Dagblaðið Vísir - DV - 03.06.1985, Blaðsíða 15

DV. MÁNUDAGUR 3. JUNl 1985.
15
Lýst er eftir bókmenntaþjóö
A dögunum birti blaðlíki nokkurt
allforvitnilega könnun. Blaöið spurði
nokkra Islendinga að því hvort þeir
vildu flytja búferlum ef þeim biðust
skattfríðindi og gull og grænir
■ skógar erlendis. Merkilegt nokk,
f jörutíu þúsund mörlandar, hlutfalls-
lega, voru tilbúnir til brottfarar frá
ríki grjónavellings og nauðungar-
boða. Blaðlíkið kom þarna með svar
viö hinum dularfullu mannshvörfum
sem það hafði gert dramatísk skil
nokkrum vikum áður.
Annan í hvítasunnu var svo-
kallaöur islenskur skemmtiþáttur á
dagskrá sjónvarpsins. Gat ég ekki
betur séð en að þama væri komin
stikkprufa af flóttafólkinu lánlausa.
Eftir að ákaflega þjóðleg rokkhljóm-
sveit, sem gegnir nafninu Rikksjof,
hafði spiiaö eitt lag kom einn af
leikurum landsins og bauð okkur vel-
komin til Las Vegas. Þá kom söng-
hópur sem kallast Sedro 5 og söng
eitt hugljúft lag á ensku, óperudúett
söng þrjú lög á ensku og dúett úr
Vestmannaeyjum söng tvö íög á
ensku, þá kom Sedro 5 og söng
annað lag á ensku og loks Rikksjof
og söng enn eitt lag á ensku. Þá loks-
ins að sjónvarpið vaknar upp af
Þyrnirósarsvefni sínum hvað
varðar islenska þáttagerð, þá býður
það fólki upp á þátt sem meira og
minna fer fram á erlendu tungumáli.
Hefði ekki verið mun auöveldara að
fá svipaðan þátt frítt hjá ónefndri
menningarstofnun úti í bæ?
Grjónavellings-
þjóðin krufin
Þætti þessum hefur kannski verið
ætlað að svara spurningu blaðlikis-
ins varðandi brottflutning og manns-
hvörf á einhvern djúpstæöan hátt?
Eftir þáttinn liggur það nefnilega
ljóst fyrir manni. 1 fyrsta lagi þá
vilja þessar fjörutíu þúsundir náttúr-
lega yfirgefa landið vegna þess að
þær skilja ekki móöurmáiið lengur,
þessi stofnun tók sig nú saman i
andlitinu til að gera islenskan
skemmtiþátt, var þá virkilega ekki
hægt að gera betur en þetta?
Týnd bókmenntaþjóð
Vikuna áður hafði verið þáttur í
sjónvarpinu þar sem nokkur ágætis-
skáld komu fram ásamt bókaútgef-
anda og bókmenntafræðingi og
ræddu stöðu ljóðsins. Þáttur þessi
a „Eftir tíu ár veröur dagur ljóðsins
^ kannski haldinn í símaklefa, og
þaö skáld sem þar les upp sennilega
ekki kallað í sjónvarpssal, heldur sett í
geðrannsókn.”
