Dagblaðið Vísir - DV - 13.04.1985, Qupperneq 8
8
DV. LAUGARDAGUR13. APRIL1985.
Frjálst.óháÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaflur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjflriog útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
AöstoOarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P.STEjNSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA12—14. SÍMI 684611. Auglýsingar: SlÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiðsla/áskriftir, smáauglýsingar, skrifstofa: ÞVERHOLTI11. SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plötugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf., Skeifunni 19.
Áskriftarverö á mánuöi 330 kr. Verö í lausasölu 30 kr.
Helgarblaö35kr.
Rússnesk rúletta
Landlæknir fjallaði nýlega í fréttum um Aids, áunna
ónæmisbæklun. Þar kom fram of takmarkaður áhugi á
viðbúnaði, til dæmis Blóðbankans, gegn þessum vágesti.
Það er eins og sjúkdómurinn sé ómerkilegri en norska
flensan í vetur, þegar yfir 15.000 manns voru bólusett.
Eftir skrif DV um innflutning á finnsku blóðefni hefur
þó verið upplýst, að unnið er að lokun þeirrar smitleiðar.
Það er til bóta, en gerist ekki nógu hratt. Af hverju er ekki
hægt með átaki að stöðva þennan innflutning eða efna-
greina hann, ekki bara bráðum, heldur strax?
Aids er að ýmsu leyti verri en svarti-dauöi og aðrir
sjúkdómar mannkynssögunnar. Hinn nýi sjúkdómur er
enn sem komið er gersamlega ólæknandi. Hvorki lyf né
bóluefni eru til og virðast ekki í sjónmáli. Helmingur
þeirra, sem tekið hafa sjúkdóminn, er þegar látinn.
Aids breiðist út með margfölduðum hraöa. Fyrst varð
hann að stórfelldu vandamáli í Bandaríkjunum. Þar hafa
4.300 manns látizt úr honum. Það samsvarar fjórum
Islendingum. Evrópa er um þremur árum á eftir Vestur-
heimi. Búizt er við, að 10.000 Vestur-Þjóðverjar veröi
fallnir eftir fimm ár.
Ef við lítum á síðari töluna, sem birt var í tímaritinu
Spiegel, má sjá, að hún jafngildir 40 Islendingum. Því er
ljóst. aö grípa þarf til róttækra ráðstafana, jafnvel þótt
þær kosti fé. Ekki verður ódýrara að halda uppi sjúkra-
deildum á spítölum landsins.
Varnir eru afar erfiðar. Aids berst með sæöi og blóði.
Sæði er sérstaklega erfitt að skipuleggja í því andrúms-
lofti lauslætis, sem um langt skeið hefur ríkt á Vestur-
löndum. Ekki er unnt að búast við, að umtalsverður '
árangur náist á því sviði.
Aids leggst einkum á kynhverfa karlmenn, enda hefur
gífurlegt lauslæti verið í tízku í hópum þeirra á undan-
fömum árurn. En sjúkdómurinn flyzt einnig með hefð-
bundnu lauslæti. Á þessum sviðum verður að koma til
skjalanna vönduð fræðsla, til dæmis í framhaldsskólum.
Bezta möguleika hafa stjórnvöld á að loka smitleið
blóðsins. Hægt er að efnagreina blóðefni í blóðbönkum. I
Bandaríkjunum er ötullega unnið að nýjum og ódýrari
aðferðum viö greininguna. Samkvæmt fréttum Econo-
mist er árangurs að vænta þegar á fyrri hluta þessa árs.
Vandinn í blóðbönkum eykst, þegar blóðefni frá
einstaklingum er ekki haldið aðskildu. Finnska blóðefnið,
sem íslenzkum blæðara er gefið, getur verið frá tugum
blóðgjafa. Slíkt margfaldar náttúrlega smithættuna og
getur engan veginn talizt forsvaranlegt.
Blóðgjafar geta smitað, þótt þeir séu ekki sjálfir veikir.
Aðeins tíundi hver maður, sem ber veiruna í sér, er
sjálfur með Aids. En hann getur smitað aðra. Og þegar
fórnarlambið er búið að fá veikina, verður ekki við snúið.
Enginn í heiminum hefur læknazt.
I mestri hættu eru kynhverfir menn; konur, sem hafa
samræði við þá; fíkniefnasjúklingar, sem nota sömu
sprautuna; svo og blæöendur. Ef við lítum á síðasta hóp-
inn, verður ekki betur séð en þeir verði að sæta eins konar
rússneskri rúlettu hjá íslenzkum heilbrigðisyfirvöldum.
Engin ástæða er til að taka þessu með ró. Erlendis eru
notaðar aðferðir til að efnagreina blóðefni í blóðbönkum.
Þessar aðferðir eru ört að verða ódýrari. Þær á jafnóðum
að nota hér. Jafnframt þarf strax aö efna til víðtækrar
fræðslu um, hvernig megi varast Aids.
Jónas Kristjánsson.
Bak við tjöldin
— Þú fyrirgefur, en ég get ekki
stoppaö lengi. Ég er á leiöinni á
landsfund.skiluröu.
Hann var mér svosem enginn
aufúsugestur, svo ég fyrirgaf honum
fúslega. En þegar við komum inn í
eldhús kom hann sér makindalega
fyrir í besta stólnum og sýndi þess
engin merki að honum lægi á. Þvert
á móti fór hann aö hjala um blessað
veðrið og þennan ótrúlega góöa vetur
og aö nú hlytum viö sveimérþá aö fá
almennilegt sumar, til tilbreytingar.
— Þaö er kominn tími til aö þaö rigni
á Norðlendinga.
