Dagblaðið Vísir - DV - 15.09.1986, Blaðsíða 31

MÁNUDAGUR 15. SEPTEMBER 1986.
31
■*'
Reyndar fengu þingmenn aldrei að
sjá þetta frumvarp því það var aldrei
lagt íram. Þess í stað lét Sverrir dreifa
skýrslu meðal þingmanna á næstsíð-
asta degi þings, 22. apríl, þar sem
tíundaðar voru ýmsar tillögur um
breytingar á lögum Lánasjóðsins.
Voru tillögumar mjög í ætt við þær
sem viðraðar höfðu verið í fjölmiðlum
frá áramótum og sem Sverrir hafði
nefht „getsakir“. í upphafi skýrslunn-
ar greindi menntamálaráðherra frá því
að ekki hefði náðst samkomulag um
nýtt frumvarp um Lánasjóðinn vegna
andstöðu framsóknarmanna.
Þingmenn tóku illa í skýrslu ráð-
herra. Töldu sumir það óvirðingu við
þingið og eins Lánasjóðinn að skýrsl-
unni skyldi dreift fyrirvaralaust og
tekin til umræðu án þess að þing-
mönnum gæfist tóm til að kanna
innihald hennar. Aðrir töldu tillög-
umar ótækar. Fékk skýrsian litla
umfjöllun. Hugmyndir Sverris um
breytingar á lögum Lánasjóðsins náðu
því ekki fram að ganga á síðasta þingi.
Fengu þær vægast sagt dræmar undir-
tektir.
Um miðjan maí bámst síðan þær
fregnir að samtök námsmanna ætluðu
að stefna menntamálaráðherra vegna
reglugerðarinnar frá því í janúar um
frystingu námslána. Á blaðamanna-
fundi með fulltrúum Stúdentaráðs,
SÍNE, BÍSN og Iðnnemasambandsins
kom fram að samkvæmt lögum frá
1982 um námslán og námsstyrki er
skýrt kveðið á um að námslán skuli
nema 100% af framfærslukostnaði
námsmanna. Átti þetta að taka gildi
1. janúar 1984 en var frestað um eitt
ár með lánsfjárlögum 1984. Sögðu
stúdentar að um þessar mundir væru
námslánin um 20% undir þessu marki
vegna ákvörðunar ráðherra í janúar
að lánin miðuðust við reiknaða fram-
færslu í september 1985. Þá vöktu
stúdentamir athygli á annarri reglu-
gerð ráðherra frá því í apríl um að
námslán erlendis ættu að miðast við
gengisþróun á íslandi, en í lögum er
gert ráð fyrir að miðað sé við fram-
færslukostnað þar sem námið er
stundað. Töldu fulltrúar námsmanna
að báðar reglugerðimar brytu í bága
við lög.
Menntamálaráðherra afturkallaði
báðar reglugerðimar í júní en það
breytti engu fyrirætlunum náms-
manna. Þegar síðast fréttist unnu tveir
lögfræðingar að álitsgerð og undir-
búningi málsins fyrir hönd stúdenta.
Önnur mál námsmanna
Af öðrum afskiptum Sverris af mál-
efnum stúdenta má nefna þá ákvörðun
að veita fólki á fyrsta námsári lán úr
Lánasjóði íslenskra námsmanna og
afhema þar með reglugerð fyrirrenn-
ara síns, Ragnhildar Helgadóttur, um
að fyrsta árs nemar ættu ekki rétt á
láni. Þá ákvað Sverrir nýlega að
skylda alla þá sem fá námslán til að
vera aðilar að hagsmimasamtökum
stúdenta, BlSN og SÍNE. Ragnhildur
Helgadóttir afnam þessa skylduaðild
á sínum tíma. Aðspurð um hvað henni
fyndist um þessa ákvörðim mennta-
málaráðherra svaraði hún: „Valdið er
Sverris.“
Loks má geta þeirra mjög svo um-
deildu ráðstafana að veita ekki
námslán til þeirra sem hyggjast stunda
BA eða BS nám erlendis ef talið er
að unnt sé að stunda hliðstætt nám
hérlendis. Tillaga þess efhis var borin
firam i stjóm Lánasjóðsins og sam-
þykkt af menntamálaráðherra í júní.
Með þessu er komið í veg fyrir að ís-
lendingar geti stundað nám við
háskóla í Bretlandi, Bandaríkjunum
og Kanada, en það em fyrst og fremst
skólar í þessum þrem löndum sem gera
kröfu til greiðslu skólagjalda.
Kvikmyndasjóður efldur
En svo að vikið sé að öðrum málum:
í marsmánuði ákvað Sverrir Her-
mannsson að beita sér fyrir 10 milljóna
króna lántöku til Kvikmyndasjóðs.