þ.e. islenskuna. Alla vega má
auðveldlega draga þá ályktun eftir
þennan annars hörmungarþátt. Hitt
er svo ljóst að hér er ekki búandi
fyrir bjórleysi. Eitt það fáa, fyrir
utan kynningar, sem fram fór á
íslensku í þættinum var að tveir Is-
lendingar (annar i líki útlendings)
rifu landann niður í háöi fyrír þaö
hvaö hann væri hallæríslegur aö hafa
ekki alvörubjór eins og sönnu grjóna-
vellingsþjóðfélagi sæmir. Og svona
til að minna dulitiö á upprunann þá
voru forníslensk vopn á vegg i bak-
grunninum. Nei, í aívöru talað, fyrst
var í framhaldi af því að fimmtán
skáld lásu upp í Iðnó til að minna á
tilvist ljóðsins. Nú er svo komið fyrir
bókmenntaþjóðinni að skáldin eru
ekki lengur að gefa fólki tækifærí til
aö hlýða á sig heldur eru þau að
minna þjóðina á að þau eru til,
ennþá. Og þetta var slikur viöburður
að ekki þýddi annað en að ræöa þetta
undur í sjónvarpssal. Jú, allir voru
þar sammála um að ljóðið tórði
ennþá og án ljóðs eða bókmennta
yfirleitt þá stoöaöi lítiö að vera að
gaspra um íslenska þjóð. Menn voru
reifir og giaðir meö glimrandi
Kjallarinn
HEIMIR MÁR
PÉTURSSON
NEMI
viðtökur á degi ljóðsins og af þeim
húsfylli sem varð. Eg var nú sjáifur
einn af þeim sem fylltu Iðnó þennan
dag og vist er þaö rétt að sætin i
salnum voru flest skipuð. En til að
fylla þennan sal hefði nægt að hvert
þeirra skálda sem las upp hefði átt
nokkra úr fjölskyldunni á staðnum.
Eg vil leyfa mér að minna á að fyrir
u.þ.b. tiu árum fylltu listaskáldin
vondu ekki minni sal en Háskólabíó.
Eftir tíu ár verður dagur ljóðsins
kannski haldinn í símaklefa, og það
skáld sem þar les upp sennilega ekki
kallað í sjónvarpssal, heldur sett í
geðrannsókn. Þjóðfélagið er orðið
þannig að það þarf að minna fólk á
allan skrattann meö tyllidögum og
tylliárum; dagur ljóösins, ár trés-
ins, ár æskunnar, kvennadagurínn,
bóndadagurinn og svo framvegis og
svo framvegis. Þess verður kannski
ekki langt aö biða að skipað verði
ár hugsunarinnar, svona ef einhver
hefur þá hugsun á því, man eftir því.
Og menn voru ekki svo frá því að
ljóðiö gæti nú senniiega bjargaö
íslensku þjóðinni frá köfnun i
iðnaðarvarningi. Það félli nefnilega
svo vel að nútímanum, væri stutt og
svoleiðis, fólk gæti lesið það á fimm
mínútum. Það er sennilega rétt, en
getur fóik skilið það á fimm mínút-
um. Ef íslenska þjóðin er komin
þangað sem hún er, með öll þessi
stórskáld í farangrinum, Jónas Hall-
grímsson, Jóhannes úr Kötlum og
Stefán Hörð, svo nokkrir séu nefndir
af handahófi, hver ætlar þá að taka
það að sér að yrkja betur eða svo
kjarnyrt að þessi menningarfirrti
smáhópur, Islendingar, hrökkvi við.
Mér er spurn. Því þau skáld sem
ætla að taka það að sér að bjarga
þeim sem framleiddu og höföu gam-
an af þessum svokallaða islenska
skemmtiþætti, þau verða að yrkja
miklum mun betur en Snorri Sturlu-
son. Islenskar ljóðabækur seljast
þetta frá 50—300 eintök og slík út-
breiðsla á fagnaðarerindi frelsar
engan, hvorki frá einu né neinu.
Heimir Már Pétursson.
Kjallarinn
SPILABORG
Agætir launþegar, erum við í stakk
búnir til að fylkja liði í baráttu fyrir
bættum kjörum okkar, með verk-
föllum eða öðrum aðgerðum?
Eg tel að það séum við ekki og vil
rökstyðja mál mitt með eftirfarandi:
Hér hefur blómstrað nokkuð sem
kallast velmegun að mati stjórn-
málamanna og margra atvinnuveit-
HELGI S.
