Dagblaðið Vísir - DV - 24.06.1985, Blaðsíða 14

DV. MÁNUDAGUR 24. JUNI1985.
Frjálst.óhátÖ dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. '
Stjórnarformaöurog Otgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON.
Framkvæmdastjóri og Otgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON.
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM.
Aðstoöarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON.
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON ogÓSKAR MAGNÚSSON.
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNJSON og INGÓLFU.R P.STEINSSON.
Ritstjórn: SÍÐUMÚLA 12—14. SÍMI 68ÓÓ11. Auglýsingar: SÍÐUMÚLA 33. SÍMI 27022.
Afgreiösla, áskriftir,smáauglýsingar,skrifstofa: ÞVERHOLTI ll.SÍMI 27022.
Sími ritstjórnar: 686611.
Setning, umbrot, mynda-og plotugerö: HILMIR HF., SÍÐUMÚLA 12.
Prentun: Árvakurhf.
, Áskriftarverö á mánuöi 360 kr. Verö i lausasölu 35 kr.
Helgarblaö40 kr.
Verðbólguáhrif samninganna
Fólk spyr, hvaöa kaupmátt launa nýju kjarasamn-
ingarnir veiti. En menn spyrja ekki síður, hvað verð-
bólgusamningarnir hafi í för með sér. Viðurkennt er, að
kaupmáttur á að vaxa með þessum samningum, líklega
um þrjú prósent. Að sjálfsögðu fer það svo eftir því, hve
mikil verðbólgan verður. Fáir launþegar eru andvígir
samningunum, að undanskildum „trotskyistum”, sem
sjá sér pólitískan hag í átökum. Jafnvel Svavar Gestsson,
formaður Alþýðubandalagsins, treystir sér ekki til að
hvetja til, að kjarasamningarnir verði felldir — og er það
viturlegri afstaða en oft áður hjá forystu þess flokks.
Upplýsingamar um kaupmátt og verðbólgu tala sínu máli
um það, að nýju samningarnir eiga að geta orðið launþeg-
um hagstæðir.
Verðbólgan verður auðvitað nokkru meiri en hún hefði
oröið, ef laun hækkuðu ekkert. En samt er aðeins búizt við
fimmtán prósent verðbólguhraða í árslok. Þetta er góður
árangur, ekki sízt samanborið við það, sem gerðist eftir
kjarasamningana síðastliðið haust. Kauphækkunin sam-
kvæmt samningunum nú mun veröa um fjórtán og hálft
prósent að meðaltali. Hún dreifist á það rúmt hálft ár,
sem eftir er samningstímans. Vel að merkja varð svipuð
kauphækkun eftir síðustu samninga á aðeins rúmum
mánuði. Þetta ríður baggamuninn. Kauphækkunin nú
dreifist miklu meira. I síðustu samningum var samið um
vel yfir tuttugu prósent kauphækkun. Meginhluti hennar
kom fyrstu vikurnar. Afleiðingarnar þekkja allir. Yfir
reið verðbólga, sem komst upp í sjötíu prósent hraða að
minnsta kosti, þegar verst var.
Síðan hefur mjög dregið úr verðbólguhraðanum. Hann
er nú talinn vera um tuttugu og fimm prósent. Miklu
skiptir fyrir efnahaginn, að þrátt fyrir nýgerða samninga
ætti verðbólgan í árslok að verða minni en þetta.
Þetta eru ein aðalrökin fyrir því, að þessa samninga ber
að samþykkja. Þetta er jafnframt ein helzta forsenda
þess, að samningarnir leiði til aukins kaupmáttar.
Af þessu leiðir, að mikil gengislækkun þarf ekki að
fylgja í kjölfar samninganna. Þetta er munurinn á
hófsamlegum samningum og öðrum við aðstæður okkar
þjóðfélags. Athyglisvert er, að hagur þjóðarbúsins og
launþega fer þar saman. Ekki þarf að koma til bar-
daga milli launþega og ríkisstjórnar, sem stefnir að því
að fá jafnvægi í efnahagsmálum.
Launþegar þekkja einnig afleiðingar óðaverðbólgunn-
ar. Fjölmargir hafa lent í vanda og leitað í vaxandi mæli
til lánastofnana til að brúa bilið milli tekna og útgjalda.
Öðaverðbólgan, sem stafar af uppsprengdum krónutölu-
hækkunum samninga, rýrir hag þessa fólks í því, að láns-
kjaravísitalan hækkar gífurlega, svo og vextir almennt.
Nú ætti að fást svigrúm til að vextir verði lægri.
