Dagblaðið Vísir - DV - 15.07.1986, Blaðsíða 13

ÞRIÐJUDAGUR 15. JÚLÍ 1986.
13
Hafskip og samtiyggingin
Hafskipsmálið er annað og meira en
Qárhagslegt áfall fyrir þjóðina. Af
því eigum við að draga lærdóm um
hið stórhættulega samtryggingar-
kerfi sem nú teygir anga sína að
heita má um þjóðlífið allt. Til frek-
ari glöggvunar skulum við líta á
staðreyndir málsins.
Þegar Hafskip hf. varð gjaldþrota
hafði Útvegsbankinn, með bankaráð
tilnefnt af kerfisflokkunum í broddi
fylkingar, lánað fyrirtækinu gííúr-
legt fé. í dag er ljóst að hvert
mannsbam á Islandi mun tapa a.m.
k. 2000 krónum á þessu hneyksli og
eru þó ekki öll kurl komin til grafar
enn.
Hafskip, þar sem Albert Guð-
mundsson var í stjóm, var stærsti
viðskiptavinur Útvegsbankans, þar
sem Albert Guðmundsson var for-
maður bankaráðs.
Jafhframt var Albert Guðmunds-
son fjármálaráðherra perluvinur
Guðmundar J. Guðmundssonar, for-
manns Verkamannasambands Is-
lands. Það þyrfti í raun ekki að koma
Hafskipsmálinu við, ef ekki kæmi
einnig til að Albert Guðmundsson,
stjómarmaður í Hafskip, var í vin-
fengi við Guðmund J. Guðmundsson,
formann Dagsbrúnar, sem flestir
starfsmenn Hafskips tilheyra.
Hagsmunir
Það er ekki skrýtið að þegar Guð-
mundur veiktist sæju Hafskip og
Eimskip hag í að skjóta saman í
hressingarferð handa honum, 60
þúsundum hvort félag, eða samtals
120 þúsundum króna. Sem milli-
göngumaður virðist Albert af frétt-
um hafa tekið „umboðslaun
heildsala", eða 20 þúsund, og afhent
Guðmundi 100 þúsund. Allt er þetta
í augum Alberts hinn mesti vinar-
greiði, og segir það sitt um hið
brenglaða siðferði sem þykir sjálf-
sagt hjá kjömum fulltrúum þjóðar-
innar. Til að bæta gráu ofan á svart
sér Albert ekki einu sinni ástæðu til
að segja af sér, á meðan á rannsókn
stendur, eins og maður í hans stöðu
myndi gera alls staðar annars staðar
en á íslandi og bananalýðveldum
Suður-Ameríku.
Þegar upplýsingar um viðskipti
Alberts og Guðmundar láku út til
fjölmiðla, varð fjandinn laus. Stein-
grímur kallaði rannsóknarlögreglu-
stjóra (sem í þessu tilviki er „sem
betur fer“ tilnefndur af Framsóknar-
flokknum, og hefúr engar sérstakar
taugar til Alberts eða Guðmundar
J.) á sinn fund til þess að frétta,
hvort óþægilegir hlutir væm á ferð.
Og Þorsteinn Pálsson gerði skömmu
síðar slíkt hið sama. Hvomgur sá
neitt óeðlilegt við það, að koma á
framfæri sínum sjónarmiðum við
yfirmann rannsóknarinnar, fúlltrúa
dómsvaldsins, sem samkvæmt
stjómarskrá á að hafa eftirlit með
framkvæmdavaldinu (Þorsteini og
Steingrími).
Rannsóknarlögreglustjóri sá
meira að segja ástæðu til að gefa
út fáheyrða yfirlýsingu um að Albert
Kjallarinn
Vilhjálmur
Þorsteinsson
framkvæmdastjóri
og Guðmundur J. væm „heiðurs-
menn“, væntanlega til þess að friða
áhyggjufulla kerfismenn.
Til þess að fylgjast með þessum
málum öllum hefúr þjóðin notið full-
tingis útvarps, sjónvarps og Helgar-
póstsins. Dagblöðin eiga öll
hagsmuna að gæta, þar sem Morg-
unblaðið sér að um er að ræða vont
mál fyrir Sjálfstæðisflokkinn, Þjóð-
viljinn gætir hagsmuna Alþýðu-
bandalagsins, forráðamenn DV sátu
í stjóm Hafskips, Tíminn má ekki
skaða ríkisstjómina og Steingrím,
og Alþýðublaðið vill ekki verða til
óþæginda fyrir fulltrúa Alþýðu-
flokksins í bankaráðum ríkisbank-
anna.
Hlutafélög
Eitthvað fer fréttaflutningur ríkis-
fjölmiðlanna í taugamar á flokks-
mönmmum, ef dæma má af
lesendabréfum í Morgunblaðinu og
DV, þar sem útvarp og sjónvarp em
gagnrýnd fyrir að „velta sér up úr
óförum annarra". Óförum annarra!
