Dagblaðið Vísir - DV - 15.06.1985, Side 9

DV. LAUGARDAGUR15. JUNl 1985.
9
ÍSLAND
LENGI
UFI,
HÚRRA,
HÚRRA
Islendingar halda upp á þjóðhátíð-
ardag sinn í roki og rigningu ef að
likum lætur. Eg man satt að segja
ekki eftir öðru veðri sautjánda júní
og kynni því illa ef nú brygði út af
reglunni. Maður þarf að sanna ætt-
jarðarást sína með því að berjast
gegn slagveðrinu í sparifötunum og
mestu föðuriandsvinimir taka börn-
in sín á herðamar þegar hátíðarhöld-
in standa hæst til að unga kynslóðin
fái sem best notið þeinrar veðráttu
sem við erum að halda upp á. Mér
em minnisstæðar skrúðgöngurnar
þar sem berleggjaöir skátarnir
marséra biáir af kulda með rokið i
fangið og leikarastéttin fer með
Kardemommubæinn til að minna á
Islandssöguna. Og svo kemur forsæt-
isráðherra og flytur ræðu sem eng-
inn heyrir fyrir ískrinu í hátölurun-
um og allt í einu er kórinn farinn að
syngja: Eg vil elska mitt land og þá
fara börnin að heimta blöörur og ís.
Það elskar enginn landið fyrir minna
en einn skammt af blöömm og ís þeg-
ar þjóðhátiðin er annars vegar.
Stundum gera kariakórar tilraun til
aö syngja 0, Guð vors lands, enda er
það eflaust ofvaxið kvenfólki að
komast svo langt niður í tónstefinu
sem þjóðsöngurinn gerir ráð fyrir.
Þess vegna em það bara karlakórar
sem fá að spreyta sig á þessum guðs-
sálmi, sem á að vera þjóðsöngur þó
enginn kunni hann.
Ö, Guð vors lands
Ég hef tekið eftir því erlendis, á
knattspyrnulandsleikjum, þegar
þjóðsöngvar eru leiknir, að allur
mannfjöldinn tekur undir sinn þjóð-
söng og veit hvað hann syngur. Hér
heima við slík tækifæri rikir slík
grafarþögn meðan grammófónar
skælast á þjóðsöngnum, að maður
getur haldið að einhver nákominn
hafi dáið og verið sé að minnast hans
með einnar mínútu þögn. Þögnin
stafar hins vegar af því að hér hefur
engum dottið í hug að læra textann
og veit ekki hvað hann á að syngja og
getur það ekki heldur. Það er heldur
engin þjóð nema Islendingar sem
lætur sér til hugar koma að gera
kirkjusálm að þjóðsöng, hversu fall-
egur sem textinn annars er. Og nú
má enginn halda aö mér sé í nöp við
Guð vors lands, enda bæði trúrækinn
og þjóðemissinnaður. Ég hefði hins
vegar haldið að það væri ákjósan-
legra fyrir landslýðinn að húrra f yrir
fósturjörðinni eftir að hafa kyrjað
löggiltan þjóðsöng upp í veöur og
vind. Þjóðin hefði allavega betri
samvisku á þessum hátíðisdegi aö
bregða sér á videoleiguna um kvöld-
matarleytið, eftir að hafa gert
skyldu sina í skrúðgöngunum og
þjóðsöngnum, og lagt það á sig að út-
skýra fyrir börnum og barnabörn-
um, hver Jón Sigurðsson hafi verið.
Skuldunautunum
fyrirgefið
I fyrra eöa hittiðfyrra var Is-
lendingum gerður sá grikkur að
spyrja þá um deili á Jóni. Sumir
héldu að hann væri togari, aðrir
myndastytta og svo voru þeir sem
héldu að hann hefði verið stjóm-
málamaður og má telja það síðast-
nefhda nokkuð góða söguþekkingu.
Að minnsta kosti myndi hún duga á
stúdentsprófi, þar sem menntaskól-
amir útskrifa nemendur sína með
þrjá í lágmarkseinkunn ef þeir gata
ekki á krossaprófum. Það teljast
nefnilega mannréttindabrot í þessu
góöa landi, að vera felldur á prófum,
rétt eins og það er mannréttindabrot
að selja íbúðir á nauðungamppboð-
um. Þetta er Rikisútvarpiö búið að
finna út og fer nú herferð gegn því ill-
þýði, sem selur ibúðir ofan af sak-
lausu fólki. Skítt veri með þá sem
hafa lánað peningana, enda er það
ekki skerðing á mannréttindum aö
tapa fé sem maður hefur lánað. Sam-
kvæmt þeirri skilgreiningu eru
skuldunautar gott fólk en lánar-
drottnar vont fólk, enda segir í faðir-
vorinu að maður skuli fyrirgefa „sín-
um skuldunautum”. Þar er ekkert
minnst á lánardrottna.
Hvað varð um
lýðveldið?
En ég var að tala um Jón Sigurðs-
son og sautjánda júní. Jón f orseti var
að vísu enginn Bolivar eða Che
Guevara eða Zorro, sem drápu mann
og annan og urðu þjóðhetjur í skylm-
ingum. Hann lenti heldur aldrei í
þeim bamingi að halda afmælisdag
sinn hátíðlegan eins og nú er orðin
venja hjá okkur, afkomendum hans.
En Jón var aftur á móti haldinn
þeirri áráttu aö Islendingar ættu aö
berjast fyrir sjálfstæði sínu og gat
gert það sjálfur án þess að gerast
skæruliði í óbyggðum. Hann hafði
dyggan stuðning Fjölnismanna og
sameiginlega lögðu þeir grunninn að
því lýðræði sem kemur saman á
Austurvelli einu sinni á ári í tilefni af
afmæli Jóns.
