Dagblaðið Vísir - DV - 07.12.1985, Page 4

56
DV. LAUGARDAGUR 7. DESEMBER1985.
Sagt er aö sumir láti sig ekki muna um að innbyrða þrjátiu bjóra á dag - en
ekki án þess á þeim sjái...
Mynd: Nanna Buchert.
Áður en ég fór af íslandi lofaði
ég að skrifa eitthvað um kræmar
héma í Köben fyrir helgarblað DV.
Síðan er liðinn mánuður og ég
er búin að fara í ótal rannsóknar-
ferðir.
Þetta hefur verið afskaplega
skemmtilegt, en kannski ekki bein-
línis afkastahvetjandi. Það má
nefnilega heimfæra upp á mig það
sem sagt var um Odd nokkum
Gottskálksson, þann sem um miðja
16. öld sat í fjósinu í Skálholti og
þýddi biblíuna.
„Hann var iðinn maður og starf-
samur, ef hann átti ekki öl og
honum vom ekki tafir gerðar af
öðrum mönnum."
Ekki svo að skilja. Mér þykir bjór
vondur. Hann fer ekki vel í mig.
Ég verð sljó og slöpp af honum og
heilinn eins og hafragrautur. Mig
sem langar svo að hugsa skýrt og
komast til botns í hlutunum en
ekki í glösunum og ekki að botn-
falla í lífinu.
Þá sjaldan ég fæ mér bjór verður
hann helst að vera það sem Danir
kalla „Sort Guld“, svart gull, og
endilega ískaldur.
Það er ekki áfengið sem dregur
mig á kræmar, það er fólkið, tæki-
færin sem gefast til að skoða mann-
lífið. Ég get ekki gengið milli húsa,
hringt dyrasímum hjá ókunnugum
og spurt: „Má ég koma inn? Mig
langar til að skoða ykkur smá-
stund?“
En inn á krána get ég gengið
óboðin hvenær sem er - með hverj-
um sem er - fengið mér sæti, horft
í kringum mig og hugsað eins og
danska skáldið:
„Hvor er de dog morsomme, disse
mennesker. Hvor er de dog under-
holdende i al deres menneskelig-
hed.“
En nú verð ég að taka mig á. 1
kvöld ætla ég ekki út. Nú sit ég
við ritvélina í síðdegisrökkrinu -
alein með kaffibollann - því nú er
ég að skrifa um kræmar í Köben.
Eiginlega veit ég ansi mikið um
þær eftir að hafa búið hér í borg
hátt í tíu ár. Ég veit meira að segja
mikið um kráarferðir íslendinga
hér síðustu tvö hundruð og fimmtíu
árin - og hverjar hafa verið uppá-
haldskræmar á hverjum tíma.
Um miðja nítjándu öld vom það
tvær við Kóngsins Nýjatorg, kjall-
ari Hvíts og Mjóni, sem líklega
hefur verið þar sem nú er matstað-
urinn Stefan a Porta. Á Mjóna fóm
íslendingar til þess að drekka
súkkulaði og lesa heimspressuna.
Á Hvít bara til að drekka bjór.
Kjallari Hvíts er þann dag í dag
eins og hann var þegar Jónas
Hallgrímsson tæmdi þar síðustu
kolluna. Lágar hvelfingar, rangal-
ar og skuggsæl skot. Á vegg til
vinstri, skammt innan við dymar,
hangir þó nýleg mynd eftir Örlyg
Sigurðsson sem sýnir fjóra fræg-
ustu Frónbúana sem staðinn hafa
stundað að ráði: skáldin Jónas og
Jóhann Sigurjónsson og sagnfræð-
ingana Áma Pálsson og Sverri
Kristjánsson. íslendingar setjast
stundum við borðið undir mynd-
inni í von um að þangað beri að
fleiri íslendinga, og það ku geta
heppnast.
Um miðja tuttugustu öldina
dmkku landar stífast á Nellunni í
Kattasundi og fóm svo á morg-
unkrær eins og Hanag'alið og
Jómfrúbúrið á eftir. Á Nellunni
réðu íslendingar lögum og lofum.
Fyndist þeim þröngt um sig fóm
þeir að kyrja rútubílalög, kölluðu
Danafælusöngva og bám tilætlað-
an árangur. Þjónana skírðu þeir
Surt og Bleik.
Þessir staðir em nú ekki nema
svipur hjá sjón. Nellan er flutt úr
Kattasundinu út á H.C. Andersens
Boulevard, númer 7, Surtur farinn
úr slagi og Bleikur orðinn aldrað-
ur, en gekk þó enn um beina þegar
síðast fi-éttist. En Islendingar koma
þar ekki framar nema í pílagríms-
ferðir.
Skömmu upp úr 1970 var opnuð
færeysk krá við Pílustræti og hét
Skarfur. Hún varð brátt feikna
vinsæl af íslenskum námsmönnum
og eins víst að „Hæ, Stína stuð“
kæmi glymjandi á móti manni úr
hátalaranum þegar inn var gengið.
