Dagblaðið Vísir - DV - 10.05.1986, Blaðsíða 10

10
DV. LAUGARDAGUR 10. MAÍ 1986.
TT
Frjálst.óháð dagblað'
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTjANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELÍAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjórar: JÓNAS HARALDSSON og ÖSKAR MAGNÚSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLT111, SiMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF„ ÞVERHOLT111
Prentun: ÁRVAKU R H F. - Askriftarverð á mánuði 450 kr.
Verð í lausasölu virka daga 45 kr. - Helgarblað 50 kr.
Ólíkt hefst hann að
Annars vegar lætur Reagan Bandaríkjaforseti varpa
sprengjum að hávaðasömum meinleysingja, sem er við
völd í smáríkinu Líbýu. Hins vegar fer hann í opinbera
heimsókn til eins mesta fjöldamorðingja og rummungs-
þjófs, sem uppi er nú á tímum, Suhartos í Indónesíu.
Þetta dæmi gengur engan veginn upp. Að baki hinna
tveggja ólíku aðgerða forsetans er grófur tvískinnungur
og skortur á siðrænu mati, sem skaðar málstað vest-
rænna ríkja, eins og svo margt annað, sem þessi forseti
hefur gert og sagt á erlendum vettvangi.
Indónesía skiptir töluverðu máli fyrir umheiminn,
því að það er fimmta fjölmennasta land veraldar, óvenju
auðugt að málmum, olíu og timbri. Þar hefur í tvo ára-
tugi ráðið ríkjum valdaræningi úr stétt herforingja,
stórum hættulegri umhverfi sínu en Kaddafi.
Á ferli sínum í Indónesíu hefur Suharto látið slátra
um 300 þúsund íbúum landsins. Tugir þúsunda pólit-
ískra fanga hírast í fangabúðum og útlegð án dóms og
laga, sumir í meira en áratug. Pyndingum er meira beitt
í Indónesíu en flestum öðrum löndum heims.
Þá hefur Suharto stundað útþenslustefnu með hræði-
legum afleiðingum fyrir nágrannaþjóðirnar. Hann gerði
innrás á eyjuna Timor fyrir einum áratug og hefur síð-
an látið koma fyrir kattarnef 200.000 af 600.000 íbúum
eyjarinnar. Þar eru ofsóknirnar óvenju ógeðfelldar.
Bæði Timor og Irian, sem Indónesía sölsaði áður
undir sig, eru vettvangur pyndinga, skipulagðrar eyði-
leggingar menningar og þjóðhátta, og annarra ofsókna
af hálfu hins illræmda hers Suhartos. Þetta framferði
er með svartari blettum á mannkyninu.
Að þessu leyti má skipa Suharto í fylkingu mestu
ógæfumanna aldarinnar, með Pol Pot, Hitler og Stalín.
En hann er líka einn mikilvirkasti þjófur nútímans,
hefur mergsogið þjóð sína, er hálfdrættingur á við
Marcos, sem nýlega var hrakinn frá Filippseyjum.
Stjórnkerfi Indónesíu er talið eitt hið spilltasta í
heimi. Ástralíumaður hefur skrifað afar fróðlega dokt-
orsritgerð um, hvernig kona Suhartos, börn þeirra,
bræður hans og aðrir nánustu vinir og ættingjar hafa
rakað saman fé með því að misnota valdaaðstöðu sína.
Marcos er talinn hafa stolið sem svarar 200-400 mill-
jörðum íslenzkra króna. Suharto er talinn hafa komizt
upp í 80-120 milljarða íslenzkra króna. Marcos hefur
nú glatað völdum, en Suharto er fastari í sessi en
nokkru sinni fyrr og baðar sig í sól Bandaríkjaforseta.
Þegar Reagan var að búast til ferðar til að heilsa
upp á Suharto, birti ástralskt blað yfirlit um þjófnað
Indónesíuforseta og spillingu stjórnar hans. í hefndar-
skyni var hinum áströlsku blaðamönnum, sem voru í
föruneyti forsetans, vísað umsvifalaust til baka.
Þetta olli forseta Bandaríkjanna auðvitað töluverð-
um óþægindum. En hann lét sig hafa það að halda áfram
hinni opinberu heimsókn eins og ekkert hefði í skorizt.
En áróðursherferðin, sem Suharto hafði skipulagt gagn-
vart fjölmiðlum, fór blessunarlega út um þúfur.
Dæmigert fyrir Suharto er, að hann hefur óbeit á
upplýsingum. Fréttamenn eiga erfitt með að komast inn
í landið, þá aðeins til skamms tíma og er vísað úr landi
af minnsta tilefni. Þannig hefur hann reynt að koma í
veg fyrir alþjóðlegt umtal um glæpi sína.
Eitt er að veita slíku fóli aðstoð, sem nemur um 80
milljörðum íslenzkra króna. En að heimsækja það þar
á ofan opinberlega, tekur út yfir allan þjófabálk.
Jónas Kristjánsson
C&ci n'etf/uM
Réne Magritte - Orðanna notkun 1,1928-29

Ollu má
nafh gefa
Allt hefur naí'n og eðli, segir mál-
tækið. Ekki þræti ég fyrir það. En
hver eru tengslin milli nafns og eðl-
is? Um það eru spekingar ekki á eitt
sáttir og nokkrir listamenn hafa
endurspeglað óvissu þeirra.
Magritte málaði til dæmis sína
frægu mynd af reykjarpípu, sem
hann kallaði „Þetta er ekki reykjar-
pípa“. Sem er öldungis rétt hjá
honum, því strangt til tekið er ekk-
ert sem tengir orðið og hlutinn. Og
ef út í það er farið, þá er heldur
ekkert sem tengir orð, hlut og mynd.