Stundum veltir maður því f yrir sér
hvað verði um þetta lýðveldi hina
daga ársins. Unga kynslóðin veit jú
að styttan fyrir framan alþingishús-
iö er af manni sem heitir Jón Sig-
urðsson, en meðan hann er hvorki í
landsliöinu né í poppinu og fæst ekki
á videoleigum, þá kærir hún sig koll-
ótta um sögu þessa manns. Og Fjöln-
ismenn, hver jir voru nú það?
Þriller til
tilbreytingar
Einu sinni var ég viðriðinn þjóðhá-
tíðina í Reykjavík og við létum
semja leikþátt um Fjölnismenn og
tróðum upp með hann á sundlaugar-
barminum í Laugardal. Þá var Ás-
geir Asgeirsson forseti og við sátum
þarna tveir, auövitaö í grenjandi
rigningu, vegna þess að hinn helm-
ingurinn af þjóöinni var ekki inter-
Ellert B. Schram
skrifar:
essaður í „svona þungu efni”. Mig
minnir að Gunnar Eyjólfsson hafi
leikiö Jónas Hallgrímsson og gerði
það vel eins og hans er von og vísa.
En sennilega hefði ljóðskáldinu þótt
það dapurlegur vitnisburður um
þjóðina sem hann orti sín ástarljóð
til að horfa upp til okkar Ásgeirs af
sundlaugarbarminum, eina og yfir-
gefna í rigningarsuddanum. Hvert er
þá orðið okkar starf í sex hundruð
sumur? Menn eru fljótir að gleyma
og það á skemmri tíma. Ekki eru
liðnir nema þrír mannsaldrar síðan
Jónas Hallgrimsson sá ekki sólina
fyrir þeirri þjóð, sem nú má ekki
vera að því að lesa ljóðin hans. Og
svo erum við, minni spámenn, að
gera okkur breiða út af dægurmálum
og gera grein fyrir atkvæðum okkar
tU aö sagan geti dæmt okkur réttlát-
lega! Við erum kannski dauð á
morgun og okkar er kannski saknað
fram yfir helgi. En hvað svo? Þjóðin
heldur að vísu áfram að sanna ætt-
jaröarást sina með þvi aö láta rign-
inguna lemja sig sautjánda júni, en
ekki meir, ekki meir. Húsameistari
ríkisins, presturinn og moldin sjá til
þess. Minningin hverfur í blámóðu
sögunnar og geymist ekki einu sinni í
myndastyttu. Saga kynslóðanna,
saga þjóðarinnar bíður sín endalok í
sjoppunum þar sem hægt er að
kaupa blöðrur og ís, af því á þjóðhá-
tíðardeginum er gefið fri tU að viðra
sig í rigningunni. Og svo förum við á
videoleiguna um kvöldið og leigjum
okkur þrUler til tilbreytingar!
Hræöileg ímynd
Og hvað er það svo annað sem
þjóðin hefur f yrir stafni 106 árum eft-
ir dauða Jóns Sigurðssonar?
Jú, niðri á alþingi snýst sjálfstæð-
isbaráttan um bjór og þjóðarmetnað-
urinn fær útrás inni á Laugardals-
veUi, þegar landinn tapar fyrir
óheppninni. Unga fólkiö kemst lengst
í söguskýringum með þvi að benda á
aö harða rokkið hafi tekið við af
diskóinu og karlpeningurinn fær fæð-
ingarorlof, þegarkonan verður ólétt.
Af kvenfólkinu er það að frétta að
nú er það á móti fegurðarsamkeppn-
um, vegna þeirrar hræðUegu ímynd-
ar sem hefst upp úr því að konur séu
faUegar í augum karla. Ekki veit ég
hvemig færi fyrir mér, ef mér verð-
ur bannað að segja að falleg kona sé
faUeg, en sjálfsagt á þaö fyrir þess-
ari þjóð að Uggja að neita sér um
þann munað. Að minnsta kosti væri
þaö i stU viö þá sjálfspiningu sem
felst í hátíöarhöldunum sautjánda
júní, þegar veðurbarin skrúðgangan
marsérar framhjá.
Ég er íslenskur
Þetta er nú myndin sem við blasir.
Og við því verður sjálfsagt lítið gert.
Þeir eru að vísu búnir að samþykkja
það í þinginu að skylt sé að þýða aU-
an erlendan texta upp á íslensku,
þegar gervihnettimir og aörir en rík-
isstarfsmenn fá að sjónvarpa tU okk-
ar.
Þannig ætlar alþingi Islendinga að
viöhalda tungunni og arfleiföinni frá
Jóni forseta og Fjölnismönnum.
Bráðum fara þeir að skylda þjóðina
tU að ganga meö merkimiða framan
á sér: ég er íslenskur. Ef hún hefur
týnt tungunni og tilfinningunni og
sögunni, þá verður vitaskuld ein-
hvern veginn að auðkenna þjóðina.
Ef menn eru svo hræddir um aö
frelsið, sem Jón forseti barðist fyrir,
hafi þær hryggUegu afleiöingar að nú
verði að texta íslenskuna, þá er ekki
úr vegi að selja meikimiðana um
þjóðernið sautjánda júní. En þeir
verða að vera vatnsheldir. Það gerir
þjóöhátíöarrigningin. Og ef alUr eru
rækUega merktir þarf engan þjóð-
söng og ekki hlómsveig að leiði Jóns
Sigurðssonar. Og þá má jafnvel
leggja niður frelsið, því hvað þarf
þjóð að gera við frelsi, sem hefur
texta og merkimiða og misnotar
frelsið þar að auki tU að velja sér f eg-
urðardrottningar? Island lengi lifi,
það Ufi, húrra, húrra.
EUert B. Schram