Dagblaðið Vísir - DV - 24.11.1984, Blaðsíða 8

8
DV. LAUGARDAGUR 24. NOVEMBER1984.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÓSKAR MAGNÚSSON.
Augiýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 686611. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI
27022.
Afgreiðsla, áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerð: HILMIR HF., SÍOUMÚLA 12.
Prentun: Árvakur hf., Skeifunni 19.
Áskriftarverð á mánuði 27S kr. Verð í lausasölu 25 kr. Helaai blað 28 kr.,
Ómerk orö
Sverrir Hermannsson iönaðarráðherra las bandaríska
skáldsögu, meðan umræður fóru fram. Sumir virtust
dotta í ráöherraliðinu. Látið var heita, að umræður færu
fram um stefnuræðu forsætisráðherra.
Almenningur fékk aðgang að þessari leiksýningu, þar
sem sjónvarpað var og útvarpað. Heldur mun fólki hafa
þótt sjónvarpið bragðdauft þaö kvöldið. Eðlilegt var, að
menn læsu frekar í bók. Helzti vandinn var, að aðalleik-
arinn, forsætisráðherra, hafði enga stefnuræðu að flytja.
Umræðum um stefnuræðuna hafði verið frestað í
mánuð. Fyrst var borið við, að verkfall tefði. Síöan sögðu
talsmenn stjórnarinnar, að bíða þyrfti, unz stefnan yrði
skýrari. I ljós kom í fyrrakvöld, að stefnan hafði ekkert
skýrzt, og virtist raunar engin vera.
Forsætisráðherra gat þess, að vandi útgerðarinnar
væri óleystur. Hafði hann eitthvað að segja um, hvernig
það yrði gert? Nei, ekkert.
Ráðherrann sagði, að ýmsu þyrfti að breyta í landbún-
aðarmálum. En ekki sagði hann, með hvaða hætti.
Þeir sem grannt fylgjast með þjóömálum biðu spenntir
eftir að heyra, hvaða „mildandi ráðstafanir” yrðu látnar
fylgja gengisfellingunni til að varðveita einhvern hluta
kaupmáttar hinna lægstlaunuðu. Ekkert heyrðist um það
nema óljós orð. Sagt var frá hækkun lífeyris. Lífeyrir
hækkar þó ekkert meira en almennt kaup hefur hækkað.
Gengisfellingin hefur því þegar máð út kaupmáttaraukn-
ingu lífeyrisins.
Sumir biðu þess, að forsætisráðherra upplýsti landslýð
um lækkun tekjuskattsins. Talað hefur verið um 600
milljóna lækkun sem þátt í aðgerðum, sem ákveðnar voru
í sumar. Verður þessari lækkun mætt að öllu leyti eða að
hluta meö hækkun annarra skatta?
Verða eignarskattar hækkaðir til að fylla í gatið á fjár-
lögum næsta árs?
Verður söluskattur hækkaður?
Verður lagður skyldusparnaður á hátekjur eða miðl-
ungstekjur?
Forsætisráðherra hafði ekkert um þetta að segja í svo-
kallaðri stefnuræðu sinni.
Talað hefur verið um einhverja lækkun tolla á
nauðsynjavörum sem eina aðgerðina til að „milda” áhrif
gengisfellingarinnar á launakjörin. En forsætisráðherra
upplýsti ekkert nýtt um það mál.
Hann las lengi greinargerð, sem skrifstofumenn á hans
vegum hljóta að hafa samið, þar sem sagt var frá efna-
hagsmálum með sama hætti og gert hefur verið um
nokkurt skeið. Ekkert nýtt.
Forsætisráðherra ræddi um nauðsyn á sköpun nýrra at-
vinnugreina. En hvernig? Um það voru engin svör, nema
eitthvað óljóst um loðdýrarækt og slíkt, gamlar lummur.
Orð ráðherrans voru innantóm. Hann sagði, að „leitað
yrði leiða” til að „auka fjölbreytni í framleiðslu sjávarút-
vegsins”, meðal annars meö „nýtingu fiskstofna, sem lítt
eða ekki eru nýttir”. Hann sagði, að „unnið yrði að”,
„gerð yrði athugun”. Öll ræðan var í þeim dúr nema
greinargerð kontóristanna um efnahagsmálin, sem sagði
ekkert nýtt. Forsætisráðherra sagði sem sagt sama og
ekkert.
Sverrir Hermannsson mat stöðuna því rétt. Það var
öllu skárra að líta í bók.
Að öllu samanlögöu eru útvarps- og sjónvarpsum-
ræður um „stefnuræður” forsætisráðherra lítils virði.
Ymist segja menn ekki neitt eða reyna að boða stefnu,
sem aldrei er farið eftir. Haukur Helgason.
Trilhneigd
— trilgirni
Hafandi lesiö fyrstu niöurstöður
könnunar á gildismati og mannleg-
um viðhorfum Islendinga verö ég aö
taka undir meö yfirgnæfandi meiri-
hluta íslendinga og lýsa því yfir aö
ég er stoltur af því aö vera íslending-
ur.
öll vitum við aö Islendingar eru
gáfaöri, glæsilegri og betur ættaðir
en nokkur önnur þjóð í heiminum.
Það lásum viö um í íslandssögu-
bókunum í barnaskóla. Þetta eru
hins vegar svo almennt viðtekin og
þekkt sannindi, að um þau er varla
vertaðtala.
En með viðhorfakönnun Hag-
vangs má segja að þjóðarsálin hafi
verið leidd fram í dagsljósið og henni
snúiö á ýmsa kanta, almenningi til
fróðleiks og sumum til hneysklunar.
