Dagblaðið Vísir - DV - 09.08.1986, Síða 11

LAUGARDAGUR 9. ÁGÚST 1986.
11
í Hollywood um helgar
Þeir skutust upp á topjSinn i miðj-
um júlímánuði, strákamir í Bítla-
vinafélaginu, og eru enn í efstu
sætum á þeim eina vinsældalista hér
á landi sem skiptir máli. Þegar ég
heyrði lagið fyrst varð mér hálfbilt
við. Ekki þar fyrir að það væri verra
en gengur og gerist. En textinn!
Drottinn minn dýri. Hann segir frá
stráknum sem fer í ljós þrisvar í viku
og reglulega í líkamsrækt og fer í
Hollywood um helgar með mynd af
bílnum í vasanum.
Það þarf ekki mikið brageyra til
að uppgötva leirburðinn. Annað eins
hefur ekki komið inn fyrir mínar dyr
síðan Stína stuð söng sig inn í hjörtu
þjóðarinnar með þeirri alkunnu
ljóðlínu að koma kagganum í lag,
strax í dag. Eða var það kannski
þegar poppsöngvaramir í gamla
daga slógu í gegn með þvi að syngja:
ég vildi ég væri hænuhanagrey!
Það hefur cddrei verið ýkja hátt
risið á dægurlagatextunum og ekki
lagt mikið upp úr bragfræðinni. En
það duttu af mér allar lýs þegar
hann fór í ljós þrisvar í viku, strák-
urinn þeirra í Bítlavinafélaginu, án
þess að hirða um stuðla eða höfuð-
stafi, hvað þá rím og andagift. Þetta
glumdi daginn út og daginn inn í
hvert skipti sem maður neyddist inn
á rakarastofu eða bílaverkstæði, svo
ekki sé talað um menningarlegri við-
komu eins og sjoppur og skyndibita-
staði. Og svo komu Skriðjöklamir á
eftir Bítlavinafélaginu og vom
vændir um svik og pretti á vinsælda-
listanum og allt fór á annan endann.
Blöðin fylltust af lesendabréfiim og
krakkamir skiptust í tvær fylkingar,
með og móti strákunum að norðan;
rétt eins og þjóðin og þjóðimar
skiptast í stríðandi fylkingar með og
móti Atlantshafsbandalaginu, nema
hvað afstaðan til Skriðjöklanna var
bæði eindregnari og ákveðnari. Virt-
ist þar sameinast bæði ástríða og
norðlensk föðurlandsást af heilagri
sannfæringu þeirra sem best þekkja
og allt vita.
Fullorðið fyrir aldur fram
Ég fór að leggja betur við hlustim-
ar. Ekki vegna þess að tónlistar-
smekkur minn væri á þessu plani,
það mundi ég aldrei þora að viður-
kenna, jafnvel þó hann væri þar,
heldur af hinu að ég uppgötvaði allt
í einu húmorinn og glaðværðina í
þessum einfalda texta um strákinn
með mynd af bílnum í vasanum,
stælgæjann sem sló í gegn, og reynd-
ar í öllum hinum textunum sem ískra
af ísmeygilegri fyndni hver um ann-
an þveran. Ég uppgötvaði sömuleiðis
annað. Textamir endurspegla þá
veröld sem táningamir eiga út af
fyrir sig, um leið og þeir skopast að
veröld okkar hinna. Veröldina
þeirra þekkjum við ekki, fullorðna
fólkið, nema af afspum. Við erum
hér, þeir em þar, i tveim aðskildum
heimum, þótt öll spígsporum við
hvert innan um annað frá morgni
til kvölds. Hugðarefhin em önnur,
lífsstíllinn og jafnvel málið sem við
tölum.
Ekki er við unglingana að sakast
þó þeir lifi í sínum eigin heimi.
Hvaða kynslóð hefur ekki gert hið
sama? Ekki er það þeim að kenna
þótt fullorðna fólkið verði allt í einu
svo gamalt að það skilji ekki útrás-
ina sem æskan fær í dægurlögunum
og kunni ekki að meta þá veraldar-
vitund sem æskan lagar sig að. Það
er ekki henni að kenna þótt full-
orðna fólkið verði fullorðið fyrir
aldur fram.
