Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.1984, Side 13

DV. FIMMTUDAGUR15. NOVEMBER1984.
13
Spennandi formannskjör
en jafnvægi í stjómmálum
Nú, þegar nokkur kyrrð virðist
komin á að nýju eftir verkfailsátök
og kjarasamninga, er eðlilegt að
velta fyrir sér pólitiskri þróun nsstu
mánuðina. Sú spurning sem brennur
vafalaust á flestra vörum í dag er
hver verði næsti formaður Alþýðu-
flokksins og hvaða áhrif kjörið hafi á
heildarmynd stjórnmálanna hér-
lendis.
Framapot, örvænting
eða eðlileg þróun?
Líklega geta flestir sagt eins og nú-
verandi formaður Alþýðuflokksins,
að framboð Jóns Baldvins
Hannibalssonar komi ekki á óvart úr
því sem komiö er. Jón hefur
dyggilega undirbúið framboð sltt
undanfarna mánuði með yfirlýsing-
um um vandkvæði flokksins og með
þvi að láta „leka” til f jölmiðla upp-
lýsingar um innanflokksóánægju
með formanninn. Þar með er hvorki
sagt að framboöiö sé eðliiegt né
skynsamlegt.
En er það svo?
Til þess að svara þessari
spurningu þarf að leita fyrst ýmissa
skýringa. I fyrsta iagi á þeirri
staðreynd hve illa flokknum hefur
vegnað í stjórnarandstöðu — og
kannski þó raunar enn fyrr á því
hvers vegna flokkurinn er í stjórnar-
andstöðu.
Eg held að það hafi verið mikil
mistök hjá Alþýðuflokknum að fara
ekki í ríkisstjóm á sínum tíma. Þótt
sjálfsagt megi rökstyðja að
flokkurinn hefði aldrei getað staðið
að öllum ráöstöfunum stjómarinnar,
þá má alveg eins segja að hann hefði
getað heflað þær til með þátttöku
sinni, landslýð í hag. Þar við bætist
að margt af því sem ríkisstjómin
hefur gert er í anda Alþýðuflokksins
að verulegu leyti og þvi hefur stjóm-
arandstaðan orðið ósannfærandi. Al-
þýðuflokkurinn hefur staðið í skugga
Kjallari
á fimmtudegi
MAGNÚS
BJARNFREÐSSON
Alþýðubandalagsins, sem hefur
hamast gegn stjóminni, og hinir
tveir nýju stjómmálaflokkar hafa
fengið dr júgan skerf af athyglinni.
Vmsum, bæði innan Alþýðu-
flokksins og utan, finnst Kjartan Jó-
hannsson of litlaus flokksleiðtogi.
Kannski má það til sanns vegar
færa og er maðurinn þó bæði mjög
vel greindur og kann vel að færa
hugsanir sínar í búning. Kannski er
hann líka of hrekklaus. Mig grunar
að hann hafi einkum tvisvar látið
plata sig innan flokks. I fyrsta lagi til
þess að fara of fljótt gegn Benedikt
Gröndal sem formanni flokksins, og
verða þar með til þess að vera
flokksformaður í óhjákvæmilegum
klofningi, og í síöara skiptið til þess
að bera fram hina ótímabæru kröfu
um forsætisráðherrastólinn, þegar
núverandi ríkisstjóm var mynduð og
leitað var eftir þátttöku Al-
þýðuflokksins. Vera kann að þar hafi
svipuð öfl verið að verki og nú vilja
ryðja honum brott.
Jón Baldvin er um margt and-
stæða Kjartans. Hann er ákaflega
galvaskur og það virðist aldrei
hvarfla að honum aö hann kunni að
hafa rangt fyrir sér í neinum hlut.
Honum lætur best að fara beint af
augum og hlaupa fremur en ganga.
Vafalítið er freistandi fyrir ungan
mann eins og hann að taka við for-
mennsku í flokki þótt lítill sé, og það
er einnig víst að innan flokksins er
óánægja með formanninn, þannig að
ekki er framagimi einni um að
kenna (eða þakka) að hann fer í
framboð. Vafalítið verður einnig
þægilegra fyrir annan formann að
leita samninga við Bandalag
jafnaðarmanna en þann sem var for-
maður þegar klofningurinn varð.
Ennfremur er það svo að flokknum
veitir ekki af eftirtekt og hana tekst
Jóni að vekja með framboði sínu.
Hvernig Alþýðuflokk?
En hvemig Alþýðuflokk ætlar Jón
að móta ef hann verður formaður?
Hann hefur í viötölum látið í þaö
skína að flokkurinn sveigi til vinstri.