Eg sinnti þessu hjali engu en
einbeitti mér aö því aö laga kaffið
Þaö tók sinn tíma, og ég verö aö játa
það, aö það sem hann hjalaði á
meðan, fór alveg framhjá mér, þó ég
hummaði eitthvað í hvert sinn sem
ég greindi hlé á einræðunni. En
þegar kaffikannan var komin á
boröiö og allt reiöubúiö komst ég
ekki hjá því aö sýna gestinum
einhverja athygli. Hafandi í huga að
hann virtist búinn undir langa setu
ákvaö ég aö beina umræöunum aö
því sem sjálfstæðismönnum er verst
viö aö ræða þessa dagana, stjórn-
málum.
— Jæja, svo þú ætlar á lands-
fundinn? Helduröu aö hans verði
getið í sagnfræðiritum framtíðarinn-
ar sem landsfundarins þar sem sjálf-
, stæðismennkomustaðniðurstöðu?
Hann glotti eins góðlátlega óg
honum var unnt En þaö leyndi sér
ekki aö hann varð pirraður. Svo
harkalega hræröi hann í kaffinu.
Samt notar hann hvorki mjólk né
sykur!
— Viö erum hér aö ræöa landsfund
Sjálfstæöisflokksins, minn kæri.
Ekki Framsóknarflokksins.
— En þiö ætlið einmitt aö ræöa
Framsókn er þaö ekki? Þaö á að nota
fundinn til þess aö hræöa Framsókn
til þægöar, er þaö ekki?
— Þaö er auðvitað ljóst aö
samstarfsflokkur okkar í ríkisstjórn
hefur sýnt vissar tilhneigingar til
ókyrrðar á síöustu vikum og
mánuðum. Þetta hefur valdiö okkur
sjálfstæöismönnum vissum
Úr ritvélinni
Ólafur B. Guðnason
áhyggjum, án þess þó aö það hafi
komiö niöur á sálarró okkar, en
henni veröur vart raskaö, eins og
allir vita. En okkur þykir þó
hyggilegra aö halda fundinn nú og
hreinsa þannig andrúmsloftiö
nokkuö og setja pressu á samstarfs-
flokksmenn okkar í ríkisstjóminni og
krefja þá svara um ýms lykilatriði.
Eg þakkaði honum fyrir greið
svör. Aður fyrr töluöu menn í
véfréttarstíl, en núorðiö í fréttatil-
kynningastíl.
— En þiö ætlið semsagt aö sitja
áfram í ríkisstjórninni?
— Þaö er engin spurning um þaö aö
óróinn í stjómarsamstarfinu stafar
ekki af væringum innan Sjálfstæöis-
flokksins. Skýringa á óróanum er aö
leita í Framsóknarflokknum. Fari
þeir sem fara vilja, en viö teljumst
ekki til þeirra.
Hann hjó máfinn og þóttist greini-
lega hafa tekiö af öll tvímæli um
afstööu sinna manna. Stoltur á svip
saup hann á kaffinu og bölvaöi í
hljóði þegar hann brenndi sig.
— En hvað meö formanninn? Á
hann aö fara i ríkisstjórnina eöa
teljið þiö þaö tryggara aö láta eldri
mennina flekka hendur sínar á
samstarfinu?
Hann lagði frá sér bollann og
studdi olnbogum á boröbrúnina um
leið og hann spennti greipar. Meö
guðræknisvip sagði hann: — Þaö er
enginn bættari meö því aö skipta um
ráöherra á þessu stigi málsins. Auk
þess sem þið leikmennirnir geriö
ykkur enga grein fyrir því, hversu
mikil völd formannsins eru bak viö
tjöldin.
— Svo þá veröur Steini stikkfrí
áfrain?
— Fjarri því. Formaðurinn er
mjög innviklaöur í ákvarðana-
takandi ferli í stjórnarflokka-
samstarfinu. Þaö aö hann og
flokkurinn allur telja að hags-
munum flokks og þjóöar sé best
borgið meö því aö hann vinni sín
störf bak viö tjöldin þýðir ekki aö
flokkurinn standi ekki heill og
óskiptur aö stjómarsamstarfinu.
Þaö hefur einfaldlega sýnt sig að
samstarfið hefur gengiö mjög vel
meö því verklagi aö formaðurinn
standi bak við tjöldin og kippi í
spottana. Þú skalt ekki halda aö þaö
sé veikleikamerki.
— Bíddu nú hægur. Þiö haldið
þennan landsfund til þess aö knýja
samstarfsflokkinn til betra
samstarfs, aö því sem þú segir. En
samt hefur samstarfiö gengiö ákaf-
lega vel, segiröu, meö því að halda
formanninum baksviös, uppteknum
við aö kippa í spotta?
Hann stóö á fætur og sagðist ekki
sjá að nokkrum tilgangi væri þjónaö
með því aö halda þessum umræðum
áfram. Hann gat þess einnig aö
kaffið heföi veriö mjög gott, og fyrir
þaö þakkaöi hann mér, en nú þyrfti
hann aö fara aö flýta sér.
— Heldurðu að formaðurinn viti
hvert þessir spottar liggja sem hann
er aö kippa í? Hvaö heldurðu nú aö
hann segði, ef hann styngi hausnum
fram á milli tjaldanna og sæi aö þaö
eru engar brúöur festar viö hinn
endann á strengjunum?
Hann dró hanska á vinstri hönd
sér, meö krampakenndum hreyfing-
um, eins og strengjabrúða. Þaö gekk
illa, þar tU rann upp fyrir honum aö
þaö var hægrihandar hanskinn.
Hann gekk síðan út, án þess að
kveðja, og hélt á landsfundinn.