Dagblaðið Vísir - DV - 06.11.1984, Blaðsíða 15
DV. ÞRIÐJUDAGUR 6. NOVEMBER1984.
15
REAGAN
REAGAN: ______________
VAR VINSTRISINNAÐUR
FRIÐARSINNI!
Kreppan
Þegar kreppan lagðist yfir Banda-
rikin um 1930 missti faðir Reagans
vinnuna. An þess að faðir hans kæmist
aö þvi náöi Reagan aö halda fjölskyld-
unni uppi með þvi sem honum áskotn-
aðist þangaö til móðir hans fékk vinnu
sem saumakona. Arið 1932 fór faðir
hans að vinna á fullu fyrir Franklin
Delano Roosevelt, tilvonandi Banda-
rikjaforseta. Reagan var harður
stuðningsmaður demókratans Roose-
velt.
Eftir aö hann útskrifaðist með
gráöu í hagfræöi og félagsfræði fór
Reagan aö vinna viö þaö sem hugur
hans hafði í raun alltaf staðið til: út-
varp. Hann var fyrst íþróttafréttarit-
ari á lítilli stöð í Iowa. Ekki leiö þó á
löngu þangað til stóru stöðvamar
fengu áhuga á honum og innan
skamms var hann kominn á stóra út-
varpsstööíhöfuöborgfylkisins. ■
Ronald Reagan eyddi barnæsku
sinni i smábæjum landbúnaöarfylkis-
ins Hlinois. Faðir hans var verkamaö-
ur. Reagan lék amerískan fótbolta og
körfubolta og keppti i hlaupi i skóla.
Hann varö forseti skólaráðsins i gagn-
fræöaskóla. Reagan var i leikfélagi há-
skólans sem hann gekk í. Hann vann
sér til verölauna viö Northwestern há-
skólann fyrir leik sinn i einþáttungi
sem var mótmælaleikrit gegn stríði.
Þetta efni átti vel við hann þvi á þess-
um tima var Reagan mikiil friðar- og
einangrunarsinni.
Hinn tilvonandi forseti hafði fyrst
afskipti af stjómmálum á fyrsta ári
sinu í háskóla. Þá var hann talsmaður
verkfallsnefndar sem barðist gegn af-
námi námsefnis vegna fjárskorts.
Reagan var góður námsmaður.
Sjónminni hans geröi það aö
verkum að hann komst fljúgandi gegn-
um prófin með þvi aö hraðlesa rétt
fyrir próf.
Hollywood
En nú var hann farinn aö hugsa
um Hollywood. Ariö 1937 fékk hann sitt
fyrsta hlutverk, eftir að hæfileikaleit-
ari „uppgötvaði” hann. Fyrsta hlut-
verk Reagans var sem íþróttafrétta-
maöur, eðlilegt nokk.
Reagan varð brátt vinsæll og varð
eins konar „Eroil Flynn B mynd-
anna”. Hann lék hetjuna í myndum
sem yfirleitt var litið lagt i. Ails lék
hanní52myndum.
Reagan hafði dálæti á hesta-
mennsku og reyndi að komast i varalið
riddaraliðs hersins á meðan á siðari
heimsstyrjöldinni stóð. Honum tókst
það ekki vegna þess hve hann var nær-
sýnn.
A þessum tima var Reagan tiltölu-
lega vinstrisinnaður. Hann var
meðlimur Demókrataflokksins. I fimm
ár eftir stríð var hann formaður verka-
lýðsfélags leikara. Hann var eini for-
seti Bandaríkjanna sem hefur verið
verkalýðsleiötogi. Hann setti sig ekki
beint á móti rannsóknamefnd Banda-
rikjaþings sem á þessum tima leitaði
iogandl ljósi að kommúnistum meðal
leikara og ofsótti þá. En hann um-
gekkst nefndina meö mikilli varúð og
tortryggni og nefndi aldrei nein nöfn
þegar hún yfirheyrði hann.
íhaldssamari
Það var ekki fyrr en í kringum 1955
að Reagan fór að verða æ íhalds-
Reagan og Nancy.
samari. Hann var talsmaöur General
Electric fyrirtækisins og hélt ræður
um gæöi frjáls framtaks fyrir þaö.
Hægri sinnaöir auðkýfingar og stjóm-
málamenn í Kalifomiu tóku fyrst
alvarlega eftir honum þegar hann hélt
kosningaræðu fyrir Barry Goldwater
árið 1964 sem sjónvarpað var um gjör-
völl Bandaríkin. Þeir ákváðu aö þarna
væri þeirra maður kominn og þegar
Goldwater tapaði forsetakosningunum
studdu þeir hann til fylkisstjóraem-
bættis í Kalif orníu. Hann vann.
Vildi í Hvíta húsiö
Reagan var fylkisstjóri Kalifomíu
tvö kjörtímabil frá 1966 til 1974. A
meðan hann var fylkisstjóri reyndi
hann við forsetaembættiö, en hans timi
var ekki kominn. Honum gekk vel sem
ríkisstjóra.