Á það eru margir vantrúaðir. Það er
að minnsta kosti ekki i samræmi við
ýmsar fyrri skoðanir Jóns. Á það er
bent að „gamla kratafylgið”, sem
svo er nefnt, sé mjög vantrúað á Jón,
og þá einkum verkalýðsarmur
flokksins. Áðrir segja að þetta fylgi
sé svo lítið hvort eð er, að miklu
meira máli skipti að ná til ungs fólks
og nýs fylgis. Lítill vafi er á því að
galvaskur Jón Baldvin mun ná betur
til þessa fylgis en orðvar og rök-
fastur Kjartan. Spumingin sem
mestu máli skiptir er svo sú hvort
það verði enn eitt spriklið í deyjandi
flokki, eöa upphaf nýs lifs.
Ef Kjartan tapar formanns-
kjörínu fær Jón vafalaust að spreyta
sig óáreittur. Kjartan gerir engar
stórar rósir eftir að hafa orðið undir.
En verði Jón undir er allt óvissara
þrátt fyrir yfirlýsingar hans. Það
gæti oröið upphaf nýs kvikuhlaups 1
stjórnmálum, en látum útrætt um
þetta mál að sinni.
IMý skoðanakönnun
Þegar þetta er skrifað er nýbúið að
skýra frá fyrstu niðurstöðum nýrrar
skoðanakönnunar NT, hinni fyrstu
sem blaðið gerir. Ekki verður það
rengt án tilefnis, að rétt sé frá skýrt
hvemig að var staðið, það er á sama
hátt og DV hefur gert. Nokkuð sýnist
sitt hverjum um niðurstöður, en mér
finnst þær í fljótu bragði benda tE
þess aö ef þing y rði nú rofið og efnt til
kosninga myndu úrslit verða nauða-
lík því sem þau urðu síðast — og er
varla hægt að kalla það óvænta
niöurstööu. Menn veröa ávallt að
gera sér ljóst að skoðanakönnun og
kosningar eru sitt hvað. I skoðana-
könnun láta menn i ljósi skoðanir
sínar i hita augnabliksins, samanber
það sem gerðist er kratar sprengdu
þríflokkastjóm Olafs Jóhannes-
sonar, og Sjálfstæðisflokkurinn fékk
hreinan meirihluta í skoðanakönnun.
1 kosningabaráttu hneigjast menn
alltaf aftur að sínum gömlu flokkum,
nema eitthvað sérstakt komi til, þó
ekki sé nema fyrir skammir and-
stæðinganna!
Samkvæmt niðurstöðum könnun-
arinnar er lítil hreyfing á fylgi Al-
þýðuflokks, Bandalags jafnaðar-
manna og Sjálfstæðisflokks. Fylgis-
breyting frá Alþýðubandalagi til
Kvennalista getur verið fullkomlega
eðlileg eftir mikla þátttöku kvenna í
nýafstöðnu verkfalli og vonbrigði
með niðurstöður, auk þess sem tíð
fundahöld kvennalistans undanfaríð
hafa gefið þeim byr I seglin. Þessi
breyting þyrfti hins vegar alls ekki
að koma fram eins mikiö I
kosningum. Það orð hefur yfirleitt
legið á að framsóknarmenn hafi ekki
gefið sig vel upp í skoðanakönnunum
DV og annarra aðUa. Þeir gefa sig
vafalítið betur upp hjá NT — en aðrir
kunna að vera þar hlédrægari. Þessi
skoðanakönnun segir mér sem sagt
það sem kemur mér ekki á óvart:
Lítið breytt ástand.
Magnús Bjarnfreðsson.
SKÓLAMÁL DREIFBÝUS
Um daginn las ég mér tU óblandinn-
ar ánægju snarpa deUu Björns Páls-
sonar á Löngumýri og Einars Olgeirs-
sonar í Alþingistiðindum 1964—5.
Tilefni deUunnar var að setja skyldi
lög um vinnuvernd barna og ungUnga.
Einar sýndi fram á að nauðsynlegt
værí aö hafa reglur til að koma í veg
fyrir vinnuþrælkun bama í verksmiðj-
um og á öðrum vinnustöðum iðnaöar-
samfélagsins. Björn útlistaöi á
skemmtilegan hátt hvernig reglur um
hámarksvinnutíma bama yrðu fárán-
legar úti í sveit, þurrheyr væri t.d. yfir-
leitt hirt síðdegis og fram á kvöld þeg-
ar þurrkur væri. Hins vegar fengju
bömin hans aö sofa á morgnana og
vera inni þegar rigndi.
Þessi deila leiðir hugann að umræö-
um um skólahald í dreifbýli og þar sem
ég þykist hafa á því eitthvert vit vil ég
leggja orðíbelg.
Lengri skóiatími =
betri skóii?