I nýgerðum samningum fékkst gagnkvæmur skilningur
og samstaða atvinnurekenda og þeirra verkalýðs-
foringja, sem vilja í reynd bæta kjör verkafólks í landinu.
Utan við standa þeir, sem vilja koma illu af stað en hafa
hvorki áhuga á velferð þjóðar né launþega sem slíkra.
Allt talið um að bíða til hausts og hefja þá „harðan bar-
daga” er þeirrar ættar.
Oft hefur illa til tekizt í samningum. Merkilegt við
þessa samninga er, að verðbólgumarkmiðin eiga að nást,
jafnframt aukningu kaupmáttar.
Haukur Helgason.
M
iiiBBi.& ^■r
Samningarnir séð-
ir úr annarri átt
Menn hafa rætt um efnahags- og ^
kjaraóhrif nýgeröra samninga ASI og
VSI og eru ekki ó eitt sóttir. Mun
minna verö, en þó umræðuverð, eru
hin pólitísku óhrif samningagerðar-
innar. Enginn vafi er ó að samn-
ingamir hafa styrkt ríkisstjómina í
sessi. Hún fær nú annað tækifæri til
þess að stjóma landinu og fyrirsjóan-
iegt er að það tækifæri mun endast
henni a.m.k. til haustsins 1986; jafnvel
til loka kjörtimabilsins voriö 1987.
Sveitarstjórnarkosningar verða því
næstu almennu kosningar ó Islandi og
alþingiskosningar ekki fyrr en að þeim
loknum. Sú niðurstaða getur gerbreytt
pólitískum viðhorfum og stöðu flokka í
landinu fró því sem verið hefur.
Tækífæri ríkisstjórnar-
innar
Takist ríkisstjórninni aö nó tökum
ó stjórn efnahagsmóla í kjölfar kjara-
samninganna og með aðstoð fyrir-
sjóanlega batnandi ytri aðstæðna fer
varla hjó því, að Framsóknarflokkur-
inn fari aftur að sækja í sig veðrið og
staöa hans batni. Sjólfstæöisflokkur-
inn getur gert sér vonir um allgóða
kosningu í borgarstjómarkosningum í
Reykjavík og mun það einnig styrkja
flokkinn þótt sól núverandi flokks-
forystu hnigi nú jafnört og sólin ris ó
pólitiskum himni Daviðs Oddssonar.
Framtíðarvonir stjómarandstöð-
Kjallarinn
SIGHVATUR
BJÖRGVINSSON
FYRRVERAIMDI
ALÞINGISMAÐUR
unnar em hins vegar flestar bundnar
við aö rikisstjórnin klúöri þvi óvænta
tækifæri sem aöilar vinnumarkaðarins
gófu henni. Stjórnarandstaðan getur í
þessari stöðu lítið eða ekkert frum-
kvæði haft um rós viöburða og fyrir
þingmenn hennar verður lítið annað að
gera ó næstunni en að leggjast upp í
loft og lóta rigna upp í nefið ó sér. Una
menn því misjafnlega.
Undarlegt ástand
Svo undarlegt og öfugmælakennt
er pólitíska óstandið í landinu að sumir
stjómarandstæðingar virðast vera al-
sælir yfir þvi aö rikisstjórninni gefist
nú annað tækifæri og vilja jafnvel
sumir hverjir þakka sér þó niöurstööu.
Ymsir stjórnarsinnar eru ó hinn bóg-
inn ekki alveg eins ónægðir meö þá
niðurstöðu og óhrifamaður í stjórnar-
herbúðunum sagði við mig ó dögunum,
aö hann skildi ekki það traust sem
aðilar vinnumarkaöarins hefðu sýnt
rikisstjórninni meö samningageröinni
því hann myndi ekki eftir neinni rikis-
stjórn sem verið hefði minna trausts
verð en þessi.
Hin pólitíska tilvera virðist þannig
hafa snúist við. Stjórnarandstæðingar
sumir vilja framlengja líf ríkis-
stjómarinnar á meöan ýmsir stjómar-
sinnar telja farsælast að því verði sem
fyrst lokiö. En kannski er rás viðburð-
anna bara að tala móli Hannesar
Hólmsteins: Þó loksins ríkisstjóm var
hætt að stjórna fóru menn almennt að
sýnahennitraust.
Það félagslega
önnur og ekki síöur umræöuverö
óhrif kjarasamninganna em áhrif
þeirra á stöðu verkalýðshreyfingar-
innar — félagsleg áhrif samninganna.
