Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1986, Blaðsíða 2

2
ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚLl 1986.
Fréttir_______________________
Albert og Hafskipsmálið
Ríkissaksóknari ákvað fyrir helgi
að endursenda Rannsóknarlögreglu
ríkisins öll gögn er varða þátt Al-
berts Guðmundssonar iðnaðarráð-
herra í svokölluðu Hafskipsmáli.
Þótti saksóknara þáttur Alberts
standa í slíkum tengslum við heild-
arrannsókn Hafskipsmálsins að ekki
væri unnt að taka hann til sjálf-
stæðrar afgreiðslu né heldur kveða
á um hvort höfðað yrði refsimál á
hendur iðnaðarráðherra eða ekki.
Albert Guðmundsson hefur því
áfram réttarstöðu grunaðs manns í
Hafekipsmálinu.
Bréf ríkissaksóknara
I bréfi, sem saksóknari sendi með
gögnum Alberts, segir: „Af hálfu
ákæruvalds verður því eigi nú um
að ræða efnislega afgreiðslu á ein-
stökum rannsóknarefhum eða
hugsanlegum þáttum Alberts Guð-
mundssonar eða annarra, sem tengst
háfa eða tengjast kunna eiristökum
greiðslum frá Hafekip hf. eða fjár-
málaskiptum Hafskips hf. og Ut-
vegsbanka íslands í þeirri heildar-
rannsókn er yfir stendur.“
í bréfinu er ekki farið nánar út í
þessi „fjármálaskipti Hafekips hf. og
Útvegsbanka íslands" en með þeim
orðum er vafalaust átt við viðskipti
fyrirtækjanna á þeim tíma þegar
Albert Guðmundsson var formaður
beggja.
Úm „einstaka greiðslur frá Haf-
skip hf.“ segir hins vegar að þar
hafi verið um þrjá afrnarkaða rann-
sóknarþætti að ræða sem snerta
Albert Guðmundsson:
1. Viðtaka Alberts Guðmundsson-
ar í maí 1983 á gjaldeyri, $ 5.000 í
ferðatékkum, skráðum á nafn hans
sjálfs og eiginkonu, að andvirði ísl.
kr. 123.452.
2. Viðtaka Alberts Guðmundsson-
ar og framsal á tékka þann 1. febrúar
1984, kr.117.034, sem af hálfu forr-
áðamanna Hafekips hf. og viðtak-
anda tékkans er skýrð sem greiðsla
afeláttar á flutningsgjöldum vegna
Alberts Guðmundssonar, heildversl-
unar, Grundarstíg 12, Reykjavík.
3. Sérstök rannsókn á milligöngu
Alberts Guðmundssonar um afhend-
ingu fjárstuðnings, kr. 120.000, til
Guðmundar J. Guðmundssonar, al-
þingismanns, í nóvember 1983.
I bréfi saksóknara kemur fram að
samkvæmt fyrirliggjandi gögnum
eru allar þessar greiðslur greiddar
samkvæmt ákvörðunum forráða-
manna Hafekips og út af sérstökum
hlaupareikningi er skráður var á
nafri og var í umsjón eins af fyrrver-
andi starfemönnum fyrirtækisins.
Saksóknari getur þess einnig að í
niðurlagi skýrslu, sem tekin var af
Albert við yfirheyrslur 25. júní síð-
astliðinn, kveðst Albert vilja taka
það fram að síðar, um það leyti sem
hann hafi orðið sextugur, hafi hann
fengið sem afinælisgjöf frá Hafekip
hf. ferð til Frakklands fyrir sig og
eiginkonu sína. Aftur á móti er ekki
að sjá í rannsóknargögnum þeim
sem embættinu voru send að þessi
liður hafi verið frekar rannsakaður.
Saksóknari lýkur bréfi sínu til
rannsóknarlögreglunnar með því að
árétta niðurlag bréfe sem embættið
sendi Albert 13. desember síðastlið-
inn: „Ef reynt yrði að skilja þátt
yðar (Alberts) frá þáttum annarra,
sem hér eiga hlut að máli, í því skyni
að flýta málalokum að því er yður
einan varðar, væri það ekki aðeins
ógerlegt af málefhaástæðum heldur
einnig skýlaust brot gegn jafnréttis-
reglunni, sem er einn af hymingar-
steinum íslenskrar réttarskipunar."
Albert hefði með öðrum orðum átt
að vera kunnugt um þetta þegar
hann fór fram á sérstaka rannsókn
á málum sínum í síðasta mánuði.
Að sögn Þóris Oddssonar, setts
rannsóknarlögreglustjóra, breytir
þessi ákvörðun saksóknara, að end-
ursenda gögn Alberts, engu um þá
staðreynd að rannsókn á máli iðnað-
arráðherra er lokið af hálfu lögregl-
unnar.