Á þessu ári voru Uðin 15 ár síðan ég
lauk 20 mánaða skyldunámi í sveita-
skóla. Á þeim tíma hefir margt verið
reynt til að troða eftirlíkingu af þétt-
býUsskólum upp á dreifbýlissamfélög-
in.
Eg áUt gæöi menntunar lítiö fara eft-
ir því hversu lengi er setið á skólabekk.
(Mánaðar kennslufaU vegna verkfaUs
Kjallarinn
Dreifbýlisbörn hafa aUt önnur kynni
af samfélaginu og Ufinu en borgarbörn
og þurfa þar af leiðandi önnur verkefni
og öðruvisi vinnubrögð. Þau eru í
nánari snertingu viö atvinnuUf, bæði
leyti endurspeglun misréttis í
þjóðfélaginu öUu. I heiðarlegum
tUraunum tU að vinna gegn misréttinu
hefur mest verið faUið í þá gryfju að
gera alla menn og ÖU böm eins. Það er
• „Dreifbýlisböm hafa alltönnur kynni af
samfélaginu og lífinu en borgarböm og
þurfa þar af leiðandi önnur verkefni og öðm-
vísi vinnubrögð.”
INGÖLFUR Á.
JÓHANNESSON
SAGNFRÆÐINGUR OG KENNARI
í haust breytir t.d. ekki miklu í 8—9
mánaða skóla.) I dreifbýlisskólum em
m&lu færri nemendur i hverjum bekk
og meiri samskipti við kennarann. Við
vomm t.d. 11 saman í bekk, stundum
með öðrum árgöngum, en aldrei fleiri
en 15—17, og var minn árgangur
óvenju stór.
sem áhorfendur og þátttakendur. Aö
vísu hefur skólinn upp á siðkastið reynt
að hrífsa börnin til sin úr miðjum
haustönnunum og gera þau þannig að
ábyrgðarlausum áhorfendum — undir
þvi yfirskini að verið sé að eyða mis-
rétti.
Auðvitað var mér og mínum
jafnöldrum í Mývatnssveit kennt að
lesa og skrífa áöur en við komum í
skólann 9 ára. Vissulega fórum við
ýmislegs á mis sem önnur böm nutu.
Við höfðum líka sitthvað fram yfir og
það er ógerlegt að meta þetta á venju-
jegum vogarskálum í stuttri grein.
Það ríkir misrétti meðal íslenskra
skólabarna. Það misrétti er að mörgu
auðvitað vonlaust verk og stuðlar í
raun að meira misrétti þar sem við
erum óhk og höfum ekki sömu þarfir.
Eitt dæmið er að aUir þurfi að gera hið
sama á sama tima og taka svo sama
lokaprófið. Þar er komin mikUvæg or-
sök fyrir þeim reginmisskilningi að
lengri skólatími í dreifbýU eyði búsetu-
misrétti.
Betri leiðir
hljóta að vera til
Hér skal minnst á fáeinar hugmynd-
ir um aðrar leiðir og jafnframt skorað
á þá sem tU þekkja aö bæta um betur.
Sund hefir gjarna verið kennt á
sumarnámskeiðum. Hugsa mætti sér
að fleiri greinar yrðu kenndar þannig,
t.d. umhverfisfræði. E.t.v. er óþarfi að
kenna yngstu bömunum nema í síðari
hluta ágúst og í septémber (þá geta
eldri bömin, 10—12 ára, komið eftir að
hafa tekið þátt í framleiðslunni) og svo
aftur á vorin í 1—2 mánuði.
I mörgum tUvikum kann að vera
ódýrara að borga bændum fyrir að
kenna börnum sínum, 6—8 ára, að
lesa, skrifa og reikna heldur en að
borga þeim fyrir að keyra þau í
skólann oft í vUtu — eða senda þau í
heimavist svo ung. Auður Eiríksdóttir,
oddviti í Saurbæjarhreppi í Eyjafirði,
nefndi það „sálarmorð” í viðtali við
Dagnýlega.
Víða í dreifbýli skortir kennslu í Ust-
og verkgreinum. Ég hefi heyrt að í
Utlum þorpsskóla fyrh- norðan hafi
myndUstarmaður verið ráðinn í viku í
fyrravetur. AUt starf skólans beindist
að myndUstinni þessa vUcu. Þetta þótti
gefastvel.
Ég undirstrika að lokum að hér eru
ekki á ferðinni spamaðartUlögur.
Kennsluaukningu 6 ára bama í
Reykjavik má ekki borga með fækkun
kennara og niðurskurði í dreifbýU. Og
sé unnt aö minnka skólaakstur á að
nota féð sem sparast til að kaupa
bækur og önnur kennslugögn til skól-
anna.
Ingólfur Á. Jóhannesson.