Sjóðnum höfðu verið veittar 16 millj-
ónir króna á fjórlögum, en ráðherra
taldi það allt of lágt. 1 blaðaviðtölum
sagði Sverrir að sjóðurinn hefði átt
að fá 48 milljónir króna samkvæmt
lögum. 26 milljónir væm því ekkert
of mikið fyrir sjóð af þessu tagi.
Ekki var þó með öllu ljóst hvemig
að lántökunni skyldi staðið. Sverrir
sagðist hafa rætt við Þorstein Pálsson
fjármálaráðherra, sem þá var staddur
erlendis, og að hann hefði fallist á
þessa málsmeðferð. Um síðir var þó
hætt við að taka lán og aukafjárveit-
ing fengin og sjóðurinn efldur - fyrir
utan fjárlög.
I júlí var síðan greint frá því að
menntamálaráðherra hygðist festa
kaup á húsnæði undir Kvikmyndasjóð
og Kvikmyndasaih íslands. Eru kaup
þessi enn í athugun og mun ráðherra
hafa sérstakan augastað ó húseigninni
Laugavegi 24 þar sem nú er hljóm-
plötuverslun Fálkans. Ekki er vitað
hvemig ráðherra ætlar að fjármagna
kaupin, hvort hann ætlar að fara fram
á fjárveitingu, aukafjárveitingu, eða
hvort hann ætlar að sló lón. Það yrði
þá ekki í fyrsta sinn sem ráðherra
sniðgengur fjárveitinganefhd til að
afla sér fjár til sérstakra áhugamála.
Eða eins og hann sagði í viðtali við
Morgunblaðið síðastliðinn fimmtu-
dag: „...en ég hef ekki þurft að kvarta
því fjármálaráðherra hefur tekið
málaleitan minni einstaklega vel þeg-
ar ég hef þurft að sækja um aukafjár-
veitingar vegna ákveðinna verkefiia."
Þjóðarbókhlöðuskattur
í aprílbyrjun lagði menntamálaráð-
herra fram stjómarfrumvarp um
sérstakan eignaskatt til fjáröflunar
fyrir Þjóðarbókhlöðuna. Var kveðið
svo á um að lagður skyldi 0,25% eigna-
skattur á þann eignarskattsstofii
manna, sem er umfram 1,6 milljónir
króna, í þrjú ár eða frá 1987 til 1989.
Sagði Sverrir í viðtali við Morgun-
blaðið að hér væri ekki um nýja
skattheimtu að ræða, þar sem sá sér-
stakieignarskattur, sem frumvarpið
gerði ráð fyrir, væri með sama sniði
og ætti að gefa sér sömu tekjur og
eignarskattsauki samkvæmt lögum m.
48/1985, sem lagður var á eignarskatts-
stofii gjaldárin 1985 og 1986.
„Nýi skatturinn" var því einfaldlega
að leysa annan eldri af hólmi.
Gert var róð fyrir að skatturinn
myndi afla 120 milljóna króna á ári,
það er 360 milljónum króna á ólagn-
ingartímanum, og að með þeim
fjármunum yrði unnt að ljúka bygg-
ingu bókhlöðunnar á þremur árum.
íslenskumaður
í febrúar undirritaði menntamóla-
ráðherra þrjór reglugerðir byggðar á
nýjum útvarpslögum. Er þar að finna
ákvæði um að öllu erlendu sjónvarps-
efni skuli fylgja íslenskt tal eða
neðanmálstexti á íslensku. Það skal
þó ekki eiga við þegar í hlut eiga er-
lendir söngtextar eða þegar dreift er
viðstöðulaust um gervihnött efih sem
sýnir atburði er gerast í sömu andrá.
Segir jafhframt að í síðargreindu til-
viki skuli að jafnaði fylgja kynning
eða endursögn þular.
Ákvæði þetta gerir það að verkum
að mjög lítið verður um það að al-
menningur á íslandi geti tekið beint
við sjónvarpsefhi erlendra gervi-
hnatta. Bannað er að taka við frétta-,
fræðslu- og skemmtiefni sem ekki hef-
ur verið þýtt á íslensku. Tónlistar-
þættir og beinar útsendingar eru það
eina sem fólki er leyft að horfa á, en
beinar útsendingar eru aðeins brot af
efhi gervihnattarásanna.
Svipað ákvæði í nýrri reglugerð um
Ríkisútvarpið, sem menntamálaráð-
herra samþykkti í júlí, skapar vissa
erfiðleika, til dæmis fyrir íþróttadeild
sjónvarpsins. Ekki er leyfilegt að sýna
ensku knattspymuna eða aðra erlenda
íþróttaþætti án þýðingar. Því fylgir
aukin vinna sem sumum finnst óþarfi
og jafnvel til skaða.
Fjórir skólar lagöir niður
Öllu starfsfólki þriggja hússtjómar-
skóla var sagt upp störfum frá og með
1. júní síðastliðinn og starfsemi þeirra
lögð niður. Vom það skólamir að
Varmalandi, Laugum og Laugarvatni.