Þögn Alberts
Albert Guðmundsson hefur forðast
það í lengstu lög að ræða þessi mál
sín við fjölmiðla. Blaðamaður DV
hefúr reynt að ná tali af honum á
hverjum degi undanfamar þrjár vik-
ur en án árangurs. Svipaða sögu er
að segja af starfemönnum annarra
fjölmiðla. Engu að síður hafa fimm
misjafnlega ítarleg viðtöl birst við
Albert um þessi mál á undanfómum
vikum.
Albert Guðmundsson var stjómar-
formaður Hafckips á érunum 1979
til 1983 og formaður bankaráðs Út-
vegsbankans á ámnum 1981 til 1983.
Á þeim tíma sem Albert gegndi for-
mennsku í báðum fyrirtækjunum
var Hafekip stærsti viðskiptavinur
Útvegsbankans. í viðtali við Þjóð-
viljann 12. júní síðastliðinn sagði
Albert að hjá Útvegsbankanum
hefðu lán aldrei verið lögð fyrir
bankaráð til athugunar nema að
sérstakri ósk bankastjóra. Aðspurð-
ur sagðist hann ekki muna hvort það
hefði nokkum tímann gerst með lán
til Hafekips. Hann sagðist heldur
ekki muna hvaða bankastjóri Út-
vegsbankans annaðist viðskiptin við
Hafekip og hélt þvi fram að hann
hefði ekki vitað af þeirri miklu
aukningu sem varð á lánum bankans
til skipafélagsins á meðan hann var
formaður bankaráðs.
I sama viðtali viðurkenndi Albert
að hafa þegið gjöf frá Hafskip á þeim
tíma er hann gegndi embætti fjár-
málaráðherra. Aðspurður um hvort
hann hefði þegið einhverjar greiðsl-
ur úr hendi Hafckipsmanna sagði
Albert: „Annars konar greiðslur frá
Hafekip hef ég ekki fengið aðra en
þá að þeir buðu mér til útlanda í
sambandi við sextugsafinæli mitt.“
Kvaðst Albert hafa kosið að fara til
Nissa í Frakklandi því þangað hefði
hann þurft að fara í öðrum erindum.
Hann sagðist ekki hafa spurt hvað
ferðin kostaði og ekki vita það og
ekki muna hvort hún var farin árið
1984 eða 1985.
Þjóðviljinn upplýsti síðar að við
athugun á utanferðum Alberts Guð-
mundssonar hefði komið í ljós að
íslenska ríkið greiddi ferðir hans til
Frakklands í lok maí árið 1984 og
einnig árið 1985. Fyrra árið fór hann
í boði borgarstjórans í Nissa, dagana
25. til 28. maí, og greiddi ríkið honum
þá um 80 þúsund krónur í ferða-
kostnað og 50 þúsund krónur í
dvalarkostnað, alls rúmar 130 þús-
und krónur á verðlagi þess tíma.
Síðara árið fór Albert til Frakklands
í boði þarlendra yfirvalda dagana 23.
til 30. maí og greiddi ríkið honum
þá samtals um 198 þúsund krónur.
Hvorug þessara ferða var því farin
í boði Hafekipsmanna, nema þá að
hluta tíL
Albert skýrði svo frá þessu máli á
þingflokksfúndi Sjálfetæðisflokksins
23. júm' að hann hefði notað þessa
gjöf Hafekips til að greiða kostnað
við dvöl konu sinnar í Frakklandi
árið 1984. Hún hefði ákveðið að
framlengja dvöl sína þegar hann
þurfti að hverfa heim vegna anna
og hefði kostnaður vegna þeirrar
framlengingar verið greiddur af Haf-
skip. Ólafur G. Einarsson, formaður
þingflokksins, lét hafa það eftir sér
að loknum fundinum að það væri
mjög alvarlegt mál ef þama hefði
verið um einhveijar tvígreiðslur að
ræða.
Eins og kom fram í biéfi ríkissak-
sóknara frá því á föstudag er ekki
að sjá að rannsóknarlögreglan hafi
tekið þessa ferð Alberts og eigin-
konu hans til sérstakrar rannsóknar.
Aftur á móti hefur Albert haft til-
hneigingu til þess að blanda þeirri
gjöf saman við ferðatékkana að fjár-
hæð $ 5.000 sem þau hjónin þáðu frá
Hafekip í maí árið 1983.1 viðtali við
Morgunblaðið síðastliðinn sunnu-
dag segir Albert til dæmis: „Þriðja
atriðið sem til rannsóknar var, var
afinælisgjöf sem ég fékk frá fyrirtæk-
inu, þegar ég varð sextugur, og hafði
til frjálsrar ráðstöfunar."