GUÐMUNDSSON
MARKAÐSFULLTRÚI
0 „Viö neytendur erum búnir að
skrifa upp á víxil, sem engir pen-
ingar eru til fyrir, langt fram í tímann,
og ríkissjóöur framkvæmir fyrir pen-
inga sem raunverulega eru ekki til.”
enda. Viö skulum skoða velmegun-
ina. Þú byggir íbúð, ferö í utanlands-
ferö, þú átt ofan í þig og þína að
borða, sjónvarp áttu, jafnvel video
og auðvitað bifreið. Margt fleira
mætti telja upp. Auðvitað lítur þetta
vel út, því er ekki að neita. Spurning-
in er; ertu búinn að borga þetta?
Eg tel aö i flestum tilfellum sértu
þaö ekki en eitt er öruggt, rikissjóður
er búinn að fá sitt borgað i formi
tolla og annarra gjalda og ríkis-
stjómin er búin aö ráðstafa þessum
peningum í fjárlögum. Við neyt-
endur erum búnir að skrifa upp á
víxil, sem engir peningar eru til
fyrir, langt fram í tímann og rikis-
sjóður framkvæmir fyrir peninga
sem raunverulega eru ekki til. Þetta
er skrítin staöa.
Ekki lánuðu bankamir okkur fyrir
þessum þurftum, nema í fæstum til-
fellum. Hverjir þá? Það em atvinnu-
rekendur, atvinnuveitendur okkar.
Lán og aftur lán, afborganir og
graðslukort, þannig er staðan í dag.
Við hótum verkföllum, tvístrumst
svo þegar á hólminn er komið og
viðsemjendur hlæja að okkur og
segja: Þeir gefast upp fljótlega, þvi
þeir skulda okkur sjónvarpið, video-
ið og siglinguna. Þeir verða að taka
það sem við bjóðum þeim.
Eg skal viðurkenna að þetta er
nokkuð gróf mynd af ástandinu, en
svolítið sönn. Við höfum látið
glepjast af auglýsingum og allskonar
þurftum. En við skulum ekki gleyma
því að flest þessi þjónustu- og
verslunarfyrirtæki búa í spilaborg og
hrynja um leið og við sjáum að
okkur.
Mitt ráð er, snúum vörn í sókn,
hættum þessu prjáli, kaupum ís-
lenskt og eftir efnum. Það myndi
leiða til meiri hamingju fyrir okkur
og minnka erlendar skuldir og við
stæðum sterkari eftir á réttmætum
kröfum okkar, lausir úr snörunni.
Stjómmálamenn, takið á þessu
vandamáli.
1. Bankar einir ættu að sjá um lána-
starfsemi, en ekki hundruð aðila
meö víxlakvóta i bönkum, sem
dreifa lánum, sama hvert, bara ef
þeir geta selt sína vöru og fengið
einhvem til að skrifa upp á
skuldaviðurkenninguna.
2. Leggið bann við hvers konar lána-
starfsemi í verslunum, þó eðli-
lega í áföngum. Með því væri hægt
að hafa einhverja stjóm á fjár-
magni. Þá sjáum við hvar við
raunverulega stöndum.
3. Leggjum áherslu á framleiðslu.
Þar yrði tækifæri fyrir þjónustu-
aðila aö hasla sér vöQ. Til aö þetta
geti orðið raunhæft þarf ríkis-
stjómin að hjálpa, meðal annars
með breytingum á skattalögum,
sem í dag leyfa nánast engum
rekstri að eiga rekstrarfjármagn.
Afleiðingin er sú að hagnist fyrir-
tæki rjúka þau út í óarðbærar
fjárfestingar eða ótimabæra út-
þenslu. Nauðsynlegt rekstrarfé er
svo tekiö að láni á háum vöxtum,
sem leiöir til hækkunar á afurðum
og gerir okkur ósamkeppnisfær á
erlendum mörkuðum.
Helgl S. Guðmundsson.
„Auflvitafl litur þetta val út. . . ertu buinn að borga þetta?