla?
Nokkrir þingmenn hafa tekið til
máls og lýst sig andviga frjálsum út-
varpsrekstri. Eöa að þeir vilja skoða
málið betur. Það má ekki flana aö
neinu, segja þeir. Jón Baldvin
Hannibalsson vill skoöa málið
minnst fram aö sauöburöi. Hjör-
leifur Guttormsson vill skoöa það til
eiliföar.
En útvarpslagatillögumar eru
þrigg ja ára gamlar. Og umræöan um
frjálst útvarp er að minnsta kosti
fjórtán ára gömul. Tal þessara
manna bendir því til ótta. Þeir vilja
ekki að ákvörðun verði tekin. Þeir
vilja ekki missa múlbandiö af hljóð-
varpiogsjónvarpi.
Þingmenn sitja meö skeiðklukkur
yfir rikisútvarpinu. Þeir mæla tíma
sinn og andstæöinganna upp á
sekúndu. Ef upp á vantar hringja
þeir í fréttastofumar og kvarta. Slikt
er daglegt brauö á þessum rikis-
stofnunum. Þingmenn „eiga” þessar
stofnanir. Þeir stjóma þeim með
hræðslubandalagi. Frjálst útvarp
myndi raska valdajafnvæginu.
Alþýðuflokksmönnum hefur ekki
tekist að halda úti f jölmiðli þannig aö
hann sé lesinn. Þeir óttast aö týnast
gjörsamlega ef fólk fær aö hafa val
um útvarps- og sjónvarpsefni.
Einokun ríkisútvarpsins tryggir
þeim hins vegar ákveðinn skerf af
sviðsljósinu.
Vilji fólksins
Þingmenn sem eru á móti frjálsum
útvarpsrekstri em í andstöðu við
kjósendur sina. Fjöldi skoöanakann-
ana undanfarin ár sýnir aö fólk vill
frjálst útvarp. Fylgið við frjáist út-
varp er hjá minnst tveimur þriðju
hlutum þjóöarinnar. Nýleg skoöana-
könnun DV sýndi að þrír fjórðu
spurðra voru hlynntir frjálsu út-
varpsstöðvunum sem starfræktar
vom meðan ríkisútvarpið tók sér
einkarétt á þögninni.
fremur en annað?
Fylgi við frjálst útvarp er ekki síst
utan höfuðborgarsvæðisins. Leiðin-
iegt hljóðvarp og stutt sjónvarp
nægja fólki ekki á löngum vetrar-
kvöldum. Ofærð kemur i veg fyrir
samkomuhald að vetrarlagi mjög
víða. Fjölbreytt útvarpsefni frá fleiri
en einum aðiia mundi bæta úr. Staö-
bundnar útvarpsstöövar mundu
rjúfa einangrun byggöarlaga.
Enda hefur það komið í Ijós að viða
úti á landi starfrækja menn kapal-
kerfi með sjónvarpsefni við miklar
vinsældir.
Hvað er að óttast?
Hér á landi em gefin út fimm dag-
blöð og fleiri hundmð timarit.
Stjórnarskráin tryggir tjáningar-
frelsi. Einokun rikisins á hljóövarpi
og sjónvarpi brýtur í bága viö hug-
myndir um tjáningarfrelsi. Hljóö-
varp og sjónvarp em bara fjölmiöl-
ar. Þeir notast aðeins viö aöra tækni
en prentaömál
Rikið hefur ekkert aö gera meö að
einoka hljóðvarp og sjónvarp.
Ekkert frekar en aö ríkiö mætti eitt
gefa út dagblöð.
Þvermóðska nokkurra þingmanna
í þessu máli kemur aftan úr grárri
fomeskju. Afstaöa þeirra bendir
ekki til umhyggju fyrir umbjóð-
endum sínum. Þeir eru að hugsa um
eigin hag. Þeir eru að hugsa um
áframhaldandi yfirráð yfir mikil-
vægum f jölmiðlum.
Hvern á að rannsaka?
Fjórir þingmenn vilja láta skipa
rannsóknarrétt til að kanna afskipti
Kjallarinn
ÓLAFUR HAUKSSON
RITSTJÓRI SAMÚELS
ráðherra af rekstri frjálsu útvarps-
stöðvanna.
Ur þvi þingmönnunum er svona
annt um réttiætiö þá er ekki úr vegi
að benda i leiðinni á annað mál til aö
rannsaka. Það varðar Uka fjöimiðla
og ráðherra.
