Dagblaðið Vísir - DV - 15.09.1986, Síða 10

10
MÁNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1986.
Utlönd
Umsjón: Ingibjörg Bára Sveinsdóttir
Vestur-þýskir sósíaldemókratar:
Nú er röðin
komin
Evvópu
að
Vestur-Þýskaland er tákn alls ills
í Evrópu. Það er skoðun manna í
Washington og allra minnst geðjast
mönnum að flokki sósíaldemókrata.
Þessi gremja í garð flokksins hófst
reyndar ekki í nóvember 1983 þegar
sósíaldemókratar greiddu atkvæði
gegn því að Pershing-eldflaugum
Bandaríkjanna yrði komið fyrir í
Þýskalandi en sú ákvörðun markaði
tímamót. Flokkurinn virti ekki að-
eins að vettugi eigin hefðir heldur
einnig þá samstöðu um öryggismál
sem ríkt hafði í landinu frá því á
sjötta áratugnum. En í þeirri sam-
stöðu fólst einnig skilyrðislaus
hlýðni við Bandaríkin.
í stjórnarandstöðu
f janúar næstkomandi eru kosn-
ingar í Vestur-Þýskalandi. Sósíal-
demókratar hafa verið í stjómarand-
stöðu frá 1982. Til þess að geta tekið
þátt í baráttunni þurfa þeir að kynna
aðra stefnu i öryggismálum en þá
sem hafhað hefúr verið. Sú stefha
þarf ekki aðeins að sannfæra Vest-
ur-Þjóðveija sjálfa heldur einnig að
vinna traust bandamanna.
Hvað sem sósíaldemókratar taka
sér fyrir hendur hefur það áhrif á
gang mála í Evrópu. Og þegar sósíal-
demókratar tjá sig um framtíðina er
ástæða til að leggja eyrun við. Það
gera þeir að minnsta kosti í Banda-
ríkjunum.
Ný stefnuskrá
I sumar lagði flokkurinn fram
uppkast að nýrri stefnuskrá þar sem
allar mikilvægar skoðanir innan
flokksins em kynntar. Reynt er að
skapa þann einhug sem með þarf til
þess að úrslit kosninganna í janúar
verði flokknum hagstæð.
Núverandi stefiiuskrá var samþykkt
í Bad Godesberg árið 1959. Þá var
mörgum heilögum kúm slátrað. Arf-
inum frá Marx var kastað fyrir borð
og frjálslyndi í markaðsmálum var
í hávegum haft. Aðild að Atlants-
hafsbandalaginu var samþykkt og
einnig stefiia kristilegra demókrata
í utanríkismálum. Flokkur sósíal-
demókrata vildi sem sagt vera öllum
opinn.
Gullöld
Gullöld flokksins var á áttunda
áratugnum. Þá vom þeir Willy
Brandt og Helmut Schmidt kanslar-
ar og nutu álits sem fremstu leið-
togar Evrópu. Willy Brandt kom á
betri samskiptum við lönd Austur-
Evrópu og tókst þar með að létta á
spennunni.
Sundrung hefur ríkt innan flokks-
ins á níunda áratugnum. Hugsjónir
hefur vantað. Deilt hefur verið um
stefnu í öryggismálum, umhverfis-
mál, efhahagsmál og samband
flokksins við græningja. Mest hefur
þó verið deilt um öiyggismálin.
Þegar Brandt fór að beita sér fyrir
betri samskiptum við Sovétríkin
lagði hann áherslu á að hann nyti
trausts bandamanna. En á miðjum
áttunda áratugnum fór að gæta tor-
tiyggni í garð Sovétríkjanna af hálfu
Bandaríkjanna vegna áframhald-
andi vígbúnaðar þeirra fyrmefiidu.
Vestur-Evrópa og Bandaríkin litu
ekki sömu augum á Sovétríkin.
Hljóðlátar kröfur
Schmidt reyndi ekki einu sinni að
dylja hvaða álit hann hafði á Carter
Bandaríkjaforseta. En áhersla Cart-
ers á mannleg réttindi var svolítið
viðkvæmt mál fyrir sósíaldemókrata.
Þeir gátu ekki almennilega vísað
slíkum kröfum á bug. En vegna við-
leitninnar til að halda góðum
samskiptum við lönd Austur-Evrópu
var talað um slíkar kröfur i lágum
hljóðum. Takmörkuðust kröfumar
við það að Vestur-Þjóðveijum yrði
leyft að flytja frá Austur-Evrópu.
Þar sem borgað var fyrir greiðann
var heldur ekki svo erfitt að verða
við honum.