Hafa menn íhugað að samningunum
lauk ón þess að verkalýðshreyfingunni
ÞJÓDARSÁTT -
HANDA HVERJUM?
Þjóðarsátt er eitt þeirra orða sem nú
um stundir nýtur hvaö mestra vin-
sælda hjó formanni Sjálfstæöisflokks-
ins. Notkun þessa töfraorðs er jafnvel
farin að yfirgnæfa gömlu smellina um
einurö og festu, áræði, kjark og þor, en
þessi hugtök hafa verið á hraðbergi
siðustu misseri. Þessi andans einhæfni
kom skemmtilega fram þegar hol-
skefla var aflögð fyrir kollsteypu og
einurð fyrir eindrægni, sem hver
flokksmaðurinn étur nú upp eftir
öörum.
Það er ómaksins vert að velta því
fyrir sér í hvaða hugarheimi þeir menn
lifa sem hugsa ekki um annað en
þjóðarsótt þegar stór hluti þjóðarinnar
ó vart til hnífs og skeiðar, hvað þá til
annarra þeirra líf sþæginda sem eölileg
teljast í þróuðum rikjum. I hvaöa
hugarheimi lifir það fólk sem hugsar
um það eitt að ríghalda í óbreytta verð-
mætasköpun þegar þúsundir manna
geta ekki tekið þótt í þeim samfélags-
háttum sem hér hafa þróast á liðnum
áratugum?
GARÐAR
SVERRISSON
STARFSMAÐUR
ÞINGFLOKKS
BANDALAGS
JAFNAÐARMANNA
U ndirheimahagkerf i
Sjálfstæðisflokkurinn getur ekki
endalaust veifað þjóðarkökusjónar-
miöum framan í fólk. Það veit að við-
bótin, hagvöxturinn, skiptist nókvæm-
lega eins. Oréttlætiö er það sama og
fyrr.
Það væri sök sér ef þessi launa- og
lífskjaramunur væri gagnlegur fyrir
samfélagiö i heild og þannig fyrir þó
verst settu líka, en því fer augljóslega
víðsfjarri. Misréttið eykur ekki drif-
kraftinn i atvinnulifinu heldur dregur
þaö beinlinis úr árangri. Menn bruöla i
stað þess aö hagræða og endurskipu-
leggja.
Staðreynd er að þrótt fyrir barióm-
inn i hægri mönnum eru næg verðmæti
í þessu landi. Fjármagnið flæðir um
hagkerflð, leynt og ljóst. Leynt og ljóst
vegna þess að stórum hluta þessa fjár
er haldið undir yfirborðinu. Mest er
þetta auðvitað hjó þeim sem eru i að-
stööu til að ákvarða sin eigin laun.
LÝÐRÆÐK), BJÓRINN
OG VERDBÓLGAN
Afgreiðsla bjórfrumvarpsins virðist
vera dæmi um veikleika lýðræðiskerfis
okkar: Það er nógu flókiö til að þing-
heimur treystir sér ekki til að skera úr
um þaö. Því hefur hann stungið upp ó
þjóöaratkvæöagreiðshi, sem áns konar
skoðanakönnun, og óþyrgöardreifingu
til að veita þingmönnum stuðning við
að taka afstöðu i máli sem þeir s jó ekki
sjólfir til botns í. Þaö aö ekki viröist þó
eiga aö veita almenningi umboð til aö
skera endanlega úr um mólið í þjóðar-
atkvæöagreiðslu bendir um leið til að
þingheimur vænti þess ekki aö fólk
almennt sé djúpskyggnara i þessu
mólienhann.
Dæmigert fyrir lýðræðið
Þetta er dæmigert fyrir lýöræðis-
skipulagiö okkar: Við ályktum að al-
þingismenn sé færir um aö skera úr
um öll stærstu pólitísku mólin: Þaö
eina sem viö þurfum aö gera sé að
velja til Alþingis menn sem séu í betra
meðallagi hvað varðar vinsældir,
þekkingu og velvilja, borga þeim
meira en meðaltekjur og siðan lóta
f jölmiöla vakta þó til að athuga hvort
þeir vinni verk sín af samviskusemL
Þaö eina sem almenningur þarf siðan
aö gera i stjórnmólum almennt er að
reka upp reiðihljóð ef eitthvað fer
úrskeiðis. Þó er þess vænst að stjórn-
mólamenn og fjölmiðlar taki við sér
eöa verði ella af stuðningi almennings.
Aö vísu er þorri almennings virkur í
smærri málum, t.d. þekkist mikil þótt-
taka ó sveitarstjórnarfundum og