1 mai 1983 gaf Ragnar Amalds,
þáverandi fjármálaráðherra, flokks-
bróður sínum Olfari Þormóðssyni
nokkra tugi þúsunda króna úr rikis-
sjóði. Ragnar veitti Olfari und. n-
þágu frá greiðslu söluskatts af
Speglinum, þvert ofan í fyrri ákvarð-
anir embættismanna um að veita
ekki undanþáguna. Þetta var eitt
síðasta embættisverk Ragnars
Amalds.
Að visu eyðilagöi saksóknari
nokkuð af hagnaði Olfars með þvi að
stöðva útgáfu Spegilsins, en það er
önnur saga. Gjafir á fé úr ríkissjóði
eru samt ekki síður mál sem vert er
aö rannsaka, sérstaklega þegar ráö-
herraáíhlut.
Hæg eru heimatökin hjá Ragnari
að taka sjálfur upp þessa rannsókn.
Hann getur bara bætt tillögu um það
viö hina tillöguna. Hann er nefnilega
sjálfur flutningsmaður að tillögunni
um rannsókn á ráöherraafskipt-
unum.
Ölafur Hauksson
„Verður
maðurinn
er verka-
launanna”
Félagslegar aögerðir stjómvalda
til þess að greiða fyrir lausn á kjara-
deilu er skynsamleg og nauðsynleg
leiö viö tilteknar aðstæður og um
tímabundið skeið. Þegar slíkar
stjómvaldsaðgerðir eru hins vegar
orðnar svo hefðbundinn og snar
þáttur í kjarasamningagerð, að
mönnum kemur varla til hugar að
reyna að fá lausn í almennum kjara-
deilum öðmvísi en svo, að stjómvöld
hlaupi undir bagga með „félags-
málapakka”, þá em menn komnir út
á mjög varhugaverða braut.
I fyrsta lagi eru launamenn þá
látnir kaupa úrbætur á sviði lög-
gjafar við lægri launum; jafnvel
sömu lagfæringamar upp aftur og
aftur. I ööru lagi hefur þaö þá
gleymst, að reikningurinn úr ríkis-
sjóði vegna aögerðanna er gjama
sendur því sama fólki og njóta á —
sem þarf þá að greiða tvívegis fyrir
sama „pakkann”, fyrst með lækk-
uöum launakröfum en siðan meö
auknum álögum i einhverri mynd.
Viðurkennt láglaunaland
Alvarlegasti ljóðurinn á þessu ráði
er þó án efa sá, aö með þvi að gera
slíka félagsmálapakka aö viðvar-
andi þætti í lausn deilna um kaup;
gjama með sérstakri skirskotun til
nauðþurfta láglaunafólksins; em
báðir aðilar að vinnudeilu i raun og
veru að fallast á og viðurkenna, að á
Islandi skuli greiöa laun, sem ekki sé
hægt að lifa af. Þaö er nefnilega ekki
tilviljun að gamla krafan um
mannsæmandi laun fyrir dagvinnu
hefur hægt og hljóðalaust dottið
niður og ekki verið hafin á loft aftur i
neinni alvöru. Þetta er aðeins í fullu
samræmi við tiðarandann i kjara-
samningagerð síðasta áratugar. Þar
hafa menn undir rós verið að viður-
kenna Island sem land þar sem hópi
fólks eru greidd laun sem ekki er
hægt að lifa af. Félagsmálapakk-
amir hafa ekki breytt félagslegum
aðbúnaði fólks neitt umtalsvert
umfram þaö, sem likleg og eðlileg
þróun hefði haft i för meö sér ef litið
er til nálægra landa. „Hnífakaupin”
virðast aðeins hafa orðiö til þess aö
sætta báða aðila viö óviðunandi
ástand.
Frambúðaráhrif
Sú láglaunapólitík, sem „félags-
málapakkakaupin” hafa af sér getið,
er miklu alvarlegra mál en mönnum
viröist við fyrstu sýn. Með því að
bjóða hópi þjóðfélagsþegna lægri
laun en svo að hægt sé aö lifa fyrir
þau mannsæmandi lífi eru menn ekki
aðeins aö skipta landsmönnum á líð-
andi stund í tvö þjóðarbrot — bjarg-
álna menn og snauða — heldur jafn-
framt að festa fátæktina i sessi.
Hvernig? Jú — með þeim kringum-
stæðum, sem menh eru þannig aö
skapa i atvinnumálum í landinu.
Það land, sem gerir litlar launa-
kröfur, hlýtur óhjákvæmilega að
taka þá áhættu að upp risi viö hlið
annarra atvinnugreina fyrirtæki,
sem byggja tilveru sina fyrst og
fremst á því aö greidd séu lág laun.