Á það ber hins vegar að líta að
Albert tók við ferðatékkunum í maí
1983, að því er segir í bréfi ríkissak-
sóknara, en hann varð ekki sextugur
Fréttaljós
fyrr en í október það sama ár. Ferð-
in til Frakklands var svo farin í maí
1984, eða ári eftir að hann tekur við
peningunum, og eins og kemur fram
í bréfinu þá hefur hún alls ekki ve-
rið tekin til sérstakrar rannsóknar
af hálfu lögreglunnar. Hér virðist
því gæta einhvers misskilnings nema
Albert hafi verið farinn að taka við
afmælisgjöfúm fimm mánuðum áður
en hann varð sextugur.
Afsláttargreiðsla
Sama dag og Albert sagði Þjóðvilj-
anum að hann hefði ekki fengið
aðrar greiðslur frá Hafekip en þær
sem kostuðu fyrrgreinda utanlands-
ferð upplýsti Helgarpósturinn að
Albert hefði þegið ávísun frá sama
fyrirtæki að fjárhæð 117 þúsund
krónur. I viðtali við HP 12. júní
kannaðist Albert strax við þessa
ávísun og sagði að þama hefði verið
á ferðinni eðlileg afeláttargreiðsla
frá Hafekip til heildverslunar Al-
berts Guðmundssonar vegna frakt-
flutninga.
Það sem mun hafa vakið athygli
rannsóknaraðila á þessari ávísun-
var það að Albert tók við henni
tæpu ári eftir að hann lét af störfúm
sem stjómarformaður Hafskips, eða
1. febrúar 1984. Einnig þykir at-
hugunarvert hvers vegna Álbert tók
við greiðslunni en ekki þeir sem sjá
um rekstur heildverslunarinnar þeg-
ar haft er í huga að Albert lýsti því
yfir þegar hann tók við embætti fjár-
málaráðherra árið 1983 að hann
mundi hætta öllum afskiptum af fyr-
irtæki sínu.
Helgarpósturinn hefur reyndar
haldið því fram að Albert hafi þegið
fleiri greiðslur frá Hafekip en ekkert
hefúr komið fram sem rennir stoðum
undir þær fullyrðingar.
Guðmundarmálið
Guðmundarmálið svokallaða
helltist yfir landsmenn sunnudags-
kvöldið 15. júm'. Það mætti æra
óstöðugan að rifja það upp hér í
heild sinni eina ferðina enn en rétt
er þó að líta á nokkrar setningar sem
Albert Guðmundsson hefúr látið
fara frá sér um málið í Þjóðviljanum
og Morgunblaðinu og í bréfi sem
hann skrifaði Guðmundi.
í viðtali við Þjóðviljann 17. júní
sagði Albert Guðmundsson: „Ég bað
því Björgólf (Guðmundsson, fyrrum
forstjóra Hafckips) um að leita til
vina og kunningja um að hjálpa
honum (Guðmundi J. Guðmunds-
syni) að komast í hvíld. Þetta gerði
hann með því skilyrði að Guðmund-
ur vissi ekki hvaðan peningamir
kæmu né hverjir stæðu að þessu.“
Albert bætti við: „Ég hef ekki sagt
Guðmúndi enn þann dag í dag hveij-
ir stóðu að þvi að hjálpa honum að
komast í hvíld og ég veit ekki til
þess að hann hafi fengið neina pen-
inga, hvorki frá Hafekip né Eimskip
eða öðrum skipafélögum. Guðmundi
hefúr aldrei verið sagt hveijir stóðu
að þessari söfnun." Þjóðviljinn spyr
síðan hveijir hafi staðið að söfiiun-
inni og þá svarar Albert: „Ég veit
það ekki sjálfur. Ég bað bara Björ-
gólf um að safúa meðal vina og
kunningja."
I bréfi sem Albert ritaði Guðmundi
11. júlí segir hins vegar: „Frá því við
töluðum um að ég reyndi að hjálpa
þér til hvíldardvalar erlendis skv.
læknisráði, vissir þú að ég bað
Björgólf Guðmundsson, sem vin
okkar beggja, um að standa fyrir
söfúun til ferðarinnar, en aldrei var
það svo skilið að ég einn léti úr eig-
in vasa þær kr. 120 þús. sem þú tókst
við úr minni hendi.“
Hér gætir greinilega einhvers mis-
ræmis. Og ekki skýrðist það þegar
blaðamaður Morgunblaðsins spurði
Albert 13. júlí síðastliðinn hvort
hann hefði greint frá því áður að
Guðmundur vissi hveijir stóðu að
söfhuninni: „Nei,“ sagði Albert, „ég
hef ekki talað við neinn um þetta
mál áður. Ég talaði í upphafi þessa
máls við blaðamann Þjóðviljans, til
þess að staðfesta það að Guðmundur
vissi ekki hveijir lögðu peninga í
þessa söfnun. Fólk verður að gera
greinarmun á því, að Guðmundur
vissi að ég bað Björgólf um að standa
fyrir söfnun hjá vinum og kunningj-
um, og hinu að Guðmundur vissi
ekki hverjir höfðu lagt féð til. Það
vissi ég reyndar ekki heldur fyrr en
viku eða tíu dögum eftir að ég hafði
afhent Guðmundi féð, en af skiljan-
legum ástæðum, þá sagði ég
Guðmundi ekki frá þeirri vitneskju
minni."