Höfundar þessara lesendabréfa gera
sér ekki grein fyrir að þetta mál
varðar fyrst og fremst ófarir þjóðar-
innar allrar, sem siðspilltir flokks-
gæðingar hafa leitt yfir hana eins
og hverja aðra pest.
Út úr öðm homi flokksveldisins,
útvarpsráði, heyrðist síða nýlega væl
mikið yfir „æsifréttaflutningi" út-
varps og sjónvarps, og þótti hags-
munagæslumanni Sjálfstæðisflokks-
ins, Ingu Jónu Þórðardóttur, mjög
að geðheilsu þjóðarinnar vegið. Það,
að stjómmálaflokkur telji sig geta
ritskoðað umflöllun sem kemur við
kaunin á honum sjálfum, minnir
fremur á venjur í stórveldi í austri
en hjá siðmenntaðri þjóð.
Allt þetta mál er með miklum end-
emum og er fyrst og fremst sorglegt
fyrir íbúa landsins. Við verðskuldum
ekki annað eins svínarí og komið
hefúr í ljós í tengslum við Hafskips-
málið. En meginatriði málsins er að
gera sér grein fyrir þvi að Hafskips-
málið er ekki einangrað fyrirbæri
sem hverfur af sjálfu sér. Það er
angi af miklu stærra 'og erfiðara
vandamáli íslensks þjóðfélags sem
verður að uppræta áður en hér verð-
ur komið á eðlilegu efhahags- og
mannlífi.
Bandalag jafhaðarmanna hefur
lagt til að ríkisbönkum verði breytt
í hlutafélög, að útvarpsráð og út-
varpsréttamefnd verði lögð niður,
að stangar reglur verði settar um
hagsmunaárekstra og að skýrari
mörk verði dregin milli löggjafar-,
framkvæmda- og dómsvalds. Um
þetta hljóta menn að sameinast, hvar
í flokki sem þeir standa. Hafskips-
málið kennir okkur að það er nú eða
aldrei.
Vilhjálmur Þorsteinsson
„Allt þetta mál er með miklum endemum
og er fyrst og fremst sorglegt fyrir íbúa
landsins.“
Skipst á skætingi
Nýverið ritar dr. Hannes Hólm-
steinn Gissurarson í DV um ráð-
stefnu sem Samtök félagsmálastjóra
á íslandi héldu í mars sl. um fátækt
í landinu. Upp úr henni varð
allnokkur fjölmiðlaumræða, misjöfn
að gæðum eins og gengur, sum mál-
efnaleg og af skynsemi, önnur sama
háttar og siðbúin grein Hannesar.
Hannes lætur feitletra nafn Þjóðvilj-
ans í þessu sambandi og satt er að
Þjóðviljinn ritaði mikið um ráð-
stefnuna. Það var þó eins og kjami
málsins; hvort fátækt væri á íslandi
og hvort tekjujöfnunaraðgerðir
heföu borið þann árangur sem
skyldi, færi þar á síðum mikið fyrir
ofan garð og neðan, en því meira
var Qölyrt um ýmis hliðaratriði sem
áttu það sammerkt að koma sér bág-
lega fyrir Davíð borgarstjóra. Hins
vegar flallaði Mbl. hvað alvarlegast
blaða um aðalatriði ráðstefriunnar
og hafi þökk fyrir.
Svarar sér sjálfur
Sá megingalli er á orðræðu dr.
Hannesar um ráðstefnuna að hann
var þar ekki og veit ekki hvað þar
fór fram. Svo er um fleiri sem ritað
hafa um hana af mikilli elju. Það
er því ámóta örðugt að eiga við hann
orðastað um ráðstefnuna eins og við
djúpsjávarfisk um fegurð himinsins,
en djúpsjávarfiskar ku vera einsýnir
og sjá illa í þokkabót. Dr. Hannes
veit því ekki að spumingamar, sem
hann hróðugur spyr, eins og hann
hafi fundið þær upp sjálfur, voru
KjaUariim
Jón Björnsson
félagsmálastjóri
á Akureyri
meginefni ráðstefnunnar og um þær
var §allað þar ítarlega og af meiri
einlægni og sjálfsgagnrýni en ég hef
annars staðar heyrt í svipaðri um-
ræðu. Ég svara þeim þvi ekki hér,
en ræð Hannesi að bíða eftir útgáfu
erindanna í nokkrar vikur enn, og
auk þess að skammast til að sitja
þær ráðstefhur sem hann vill gera
rekistefnu útaf, en ekki hvá löngu
eftir þær eins og seinfær nemandi í
bekk.
Sé hann argur, eins og sumir hafa
verið, yfir að fátækt og ísland sé
nefnt í sömu spumingu, svarar hann
sér sjálfur í 29. og 30. setningu verks-
ins betur en ég get, og telji nú hver
sem nennir.
Skætingur
Þetta er önnur ráðstefhan, sem
þessi samtök standa að; hin var 1984
„Sá megingalli er á orðræðu dr. Hannesar
um ráðstefnuna að hann var þar ekki og
veit ekki hvað þar fór fram.“
_£>að bar við skömmu fyrir sveitar-
stjómarkosningamar, að. félagsá
málastjóramir í landinu efndu til
ráðstefnu um fátækt.-J?eir komust
þar að þeirri niðurstöðu, að hún
heföi stóraukist á síðustu árum.