En hér erum við komin út í einum
of flókna sálma.
Höldum okkur við mannanöfh. Er
ekki stundum eins og nöfn grói sam-
an við fólk, þannig að án þeirra er
fólkið berskjaldað? Enda er það jafh-
an eitt fyrsta verk fangagæslumanna
í einræðisríkjum að svipta menn
nafninu og gera úr þeim númer.
Þess vegna hef ég aldrei verið sáttur
við þá sérkennilegu íslensku ráðstöf-
rrn að breyta nöfnum erlendra
manna, sem gera okkur þann greiða
að setjast að á skerinu okkar.
Okkur stendur því ekki á sama
þegar einhverjir taka upp á því að
skipta um nafn/nöfh, jafnvel þótt
þeir hafi til þess góðar og gildar
ástæður. Það var til dæmis með sorg,
eða a.m.k. með trega, í hjarta að ég
horfði á unga og spræka íslendinga,
sem eru fyrir löngu orðnir þjóðhetjur
sem Stuðmenn, taka sér far til Kína
undir nafhinu Strax.
Að skilja stuð
Ekki það að ég lái þeim. Það er
ekki hægt að ætlast til þess að Kín-
verjar beri fram „Stuðmenn", hvað
þá að þeir hafi húmor fyrir þessu
íslenska hugtaki „stuð“.
En hvað gerist svo í Kína þegar
hljómsveitarmeðlimimir hressu
komast að því að á Shanghai mál-
lýsku þýðir „strax“ sama og „stækja
af mongólsku úlfaldataði"?
Við hljótum kannski það nafn sem
við verðskuldum, hvort sem við er-
um einstaklingar eða hljómsveit.
Tökum „Icy“ til dæmis. (Já, blessað-
ur taktu „Icy“ og verði þér að góðu,
segir vinnufélagi minn sem hefur
þann leiðinlega sið að lesa af skerm-
inum hjá mér).
í talfæri
Aðalsteinn
Ingólfsson
Er það ekki fullkomið bókmennta-
legt réttlæti að „Icy-hópnum“ skuli
hafa verið tekið fremur kuldalega i
Bergen?
Annars eru hljómsveitamöfh alveg
í sérflokki, hvar sem er í heiminum.
Ætli það sé nema í Rússíá sem hljóm-
sveitir heita ennþá „Næturgalamir"
eða „Skuggar"?
Á Vesturlöndum kalla hljómsveitir
sig öllum illum nöfnum og enginn
virðist uppnæmur fyrir þeim. Plötu-
snúðar smjatta á nöfhum eins og
„Prefab Sprout", „Half Man Half
Bisquit" og „Chumbawamba" án
þess að blikna eða flissa. Ég gæti
aldrei verið plötusnúður. Til þess
þykja mér orð allt of skemmtileg.
Norskur veruleiki og negrar
En hljómsveitamöfh em ekki einu
nöfhin sem mér þykir gaman að.
Verðandi forsætisráðherra í Noregi
heitir yndisþekku nafhi: Gro Harlem
Bmndtland. Það er eins og ljóðlína
í súrrealísku ljóði, þar sem þrenns
konar „vemleika" er teflt saman.
„Gro“ er vitaskuld ekta norskt
„minni", uppfullt með því sem Ro-
land heitinn Barthes mundi kalla
„norskheit", þ.e. óbeinum tilvísun-
um í geitarost, fjallaklifur og út-
saumaðar skotthúfur.
„Harlem" er svo allt annar hand-
leggur. Upp í hugann flæða myndir
af þeldökkum búkum sem dansa við
takt frumskógarins í einhverri
knæpunni í New York borg.
Þama er hinni heilbrigðu og óbif-
anlegu norsku tilveru teflt gegn
hættum stórborgarlífsins. Er síðan
ekki dálítið óþægilegan kynferðis-
legan undirtón að finna í „Bmndt-
land“? Svari nú hver fyrir sig.
Kannski er þetta bara hið fræga
„Verfremdungseffekt" sem Brecht
gerði frægt í leikhúsinu.
Það er eins víst að útlendingum
þyki íslensk nöfh furðuleg. Þeir hafa
a.m.k. átt í nógu miklum erfiðleikum
með mitt nafh.
Að heita eftir gnípu fyrir vestan
Af þeim mörgu útsetningum af
Ingólfsson, sem ég hef þurft að um-
bera um dagana, þykir mér einna
vænst um „Snogolfson", „Gingoff-
son“ og „Isnogofsson".
En hæfir nafnið mér, eða hefur það
háð mér? Hefði mér gengið betur eða
verr ef ég héti Hlymrekr (ekkert u),
eftir gmpu fyrir vestan, eða tvöfóldu
tískunafhi eins og Kári Már?
Ungir handhafar slíkra og þvílíkra
nafna verða að miðla okkur af
reynslu sinni eftir nokkur ár.
Skiptir nafhið svo miklu máli þeg-
ar öllu er á botninn hvolft? Era það
ekki hæfileikar sem gilda?
„Gulli betra er göfugt nafn“, segir
annar málsháttur. Bemie Schwartz
var að sönnu myndarlegur ungur
maður, en hefði hann fengið að kyssa
Marilyn Monroe með svoleiðis
nafhi? Óekki. Til þess varð hann að
heita Tony Curtis.
Og hefði nokkrum dottið í hug að
fylgja að málum manni með nafnið
Schicklgmber? Hvað þá að hrópa
„Heil Schicklgmber" í tíma og
ótíma? Ég held nú síður. Hitler var
það heillin, stutt og snaggaralegt
eins og Kodak. Þannig hafði nafh-
gift bein áhrif á mannkynssöguna.
-ai