Árið 1976 geröi hann enn eina tilraun
til aö fá útnefningu Repúblikanaflokks-
ins sem frambjóöandi flokksins til
forseta en tapaði naumlega fyrir
Gerald Ford, þáverandi forseta. Hann
byrjaði strax aftur að undirbúa for-
setaframboö sitt og þaö bar þann
árangur að 1980 var hann kosinn
fertugasti forseti Bandarik janna.
Á löngum starfsferli hefur Reagan
safnaö að sér talsverðum auði. Hann á
búgarð i Kalifomiu og er giftur Nancy
sem áður var Davis og vellrik. Það er
annað hjónaband hans.
Reagan fæddist 6. febrúar 1911 og er
þvi 73 ára, elsti forseti Bandaríkjanna
fráupphafi. ÞóG
MONDALE:
EKKIBARA FOR-
SETAKOSNINGAR...
Það eru ekki bara forsetakosningar
i dag heldur lika þingkosningar,
borgarstjórnarkosningar, sveitar-
stjómakosningar og ótal aörar kosn-
ingar vitt og breitt um Bandaríkin.
Almennt er kosið i Bandaríkjunum
annað hvert ár. Sum kjörtímabilin eru
tvö ár, önnur fjögur og enn önnur sex
ár.
Þlngmenn neöri deiidar Banda-
ríkjaþings eru kosnir annað hvert ár.
Þeir eru því allir í kjöri nú. Flest kjör-
timabil eru f jögur ár. Þar með em tal-
in kjörtimabil fylkisstjóra, fylkisþing-
manna og margra borgarstjórna-
manna. Oldungadeildarþingmenn eru
kosnir tii sex ára. Þaö eru þvi ekki
nema sumlr þeirra sem em í kjöri nú.
Þó er vandlega fylgst með þeim sem
í kjöri em. Repúblikanar hafa starf-
hæfan meirihluta í öldungadeildinni,
en ef margir demókratar ná kosningu
nú er sá meirihluti i hættu. I einna
mestrí hættu er Jesse Helms frá
Norður-Karolinu. Hann er sennilega
hægrisinnaðasti stjómmálamaðurinn
á Bandaríkjaþingi. Vinsæll fylkisstjórí
demókrata, Hunt að nafni, hefur ein-
beitt sér aö þvi að ná sæti hans.
Þar sem aliir þingmenn neðri deild-
ar eru i kjörí hafa repúblikanar mögu-
leika á að hnekkja meirihluta demó-
krata þar. Það er þó talið ólíklegt. Hins
vegar er möguleiki á því að þeir vinni
svo á demókrata að meirihluti þeirra
verði allt of litill til að tryggja þeim
framgang sinna mála.
Til að koma sem flestum að hafa
demókratar staðið fyrir miklum her-
ferðum fyrir því að svertingjar láti
skrá sig á kjörskrá. Blökkumenn eru
vanir því að kjósa demókrata. Þetta
getur haft mikla þýðingu i SuðurríkJ-
unum.
Repúblikanar hafa heldur ekki
veriö aögeröalausir. Þeir hafa safnaö
gífurlegum kosningasjóðum og nota
peningana óspart i sjónvarpsauglýs-
ingar sem geta haft mikil áhrif. Fjár-
sterkir hópar hafa getað farið i
kringum kosningareglur, sem tak-
marka eyðslu frambjóðendanna, með
þvi að segjast hreinlega ekki vinna
fyrir frambjóöenduma heldur sjálf-
stætt. Þessir hópar hafa notað
milljónir dollara til aö fella vissa þing-
menndemókrata.
Varaforsetaefnln tvö, Georga Bush og Geraldine Ferraro. Bush er þaulvan-
ur stjómarerindreki fré Texas. Ferraro er glaðbeittur þingmaður frá New
York.
AHERSLAN A MIÐRIKIN OG KAUFORNIU
Mörgum þykir Mondale hafa litla
möguleika á aö vinna upp hið mikla
forskot sem Reagan er talinn hafa. En
kosningastjórar hans eru staöráðnir i
að gefast ekki upp fyrr en í fulla hnef-
ana. Hernaðaráætlun þeirra byggist á
þvi að reyna varla einu sinni að sigra i
26 fylkjum Bandarikjanna heldur
leggja alla áherslu á hin 24. Þessi 24
fýlki gefa af sér 355 kjörmenn, eða 85
fleiri en þarf til að hljóta kosningu.
Þau fylki sem Mondale ætlar aö
gefa Reagan eftir eru flest vesturrikin,
austurstandarríkin og mörg suðurrikj-
anna.
Af þessum 24 fylkjum sem Mondale
telur sig geta unnið eru 13 sem hann
telur lnnan seilingar. Hin 11 verða hon-
um erflð og það er á þessum fylkjum
sem líklegt er að úrslit kosninganna
ráðist. Meðal þessara fylkja eru stór-
fylkin Kalifomía og Texas.
Allar slíkar áætlanir eru þó blekkj-
andi. Yfirburðir Reagans eru gífur-
legir. Skoðanakannanir undanfama,
daga sýna aö hann hefur forystuna i
öllum fylkjum Bandaríkjanna. Mon-
dale er hærrí aðeins á einu kosninga-
svæði. Það er í höfuöborginni Washing-
ton D.C. sem er utan við öll fylkja-
mörk.