Fjórðungur landsmanna væri neðan
sérstakra fátæktarmarka. fg var
staddur erlendis, þegar þessi ósköp
fréttust, en mér er sagt., að sjaldan
eða aldrei hafi einni ráðstefnu verið
gerð jafngóð skil í ríkisfjölmiðlunum
og á ÞjóðviIjanum. £n ég er satt
að segja hissa á því, að menn hafa
ekki tekið málflutningi félagsmála-
stjöranna afmeiri t/mtryggni en raun
varð á. Það ætt.i þó< að vora aug-
ljóst, að þessir ágætu menn hafa hag
af því að gera eins mikið úr fátækt
og þeir getn, þar sem þeir lifa I>ein-
línis af henni Um leið og fátæktin
hyrfi, hly+.u þeir að missa atvinnuna.
En hér æt.la ég að leyfa mér að leggja
örfá orð í helg um þetta mál.
Villandi tölur
asti hluti þjóðarinnar getur keyþt
fyrir tekjur sínar. £að hefur á sið-
ustu áratigoim aukist, en ekki
minnkað.
# Við getum í öðru lagi aldrei treyst
opinberum tölum um tekjur manna
fullkomlega. |_>ví hærri skattar sem
lagðir eru á landsmenn, þvi meiri
verður tilhneiging þeirra til þess að
hörfa niöur í noðanjarðarhagkerfið,
og tekjur þeirra þar koma eðli máls-
ins samkva'mt ekki fram á neinum
opinbenim skýrslum. Það sýnir,
hversu áreiöanlegar þessar tölur
voru, að fjöldi sjálfstaföra atvinnu-
rekenda var samkvæmt þeim undir
fátæklarmcirkum!
# tl'riðja lafrí nægirckki fyrir okkur •
nð lítn nðeins á tölur um beinar pen-.
ingatekjur fólks, þegar við reynum
að meta lífskjör þess. Við verðum
líka að taka með í reikninginn, hvað ..
það fær i sinn hlut án þess að þurfa
að greiða sjálft fyrir það. Einstæðar
mæður njóúi til dæmis niðurgreiddr-
nr bamagæslu. ' .....
Frjálshyggjan er
mannúðarstefna
Kiallarinn
Dr.Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
qokkra vísbendingu um, að alm
hfskjör hljóta að hafa batnað
kröftir fólks til lífsins aukist, þar
kaupmáttur, sem heföi verið tá
ágætur fyrir tuttugu eða þrj
árum, er nú skyndilega talinn
of lítill. J>að er samanburðurinn
betri kjör annarra, sem skiptir s
fólk mestu máli, og þá gleymist
það býr sjálft við betri hag en
gerði fyrr á árum, þótt tekjur
■ hafi ekki aukist jafrihratt og t
ísland láglaunasvæöi
'' Eg er sannfærður um, að sú
tækt, sem félagsmálastjóramir
fjölmiðlungamir, vinir þeirra,
götvuðu á dögimum, sé mjög ori
aukin. Játækasti hluti þjóðanr
kcmst nú betur af en áður, en
merkir, að raunveruleg fátækt hi
Íminnkað, ekki aukist Hitt er de;
mn ljósara, að almenn vinnulaun
hér allt of lág. |sland er því mi
orðið hálfgert láglaunasvaeði í s
anburði við mörg önnur 1
Grein dr. Hannesar Hólmsteins.
um félagslega þjónustu. Á báðum
hefur verið kappkostað að hafa um-
ræðuna á sem hæstu plani og það
hefúr verið lögð á það mikil áhersla
að ía hina allra hæfustu fyrirlesara
og bestu sem völ er á, um hvert efni.
Mér er nær að halda að það hafi
tekist og að athyglin, sem hefur
beinst að ráðstefnunni í vetur, sé
fyllilega verðskulduð. Ég hef í undir-
búningi beggja þessara ráðstefna
viðrað þá hugmynd við samverka-
menn mína að við ættum að fara
þess á leit við dr. Hannes, að hann
héldi þar fyrirlestur, því hann sé
skeleggur talsmaður ákveðinna við-
horfa, sem eigi heima í umræðunni.
Þessir samverkamenn mínir hafa þá
orðið hálfkindarlegir og vikið talinu
með lagni að öðru. Það er viðbúið
að ég reyni þetta aftur næst, Hann-
es, en þá verður þú að vanda þig
meira en þú gerðir í þessu greinar-
komi og láta þekkingu þína og
lærdóm tala í stað þess taugatitr-
ings, sem virðist oft grípa þig þegar
þú heldur að eitthvað vinstra megin
við sjálfan þig opni munninn.
Ég viðurkenni fúslega að þetta
svar mitt er ekki málefnalegt heldur
af kyni skætings, en tilefnið verð-
skuldaði tæpast annað.
Jón Bjömsson.