Innrétting var einföld, fiskinet í
lofti helsta skreytingin, en borð svo
þung að gestir gátu ekki velt þeim.
Hróður staðarins sem miðstöð
æsandi gjálífis barst heim til ís-
lands og ólíklegustu góðborgarar
sáust þar á undarlegustu tímum.
Mér er nær að halda að á Skarfin-
um hafi ýmsir lent í ævintýrum, en
upp úr 1980 fóru Islendingar að
flytja sig á fínni stað, Brönnum.
Þar með voru þeir aftur komnir
niður á Kóngsins Nýjatorg þvi
Brönnum er við hliðina á Konung-
lega leikhúsinu og hefur mikið
verið sóttur af dönskum leikurum
og listamönnum gegnum tíðina.
Þar eru marmaraborð og stórir
speglar - og veitingar fremur dýrar.
Brönnum-skeiðið stóð stutt og
hvað sem því veldur virðast íslend-
ingar ekki eiga sér neina fasta krá
í Köben um þessar mundir. Vilji
maður hitta landa er helst að labba
upp í Jónshús, félagsmiðstöð ís-
lendinga að Östervoldgade 12, sem
nú er rekin af miklum krafti. Það
byggist minnst á drykkju en mest
af fjölbreytilegum, þjóðlegum
uppákomum, allt frá því að snæða
saman saltket eða bjúgu til að
hlusta á fræðierindi um aids eða
Guðmund góða.
Guðmundur góði blessaði kalda
vatnið fyrir Reykvíkinga, en sam-
tíðarmaður hans (eða þar um bil),
Þorlákur helgi, blessaði bjórinn
fyrir íslenska námsmenn hér í borg.
Eða svo segja þeir og drekka hon-
um til fyrir hver jól þann dag í
dag. Sjálfsagt hafa drykkjumar
verið stífari hér áður fyrr, heim-
þráin sárari þegar ekki var hægt
að fljúga yfir hafið á þremur
klukkustundum, og kalt í súðar-
herbergjunum, illa kyntum. Að
minnsta kosti ganga miklar sögur
af þessum Þorláksblótum.
Eftir eitt þeirra var námsmaður
átalinn, því hann var allur kramb-
úleraður og marinn í framan. En
hann hafði góða og gilda afsökun.
„Heilagur Þorlákur sló mig með
gangstéttsagði hann.
En krærnar í Köben halda áfram
að blómstra hvort sem íslendingar
stunda þær meira eða minna. Ég
held þær séu fleiri nú en nokkru
sinni fyrr. Það er varla sú gata í
borginni að ekki sé þar minnst ein
krá, oft fleiri, og á sumar kemur
bara fólkið úr næstu húsum.
Ókunnugir eiga á hættu að verða
litnir hornauga, næstum eins og
þeir væru að ryðjast inn á einka-
heimili.
í miðborginni gegnir öðru máli.
Þar ramba menn gjama af einni
krá á aðra, stansa stutt á hverri.
Fræg er Dauðarútan svokallaða.
Það er ákveðið ferðalag sem helst
á að byrja á smástað beint á móti
Skarfinum. Hann kallast Café Rex
eða Hos fru Lind. Svo er flakkað á
sjö, átta krær aðrar og eru þær
næsta ólíkar hver annarri, en ekki
svo langt milli þeirra að hætt sé
við að fólk sé ískyggilega farið að
þyrsta. Ég ...
Síminn hjá mér hringir. Auðvitað
stenst. ég ekki freistinguna að
svara. Það er verið að minna mig
á að afmæli Áma Magnússonar sé
að hefjast. Hann hefði orðið þrjú
hundmð tuttugu og tveggja.
Það renna á mig tvær grímur.
Var ég ekki búin að ákveða að
vera heima í kvöld? En er ekki líka
óhollt fyrir sálina að vera vondur
við sjálfan sig? Ég veit það verða
ekki nagaðar skóbætur í þessari
veislu. Og það verður sungið og
spilað. Hm! Ha!
Jú, ég fer! - á hjólinu.
Æ, ég vona samt að afmælis-
bamið sjái til með mér og fari ekki
að slá mig með ljósastaur eða
gangstétt á leiðinni heim.
ihh
Inga Huld Hákonardóttix
blaöamaöur mun í vetur
senda helgarblaði DV
greinar frá Kaupmanna-
höfin. Inga Huld þekkir
Höfin eins og lófann á
sér, hefur enda búið þar
í ein 10 ár. Fyrsta grein
hennar fjallar um krár
og kráarlíf í Höfn, þann
hluta Kaupmannahafn-
arlífsins sem heillað
hefúr margan landann.
Inga Huld segist ekld
vera neinn sérfræðingur
í kráarrandi. Við getum
kallaö hana sérfiræðing í
mannlífsrandi og hlökk-
um til að fá frá henni
fleiri greinar.