Athygiisvert er, aö á sama tima og
slík atvinnustarfsemi hefur verið á
hröðu undanhaldi i Vestur-Evrópu og
Ameriku, þar sem góð laun eru
greidd; og sum slík starfsemi hefur
jafnvel alveg horfið þaðan; þá hafa
slík fyrirtæki staðiö með allmiklum
blóma hér á Islandi. Vitahringnum
er svo lokað þegar þessi tegund af at-
vinnustarfsemi er f arin aö skipta þvi
máli í atvinnulífi lands eöa héraðs,
aö menn neyöast til þess aö halda
lægstu launum áfram neöan
velsæmismarka til þess aö tryggja
áframhaldandi starfrækslu „lág-
launafyrirtakjanna” og afstýra at-
vinnubresti, sem af stöövun þeirra
myndi leiða ef kaup hækkaði svo
viðunandi væri. Þegar þannig er
komið eru stjómvöld og verkalýðs-
hreyfing komin með bæði hlekkina
og keyrið — orðnir þjónar þess
nútima þrælahalds, sem láglauna-
kerfiðer.
Þetta sjáum við hér
Langvarandi láglaunapólitik
, .félagsmálapakkasamninga” hefur
tvimælalaust nú þegar skapað svona
aðstæður hériendis. I landinu eru
dæmigerð fyrirtæki af því tagi, sem
hér ættu aldrei aö fá aö þrífast við
eðlilegar aöstæður i launamálum. I
þeim er bundið fé, þekking og mann-
afli, sem betur væri komiö annars
staðar. Sú atvinnustarfsemi er
blettur á mannorði og samvisku
þjóðarinnar, sem bygglr tilveru sína
á því aö grelða lægri laun en svo að
hægt sé af þeim að lifa mannsæm-
andi lífi. Því fyrr sem við brjótum af
okkur hlekki slíkrar atvinnustarf-
semi því betra. Þeim mun lengri tími
sem Uöur án þess aö það sé gert því
erflðaraverðurþað.
Upprefsn BSRB
Menn sem skrifa reglulega um
þjóðmál, eins og t.d. hann Magnús
Bjamfreðsson, ættu aö hugleiða
hvað þaö merkir aö lifa i þjóðfélagi
þar sem fólki eru ætluð lakari laun
fyrir vinnu en nægir þvi til þess aö
lifa mannsæmandi lífi. Ef Magnús
hugsar sig betur um veit ég aö hann
skilur, að verkfall BSRB var e.t.v.
framar öllu öðru uppreisn gegn
þessu: Uppreisn gegn lyginni og tvi-
skinnungshættinum i íslenzkum
launamálum þar sem launakerfi
hluta þjóðarinnar er reist á svikum,
svindli og svínaríi svo hægt sé að
halda hinum hlutanum áfram niöri i
svaðinu. Uppreisn gegn þeirri
islenzku hundalógik, að sú þjóð, sem
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
FYRRVERANDI
ALÞINGISMAÐUR
telur sig hafa efni á að sækja
sérsmíöaöar álplötur austur til
Japan til utanhússskreytinga á bók-
hlöðumusteri sinu telji sér sæmandi
að ætla fólki fimmtán þúsund krónur
á mánuði fyrir að vinna þar.
Annaö mál er hvort þessi uppreisn
hafi heppnast — hvort hún hafi
nokkru sinni getað heppnast. Þrjátiu
prósent þykir fólki vera mikið fé. En
ætli það myndi skipta sköpum fyrir
lif og tilveru þeirrar manneskjum,
sem fær 12.930 krónur í sinn hlut fyrir
mánaðarframlag sitt í þágu „vel-
ferðarríkisins Island”, þótt fjögur
þúsund krónur fengjust i budduna
hennar til viöbótar.
Getur Magnús Bjamfreðsson
keypt þetta fólk úr fátæktinni fyrir
fjögur þúsund krónur?
Hvaða félagsmálapakki getur
deyft sviða þeirrar manneskju, sem
sér og veit, að samfélagið virðir
hana ekki mannsæmandi verka-
launa?
„Verður skal verkamaðurinn laun-
anna” — þeirra launa, að hann geti
fyrir þau lifað eins og sæmir frjáls-
um manni i frjálsu landi.
Sighvatur BJtírgvlnsson
A „Sú láglaunapólitík sem „félagsmála-
pakkarnir” hafa af sér getið er miklu al-
varlegra mál en mönnum virðist við fyrstu
sýn.”