Maður stendur sjálfan sig að því
axarskafti að gleyma því í áranna
rás hvað það er að vera ungur. Þó
þykist ég hvorki gamall né afdank-
aður - gýt augunum þegar falleg
stelpa labbar fram hjá, sletti úr
klaufúnum eins og kálfamir á vorin
og er alltaf jafrihissa þegar bama-
böm eiga foreldra sem vom með
manni í bamaskóla.
En samt, samt hefur maður hægt
og sígandi dregist inn í aðra veröld,
annað lífsmunstur, annars konar
stíl, og hætt að fylgjast með tískunni,
og böllunum og framtíðinni. Maður
heilsar niður fyrir sig, ef svo má
segja, þekkir jafrialdrana en tekur
ekki eftir ungviðinu - þekkir Ragga
Bjama en spyr hver þessi Eiríkur
sé, man eftir Hljómum en kannast
ekki við Greifana. f stuttu máli sagt:
Maður hefur ekki hugmynd um það
sem er þýðingarmest í huga unga
fólksins, meirihluta þjóðarinnar,
sjólfri hringiðu bæjarlífsins; hvorki
meira né minna.
Aðskilnaður
kynslóðanna
Og satt að segja held ég að þetta
sé gagnkvæmt. Unga fólkið, ungl-
ingamir, hefur ekki minnsta áhuga
á því sem við hinir eldri teljum
merkilegast. Pólitíkin fer fyrir ofan
garð og neðan, hvaladeilan er óskilj-
anlegt þmgl, byggðastefha, skatta-
mál, húsnæðispólitík er veröld sem
kemur því ekki við. Fullorðna fólkið
er leiðinlegt upp til hópa, fer syfjað
í vinnuna og kemur þreytt heim ó
kvöldin, drekkur sig fullt um helgar
og er fegið meðan tóningurinn þeg-
ir. Það besta sem gerist er þegar
karlinn lánar þeim bílinn af því að
Ellert B. Schram
hann er dottinn í það og getur ekki
keyrt. Það óþægilegasta sem getur
komið fyrir em heimskulegar spum-
ingar um hvað gerst hafi í gærkvöldi
og hvort búið sé að læra fyrir morg-
undaginn.
Samneytið er í lógmarki, aðskiln-
aðurinn milli kynslóðanna er djúp-
stæðari heldur en apartheitið í
Suður-Afiíku. Og þegar vandamálin
standa allt í einu inni á eldhúsgólfi
í gervi pléttrar unglingsstelpu eða í
sporum ölvaðs frumburðar þá standa
foreldramir ráðþrota og örvinglaðir
og horfa hver á annan í angist þeirr-
ar uppgötvunar að þekkja ekki
bamið sitt, svo ekki sé talað um þá
skelfingu þegar hálfstálþaður strák-
urinn er borinn heim í öngviti
vímugjafans og faðirinn hafði gleymt
að taka eftir því að litli drengurinn
hans var ekki lengur lítill og hafði
engan átt að, nema í hummi og hai
og ónotum, þegar stráksi vildi lóta ‘
taka eftir sér í miðjum fréttunum.
Gælukrúttið, sem hafði verið þægt
og gott í sakleysi ómegðarinnar,
pabbakúturinn, sem hafði komið upp
í rúm til að láta bía sig í svefh og
var stoltið hans pabba síns þegar
hann fór að ganga og segja amma,
amma í viðurkenningarskyni við
bamapíuna, sem nennti að segja
baminu sögur, þetta litla grey, eftir-
lætið á hveitibrauðsdögunum, hafði
týnt foreldrum sínum einhvers stað-
ar á leiðinni í hvunndagsönnunum.
Réttara var kannski að foreldramir
höfðu týnt baminu sínu sem stóð
nú allt í einu á gólfinu fyrir framan
þá og reif kjaft við þetta ókunna
fólk sem þóttist eiga það.
Hvað hafa margir foreldrar upplif-
að þessa lífsreynslu þegar það er
orðið of seint? Hvað hafa margir
týnt bömunum sínum og hafa ekki
hugmynd um hverjar langanir þeirra
em og þrór, hvar þau ala manninn,
hvert þau em að fara eða koma? í
raun og vem er það eitt af undrum
nútímans hvemig unglingamir
sleppa klakklaust í gegnum freist-
ingamar og villumar sem á vegi
þeirra verða, svo hjálparlausir, ráð-
villtir og móttækilegir sem þeir em.