Albert gerir sem sagt greinarmun
á því að Guðmundur hafi vitað um
Björgólf en ekki um þá sem stóðu
að söfnuninni með honum. Samt
sagði Albert í Þjóðviljanum 17. júní:
..að Guðmundur vissi ekki hvaðan
peningamir kæmu né hveijir stóðu
að þessari söfnun".
Einnig er vert að vekja athygli á
því að Albert segir Morgunblaðinu
að hann hafi vitað hveijir lögðu til
fé í söfnun Björgólfs viku eða tíu
dögum eftir að hann afhenti Guð-
mundi peningana. En í Þjóðviljan-
um segist hann ekki vita til þess að
Guðmundur hafi þegið fé frá Eim-
skip og Hafskip, eins og nú hefúr
komið í ljós, og þegar Þjóðviljinn
spyr hann beint hveijir hafi staðið
að söfnuninni segir hann: „Ég veit
það ekki sjálfur. Ég bað bara Björ-
gólf um að safna meðal vina og
kunningja.“
Þessi orð Alberts eru ekki til að
bæta stöðu hans í þessu furðulega
máli sem kennt er við Guðmund J.
Guðmundsson. Af hverju var Albert
að styrkja Guðmund? Áf hverju leit-
aði hann til Björgólfe Guðmunds-
sonar? Af hverju gaf hann ekki
Guðmundi peningana sjálfur? Af
hveiju lét hann Guðmund hafa seðla
en ekki ávísun? Hafði Albert eitt-
hvað að óttast? Fannst Albert eðli-
legt að fjármálaráðherra þjóðar væri
að safna fé hjá einkafyrirtækjum til
að styrkja verkalýðsleiðtoga og
þingmann stjómarandstöðunnar?
Af hverju sagði Albert ekki Guð-
mundi hvaðan peningamir komu?
Má ekki líta á þessi síðustu orð AI-
berts í Morgunblaðinu sem breyt-
ingu á vitnisburði? Blaðamaður
Morgunblaðsins spyr Albert hvort
hann hafi greint lögreglunni frá því
við yfirheyrslur að Guðmundur hafi
vitað hvaðan peningamir komu og
þá svarar Albert: „Eg staðfesti það
við yfirheyrslur að Guðmundur vissi
ekki hveijir lögðu fram fjármunina,
en ég var, að mig minnir ekki spurð-
ur um það, hvort Guðmundur vissi
um að Björgólfur sá um söfnunina."
í vanda
Ljóst er að Albert Guðmundsson
iðnaðarráðherra er í vanda staddur.
Steingrímur Hermannsson forsætis-
ráðherra hefur hvorki viljað játa né
neita að hann hafi beðið Albert um
að segja af sér ráðherraembætti á
meðan á rannsókn Hafekipsmálsins
stendur. í sjónvarpsviðtali 27. júní
sagði forsætisráðherra hins vegar að
hann teldi það skynsamlegt ef iðnað-
arráðherra hefði frumkvæði að því
að víkja úr ríkisstjóminni á meðan
á rannsókn stæði og að hann mundi
gera það sjálfur ef hann væri í spor-
um Alberts. Guðmundur Einarsson,
formaður Bandalags jafnaðar-
manna, hefur sakað forsætisráð-
herra um tvískinnungshátt vegna
þessara ummæla og ítrekað kröfu
sína um að Albert verði vikið úr
ráðherraembætti.
Þá hefúr Páll Pétursson, formaður
þingflokks Framsóknarflokksins,
lýst því yfir að væri Albert ráðherra
Framsóknar myndi Páll kalla saman
þingflokksfund og gera tillögu um
að Albert viki úr sæti ráðherra. í
skoðanakönnun, sem Helgarpóstur-
inn lét framkvæma 3. júlí, kom í ljós
að 73% þeirra sem tóku afetöðu
töldu að Álbert ætti að segja af sér.
Og þingflokkur Sjálfetæðisflokksins
tók mál Alberts til umræðu 23. júní
og mun gera það aftur næstkomandi
föstudag. -EA
Erling Aspelund
Albert Guðmundsson iðnaðarráðherra fyrir utan húsakynni Rannsóknarlögreglu ríkisins i Kópavogi.