Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1985, Blaðsíða 10

10
DV. MIÐVIKUDAGUR 27. FEBRUAR1985.
Útlönd Útlönd Útlönd Útlönd
Genscher hættur eftir
áratug í formannsstóli
Hans-Dietrich Genscher, sem vék
úr leiðtogasæti frjálslyndra
demókrata i Vestur-Þýskalandi um
helgina, hefur verið í sviðsljósi
heimsmálanna í meir en áratug.
Hann tók við utanrikisráðherra-
stólnum í Bonn 1974 og hefur því
manna lengst gegnt því embætti.
Ferill hans þar er markaður af
óþreytandi elju viö að bæta sambúð
austurs og vesturs. Ásamt Andrei
Grómýkó, starfsbróður hans
sovéska, er Genscher meöal fárra sem
enn eru við embætti frá tíma
„detente” (þíðunnar).
30 árípólhík
Genscher, sem er 57 ára að aldri,
hóf afskipti af stjórnmálum fyrir
þrjátíu árum og hefur getið sér orð
fyrir að vera svalur viðsemjandi, en
þó miðlandi í málum og samt um leið
stefnufastur.
En þessi áratugur hans í formanns-
sæti frjálslyndra, sem eru í oddaaö-
stöðu i þýskum stjórnmálum, rennur
út á þeirri stundu sem flokkur hans er
hinn
Martin Bangemann, hinn nýi leið-
togi frjálslyndra demókrata í Vestur-
Þýskalandi, tekur við flokkstaum-
unum þegar hvað verst gegnir fyrir
flokkinn og skoðanakannanir ætla
honum aðeins 3% fylgi meðal kjós-
enda, en fram undan á næstunni
þrennar fylkiskosningar.
Lítt kunnur
Hinn fimmtugi Bangemann var
fulltrúi síns flokks á Evrópuþinginu,
en að öðru leyti lítt kunnur utan síns
heimalands, og raunar ekki áberandi
maður í þýskum stjórnmálum þegar
honum skaut upp á yfirborðið i júní
i fyrra. Þá var hann af flokki sinum
klofinn innbyrðis vegna hugmynda-
ágreinings.
Skinogskúrir
Stærstan kosningasigur hlaut Frjáls-
lyndi flokkurinn undir formennsku
Genschers, eða í kosningunum í
október 1980. Þá fékk flokkurinn
mesta atkvæðamagn í nítján ár og
kom hann 54 mönnum inn á sam-
bandsþingiö. En ákvörðun Genschers
i október tveim árum síðar, að henda
fyrir borð þrettán ára samstarfi
frjálslyndra við sósialdemókrata,
þótti æði kaldranaleg, þótt þetta
virtist klókt til þess að tryggja við-
gang flokksins. Það varð til þess að
fella stjórn Helmuts Schmidts
kanslara, og margir kjósendur túlk-
uðu þaö sem hrein svik. í kosning-
unum i mars 1983 töpuðu frjálslyndir
demókratar nítján þingsætum, og
fylgið hefur síðan hrunið af flokkn-
um áfram.
RkHuö fyiking að baki
Á tiu ára afmæli Genschers í utan-
valinn eftirmaður Otto Lambsdorff
fjármálaráðherra, sem neyddist til
þess að segja af sér í kjölfar hneykslis
varðandi skattaívilnanir fyrirtækja
sem styrktu flokkssjóði.
' Staða frjálslyndra demókrata er
ekki. aðeins slæm vegna minnkandi
fylgis og minna trúnaðartrausts kjós-
enda. Sjóðir eru rýrir og færri menn
á sambandsþinginu eftir mikið tap i
kosningunum 1983, og enginn full-
trúi á Evrópuþinginu eftir kosning-
arnar síðasta sumar.
Þegar Bangemann tók við af
Lambsdorff vildu margir draga í efa
hæfni hans til embættisins vegna lít-
illar þekkingar og þjálfunar i efna-
ríkisráðherraembættinu í fyrra varð
uppreisn innan flokksins og virtist
farið að losna um tökin sem formað-
urinn hafði alla daga haft á flokks-
liðinu. Genscher hafði heitiö meðráð-
herrum sinum þvi að frjálslyndir
demókratar mundu fylgja tillögunni
um sakaruppgjöf til handa þeim er
komið höfðu sér undan skattgreiðsl-
um með<þvi að ivilna í staðinn flokks-
sjóðum. Þessu vildu flokksfélagar
hans ekki fylgja, og urðu stjórnar-
flokkarnir að falla frá þessari áætl-
un. Varð málið Kohl kanslara til
nokkurs álitshnekkis. — Fréttaskýr-
endur kölluðu það stærsta pólitíska
ósigurinn sem Genscher hefði beðið.
Kosningar fram undan
Mánuði síöar boöaði hann að hann
mundi láta af formannsembættinu í
febrúar núna, til þess að yngri mað-
ur, sem leysti hann af hólmi, fengi
ráðrúm til þess að búa sig og flokkinn
undir kosningarnar í mars 1987. Um
sama leyti töpuðu frjálslyndir öllum
hagsmálum. En lögfræðiþjálfun hans
virðist hafa verið honum góður skóli,
því hann hefur þaggað niður í öllum
efasemdarmönnum.
Akstur og siglingar
áhugamálin
Bangemann er maður stór og
stæðilegur og gefinn fyrir góðan mat
og drykk. Hann og eiginkona hans,
Renata, eiga fimm börn. — Hann
talar frönsku og ensku reiprennandi
og sagt er aö hann geti bjargað sér á
ítölsku og spönsku. Kom það honum
vel á þingpöllunum á Evrópuþinginu
í Brussel á meðan hann var þar full-
trúi. Hann er hneigður fyrir bók-
menntir og einkum skáldskap.