Sumir kunna að hafa efast um tilvist
þjóðarsálarinnar (þó langflestir Is-
lendingar efist ekki um tilvist sálar í
hverjum einstaklingi). En Hag-
vangskönnunin sannar þaö í eitt
skipti fyrir öll að þjóðarsálin er til.
Og hún er ósköp góð sál.
Einhvern tímann, einhvers
staöar, skilgreindi einhver sál
skáldsins þannig að skáld væri
maður sem væri fær um að vera
sannfærður samtímis um gildi
tveggja ósamrýmanlegra skoðana
án þess að tapa geðheilsu sinni.
Þaö viröist sem flestir Islendingar
hafi skáldasál.
Islendingar telja sig vera
trúhneigða og u.þ.b. fjórir af
hverjum fimm Islendingum telja að
Guð sé til. Almennt trúa þeir líka á
tilvist sálarinnar og h'f eftir dauðann.
Rúmlega helmingur þeirra trúir á
himnaríkiogaðsyndinsé til (envilja
reyndar fæstir viðurkenna aö til sé
óbreytanlegur, algildur mælikvarði
ásyndina).
EN, Islendingar trúa ekki á
Kölska eða vonda staöinn!
Það virðist sem Islendingar Iíti
almennt á vegferð mannsins sem
einstefnugötu aö himnaríki. Það er
hf eftir dauðann og þó þú syndgir á
afstæöan hátt, auövitað, gerir það
ekkert til því helvíti er ekki til og þá
er ekki í annað pláss að venda en
himnaríki!
— En þetta er f jarstæða. Þetta er
of mótsagnakennt tii þess að hægt sé
að taka mark á því, mótmæla óskáld-
legir útlendingar.
Mikið rétt! En Islendingar eru
skáld og láta þverstæður ekki þvæl-
ast fyrir sér. Og hvernig getur
nokkur maöur verið annað en stoltur
af því aö eiga sinn htla part af svo
hæfileikaríkri hópsál?
Það kemur einnig í ljós við nánari
athugun að hinir trúhneigöu
Islendingar samsinna fæstum af
trúarsetningum kirkjunnar. Þaö
kemur þess vegna kannski ekki á
óvart aö fáar stofnanir njóta meira
trausts í landinu en einmitt kirkjan
sem ekki rúmar meirihluta
þjóðarinnar.
Islendingar segjast trúhneigðir og
trúa flestir á tilvist Guðs. Við skulum
skoöa hann nánar.
Hann sést ekki! Því Islendingar
trúa ekki á persónulegan Guð heldur
guð sem er ein.hvers konar lífs-
kraftur eða alheimsandi. Sá gamli
Jahve, höfundur boðorðanna, sem
voru að minnsta kosti í upphafi al-
gildur mæhkvarði á gott og þar meö
vísbendingu um syndina; hann
Jahve er gleymdur flestum.
Og þó telja flestir Islendingar
boðorðin vera að mestu leyti í gildi
enn! (Burtséð frá þriðja boðorðinu,
enda var sú tilskipun gefin út löngu
fyrir daga verkalýðshreyfing-
arinnar).
Reyndar telja flestir Islendingar
að þeir persónulega sýni boð-
Ólafur B. Guðnason
orðunum meiri virðingu en náunginn
en þaö er líka viðkunnanlegt og
mannlegt viðhorf.
Ef benda ætti á eitthvert eitt skap-
gerðareinkenni sem einkennir
Islendinga öörum fremur myndu
flestir þeir sem kynnt hafa sér
viðhorfskönnunina eflaust nefna
bjartsýni. Islendingar eru ánægðir
með lífið og þeir halda að þeir muni
verða jafnvel enn ánægðari með hfið
eftir fimm ár en þeir eru nú. Þeir
telja sig hafa góða stjórn á hfi sínu
og eru eindregið þeirrar skoðunar aö
tækniframfarir eigi eftir að koma
þeim til góða. Og þeir eru ekkert
tiltakanlega hræddir um að komi til
styrjaldar á næstunni.
Sem sagt, það sem við Islending-
um blasir er gott líf og áhyggjuhtiö
og það á eftir að verða betra og
betra. Og þegar jarðvistinni lýkur
blasir himnaríki viö og hver getur
með nokkurri sanngirni gert meiri
kröfur til þessa hfs og næsta? Það
væri heimtufrekja!
— Gott og vel, sagði bölsýnis-
maöur einn við mig þegar viö
ræddum könnunina góðu um daginn.
— Eflaust er þetta sönn mynd af
viðhorfum Islendinga nú. En þessi
viðhorf eru heimskuleg! Reynsla
.annarra af tækniþróuninni er ekki
slík að hún gefi tilefni til bjartsýni.
Og þó Islendingar trúi því ekki er
styrjaldarhættan engu að síður
raunveruleg. Hvað varðar þessar
snargeggjuðu og sundurleitu hug-
myndir um Guö, eilífðina og þaö allt
saman, sanna þær ekki neitt. Is-
lendingar segjast vera trúhneigðir
en það er bull og vitleysa. Þeir eru
bamalega trúgjarnir, en þaö er allt
annað mál, og ber vott um greindar-
skort.
Eg hló góölátlega og sneri tahnu
aö enska fótboltanum. Bölsýnis-
mennirnir verða alltaf meöal vor en
könnunin sýnir aö þeir eru í
minnihluta og ég er viss um að þeir
veröaþaöáfram!
Við hinir, sem réttilega má kalla
„góða Islendinga”, munum enn um
sinn lifa í sátt við þjóðarsálina og
efla hennarskáldlega hugarflug.