Unglingarnir útundan
Sem betur fer leiðir kynslóðabilið
ekki nærri alltaf til ófamaðar. En
það er þá unglingunum sjálfum að
þakka. Æskan er miklu betri en af
er látið. Nú er verið að býsnast yfir
óreglunni um verslunarmannahelg-
ina. En hver man ekki eftir ólátun-
um á Húsafelli og eyðileggingunni í
Þórsmörkinni í gamla daga eða
darraðardansinum á Hreðavatni og
Logalandi í gamla, gamla daga þegar
unglingamir kútveltust í fylliríun-
um um verslunarmannahelgar eða
unnu spellvirkin í miðbænum á
gamlárskvöld? Ekki vom brodd-
borgaramir í dag bamanna bestir
þegar þeir vom böm - og komust
þó flestir til manns - hlupu af sér
homin.
Nei, ungdómurinn í dag er ekki
öðmvísi heldur en ungdómur allra
tíma en stendur að því leyti verr að
vígi en fyrri kynslóðir að hann þarf
að hafa ofan af fyrir sér sjálfur. Full-
orðna fólkið og foreldramir annars
vegar og táningamir hins vegar áttu
meiri samleið áður fyrr. Þá var ekk-
ert sjónvarp og þá var lífsgæðakapp-
hlaupið öðmvísi. Fjölskyldumar
máttu vera að því að hittast og deila
með sér tómstundum og heimurinn
var einfaldari og einhæfari; ekki þó
einangraðri vegna þess að sjónvarp
og æðibunugangur nútímaneysl-
unnar hefúr stuðlað að einangrun
einstaklinga, ungra sem gamalla.
Enginn má vera að því að fara í
heimsókn, enginn má vera að því
að taka á móti heimsókn. Tímaþjó-
famir, brauðstritið, stressið, tauga-
veiklunin yfir því að missa af
einhverju, rekur alla á flótta undan
sjálfum sér. Það er leitun að manni
sem kann að halda uppi samræðum,
það er vandfundinn sá einstaklingur
sem er upptekinn af öðm en sjálfum
sér.
Unglingamir gjalda þessa. Full-
orðna fólkið hefur vanið sig við þetta
og bömin njóta þroskaleysisins. En
unglingamir verða útundan, kyn-
slóðin sem stendur á miðju þroska-
skeiðinu, á vegamótum hins óræða,
fær enga leiðsögn aðra en þá að
vera ekki fyrir. Þess vegna er henn-
ar vandi meiri heldur en jafnald-
ranna frá því í gamla daga. Þess
vegna er ástæða til að votta henni
aðdáun fyrir að halda enn sönsum.
Svarthvíta hetjan mín
Æskan í dag hefur tekið til sinna
eigin ráða. Unglingamir leita uppi
hver annan, hópa sig saman, búa sér
til hugðarefni og veröld sem tekur
ekki mark á vitlausu alvörunni hjá
fullorðna fólkinu og lýsir frati á
verðmæti hégómans. Æskan eignast
sínar svarthvítu hetjur og heyr sitt
tískustríð og er þeirri stundu fegnust
þegar hún fær að vera í friði fyrir
ófriðnum hjá þeim eldri.
Það er þessi æska, þessir táningar,
sem er nú að búa til gríntexta um
sjálfa sig, mála upp myndina af
stráknum með myndina af bílnum í
vasanum og fer í Hollywood um
helgar. Táningamir kæra sig koll-
ótta um hefðbundna ljóðagerð af því
þeir leggja meira upp úr efrii en
formi. Vinsældalistar þeirra em ekki
með nöfnum stjómmálamanna eða
lýðskrumara, yrkisefni þeirra er
hvorki um her né hel, tómstundir
þeirra em ekki fylltar með lífsleiða
eða löstum. Táningamir em lausir
við metnaðarfullan rembing, sýndar-
mennsku eða hræsni hins tvöfalda
lífemis. Upp til hópa koma ungling-
'amir til dyranna eins og þeir em
klæddir í bókstaflegri merkingu þess
orðs og bjóða jafnvel tískunni byrg-
inn ef því er að skipta. Og þeir hafa
fengið húmorinn í lið með sér og
strákinn sem fer í Hollywood um
helgar með mynd af bílnum í vasan-
um. Það besta við þetta allt saman
er þó hitt að strákurinn sjálfur hefúr
enga minnimáttarkennd af því að
vera eins og hann er. Það er hans
stíll. Hann er eins og jafnaldramir
og hinir táningamir - hann sjálfur.
Ellert B Schram