Bangemann hefur gaman af að aka
góðum bifreiðum og seglbátar eru
hans tómstundagaman. Það hefur
sést til hans í þinginu, þegar hann
undir leiöinlegri ræðu drepur timann
við að pára á blað, að jafnan eru það
þrímastra skútur sem hann rissar
upp.
Þingmaður í 15 ár
Nýi formaðurinn hefur átt sæti á
sambandsþinginu i Bonn síðan 1970.
Hann er annars fæddur eins og fyrir-
rennari hans i formannsembættinu,
Hans-Dietrich Genscher, í Austur-
Þýskalandi, fjölskyldan saxlensk, en
hann ólst upp í Emden við landa-
mæri Hollands. Sæti sitt í Evrópu-
þinginu missti hann eins og aðrir
flokksbræður hans í kosningunum í
júní í fyrra, þegar frjálslyndir
demókratar komu ekki manni að.
Bangemann fjármálaráöherra er
eindreginn fylgismaöur hagkerfis
hins frjálsa markaðar, en jafnráðinn
sætum sínum í Evrópuþingskosning-
unum.
Fram undan eru nú þrennar fylkis-
kosningar og skoðanakannanir gefa
til kynna að fylgi frjálslyndra sé
aðeins um þrjú prósent. Hefur vegur
þeirra sjaldan verið svo slæmur.
Flick-hneyksiið
örlagaríkt
Genscher og Otto Lambsdorff fjár-
málaráðherra hömruðu jafnan á þvi
aö flokkur þeirra væri ómissandi
saltpoki á vegasaltið milli hægri og
vinstri aflanna, en sú ímynd hefur
beðið mikinn hnekki siöasta eitt og
hálfa árið. Sú var tíðin að
Lambsdorff var talinn liklegasti arf-
taki Genschers sem flokksformaður,
en hann neyddist til þess að segja af
sér í fyrra, eftir ákæru um að hafa
veitt viðtöku framlögum til flokks-
sjóösins frá FLICK-fyrirtækjasam-
steypunni, sem fékk í staðinn gífur-
legar skattaívilnanir. (Þessar skatta-
ívilnanir hafa að visu verið afturkall-
aðar, en Flick hefur höfðað mál sér
i að hindra, að frjálslyndir demókrat-
ar verði „flokkur iðnaðarins”. —
„Frjálslyndur flokkur, sem ekki
fylgir stefnu frjálslynds réttlætis, eða
hefur ekki á stefnuskrá sinni að
vernda minnihlutann og einstakling-
inn, er ekki lengur frjálslyndur
flokkur,” sagði hann í viðtali nýlega.
Samkeppni við
grœningja
Aðalglíma frjálslyndra undir for-
ystu Bangemanns er við græningja,
hinn unga flokk náttúruverndar-
sinna, sem á meðan frjálslyndir eru í
öldudalnum, hefur hrifsað sæti hans
til varnar, og hefur ekki verið greitt
úr þeirri flækju enn.)
Utanríkisstefnan
með handbragði Kohls
Álit Genschers sem utanríkisráð-
herra skaöaðist af því að aflýst var
heimsóknum a-þýskra, búlgarskra og
pólskra ráðamanna til V-Þýskalands
í fyrra, eins og hann hafði þó lagt sig
fram um að auka viðræður til bættr-
ar sambúðar milli austurs og vesturs.
Þykir mörgum sem utanríkisstefnan
fái æ meir á sig handbragð Kohls
kanslara, en minna Genschers. Löng
vinátta þessara tveggja manna og auk
þess óskrifaður samstarfssáttmáli
stjórnarflokkanna um að frjálslyndir
demókratar skuli ráða utanrikisráð-
herrastólnum ætti þó að tryggja
Genscher áframhaldandi setu í utan-
ríkisráðuneytinu til 1987-kosn-
inganna. — Annars hefur Genscher
látið á sér skilja, að hann hafi hug á
því að gegna embættinu áfram eftir
það ef stjórnin haldi velli. En það
verður á valdi kjósenda. "
sem þriðji stærsti stjórnmálaflokkur-
inn — ef marka má skoðanakannan-
ir. Ef 3% reynast rétt mat á fylgi
flokksins, á hann á hættu að þurrkast
út af þinginu, vegna kjörreglna í
Vestur-Þýskalandi um lágmarksfylgi
flokks í kosningum til þess að hann
fái fulltrúa kjörinn á þing.
Næstu kosningar til sambands-
þingsins í Bonn eru ekki fyrr en eftir
tvö ár. En eftir tvær vikur verða
fylkisþingkosningar i Saarhéruðun-
um og í Vestur-Berlín. Aðalverkefni
Bangemanns til að byrja með er að
sigla flokki sínum í gegnum þessar
kosningar og síðan rétta hlut hans
fyrir kosningarnar 1987.
Martin Bangemann fjármálaráðherra tekur við formennsku hjá frjáls-
lyndum þegar mjög illa árar hjá þeim.
Lyftistöng Bangemanns fram á stjórnmálasviðið var þegar forveri hans
i fjármálaráðuneytinu, Otto Lambsdorff, neyddist til að segja af sér, og
Bangemann var valinn i hans stað.
Martin Bangemann
nýi leiðtogi f rjálslyndra
Umsjón Guðmundur Pétursson