Schmidt var raunsær stjómmála-
maður. Það var hann sem benti
bandamönnum á SS 20 eldflaugar
Sovétmanna. Þar sem Sovétríkin
höfðu náð Bandaríkjunum í víg-
búnaðarkapphlaupinu þyrfti að gera
ráð fyrir að Bandaríkin yrðu ekki
jafn fus til þess að taka á sig hættu
vegna Evrópu. Með því að koma
fyrir Pershing II eldflaugunum í.
Evrópu myndi árás Sovétríkjanna
sjálfkrafa verða til þess að Banda-
ríkin tækju þátt í vöminni.
Ákvörðun Atlantshafsbandalags-
ins frá 1979 fól í sér að eldfiaugunum
skyldi ekki komið fyrir fyrr en reynt
hefði verið að telja Sovétríkin á að
fjarlæga sínar eldflaugar.
Schmidt og flokkurinn höfðu feng-
Friðarganga i Vestur-Berlín 1983, sama ár og sósíaidemókratar greiddu atkvæði gegn Pershing II eldflaugunum.
Sú ákvörðun markaði timamót i stefnu flokksins.
Líklegt þykir að Helmut Kohl fari með sigur af hólmi í næstu kosningum.
Willy Brandt stuðlaði að betri samskiptum við Austur-Evrópu.
ið vilja sínum framgengt. En vegna
þessarar ákvörðunar varð misklíð í
flokknum.
Friðarhreyfing
Það sem kynti undir friðarhreyf-
ingunni í Evrópu voru athugasemdir
frá Bandaríkjunum sem túlka mátti
þannig að Bandaríkin væm að und-
irbúa takmarkað kjamorkuvopna-
stríð í Evrópu. Ógnunin kom ekki
lengur frá Sovétríkjunum. ógnunin
kom frá hættunni á því að stórveldin
myndu berjast á vestur-þýskri grund.
Nú hafa viðræður um að draga úr
vígbúnaðarkapphlaupinu hafist aft-
ur. En traust sósíaldemókrata á
Bandaríkjunum hefur minnkað. Það
að vera háður Bandaríkjunum hefur
einnig leitt til tortryggni í þeirra
garð.
Það em margir sósíaldemókratar
sem vilja að Vestur-Þýskaland segi
upp aðild sinni að Atlantshafe-
bandalaginu eða hætti að minnsta
kosti hemaðarlegri samvinnu. I
uppkastinu að nýrri stefiiuskrá er
gert ráð fyrir áframhaldandi aðild
en áhersla lögð á að áhrif Banda-
ríkjanna þurfí að minnka. Hags-
munamál Evrópu og Bandaríkjanna
séu ekki þau sömu. En Evrópa verð-
ur sjálf að verða sterkari til þess að
geta aukið áhrif sín. Þess vegna
þurfi ríki Evrópu að sameinast um
stefnu í utanríkis- og öryggismálum.
Skoðanakönnun
Þeir em fáir sem telja að sósíal-
demókratar nái meirihluta á þingi.
Því hefur verið spáð að þeir hljóti
40 prósent atkvseða en kristilegir
demókratar 46 prósent. Samkvæmt
síðustu könnun vom tölumar 41
prósent fyrir sósíaldemókrata og 45
fyrir kristilega demókrata. Græn-
ingjar fengu 6 prósent en fijálsir
demókratar, sem em tengdir kristi-
legum, fengu 7 prósent.
Kanslaraefni flokksins, Johannes
Rau, hefiir gefið þá yfirlýsingu að
hann muni ekki mynda stjóm með
stuðningi græningja.
Þegar Willy Brandt kynnti upp-
kastið að nýrri stefhuskrá flokksins
viðurkenndi hann að sósíaldemó-
kratar hefðu tekið mið af stefhu
græningja. En hann lagði áherslu á
að þau markmið sem báðir flokkam-
ar berðust við að ná gætu aðeins
náðst af „reyndum" flokki. Virðist
nú sem sósíaldemókratar ætli sér að
ná stuðningsmönnum græningja
með því að taka að hluta til upp
stefnu þeirra.
Það sem helst ber á milli er sann-
færing græningja um að ekki sé
hægt að ná markmiðunum nema
með gagngerum breytingum á þjóð-
félaginu.
Flest bendir til að Helmut Kohl
og Hans Dietrich Genscher sitji
áfram við völd næstu fjögur árin.
En það þýðir ekki að sósíaldemó-
kratar verði valdalausir þegar litið
er á stefhuskrá þeirra. Og það virð-
ist sem menn í Washington hafi gert
sér grein fyrir því.