Ennfremur var öllu starfsfólki Núps-
skóla sagt upp störfum og starfsemi
þar lögð niður í að minnsta kosti eitt
ár.
Gripið var til þessara aðgerða í
spamaðarskyni. I blaðaviðtali nefndi
menntamálaráðherra sem dæmi um
lélega aðsókn að hússtjómarskólun-
um að ó liðnum vetri hefðu aðeins sjö
námsmeyjar verið í skólanum á Laug-
arvatni, en að hið nýja og stóra
húsnæði skólans rúmaði áttatíu nem-
endur.
Aðstandendur skólana voru að von-
um óánægðir með þessar aðgerðir. Var
kvartað yfir því að ekki hefði verið
haft samráð við heimamenn eða með-
eigendur skólanna. Þeir hefðu verið
famir að undirbúa kennslu næsta
vetrar og fregnimar komið þeim á
óvart.
Skólanefird hússtjómarskólans á
Laugarvatni sá sig hins vegar til-
neydda til að leiðrétta ummæli
ráðherrans í fyrmefndu blaðaviðtali.
Benti nefridin á að 23 stúlkur hefðu
stundað nám við skólann fram að jól-
um og sextán eftir áramót. Þá var á
milli 50 og 60 nemendum annarra
skóla á Laugarvatni veitt heimilis-
fræðsla við hússtjómarskólann á
síðasta vetri. Hvað stærð skólans
snerti vildi nefndin taka fram að hann
væri ætlaður 54 nemendum, en ekki
áttatíu, þó svo aldrei hefði verið lokið
við bygginguna. Auk þess hefur stór
hluti skólans verið leigður öðrum
skólum um árabil.
Dregið úr framlagi til skólaakst-
urs
Fyrir nokkrum vikum lýsti mennta-
málaráðherra því yfir að við gerð
næstu §árlaga hygðist hann leggja
það til að framlag ríkisins til skóla-
aksturs, dagvistunarmála og mötu-
neyta yrði lækkað úr 230 milljónum
króna í 25 milljónir. Gat hann þess
jafhframt að auka þyrfti tekjustofha
mirrni sveitarfélaga til þess að þau
gætu sinnt þessum verkefnum án §ár-
stuðnings frá ríkinu.
Sveitarstjómarmenn bmgðust hinir
verstu við þessum j'firlýsingum og
sögðu tillögur ráðherra vera „hreint
kjaftshögg á dreifbýlið". Þingmenn
Framsóknarflokksins lýstu því yfir að
þeir tækju ekki þátt í flytja þessi verk-
efni til sveitarfélagana nema að tryggt
væri að tekjur kæmu á móti og að
þjónustan versnaði ekki. Alexander
Stefánsson félagsmálaráðherra benti
reyndar á að við undirbúning fjárlaga
í sumar hefðu verið skipaðar tvær
nefhdif sem áttu að fjalla um hvemig
flytja mætti verkefrii frá ríki til sveit-
arfélaga. Aftur á móti hefðu nefhdim-
ar ekki getað hafið störf fyrr en í
september vegna þess að menntamála-
ráðherra hefði dregið að tilnefna
fulltrúa sína. Yfirlýsingar hans kæmu
því úr hörðustu átt.
En mál þetta er á frumstigi og engan
veginn vist hvemig því lýkur. Þó er
ljóst að það á eftir að valda miklum
deilum og átökum á komandi vikum
og mánuðum.
Umdeildar stöðuveitingar
Áður hefur verð minnst á þær deil-
ur sem spruttu af skipan Mattíasar
Viðars Sæmundssonar í stöðu lekt-
ors við Háskóla íslands. Þetta var
ekki eina stöðuveiting menntamála-
ráðherra sem olli deilum á árinu.
Staða prófessors í læknisfræði
Um síðustu áramót skipaði Sverrir
Hermannsson frumumeinafræðing í
stöðu prófessors í réttarlæknisfræði
við Háskóla íslands.
Staðan var auglýst laus til umsóknar
i fyrrahaust. Þrír sóttu um og taldi
meirihluti dómnefhdar að frumufræð-
ingurinn væri einn hæfur til starfans.
Minnihluti dómnefiidar áleit alla
óhæfa. Á deildarfundi í læknadeild var
tekið undir sjónarmið minnihluta
dómnefndar og mælt gegn því að
nokkur þremenninganna yrði ráðinn.
Menntamálaráðherra var síðan sent
bréf skömmu fyrir jól og honum gert
ljóst að læknadeild Háskólans væri
andvíg því að frumufræðingurinn yrði
skipaður í stöðuna. Lagt var til að
staðan yrði auglýst aftur. En Sverrir
skipaði í stöðuna í óþökk læknadeild-
ar og frumufræðingurinn var gerður
að prófessor í réttarlæknisfiæðum þó
svo hann hefði enga reynslu í rétt-
arkrufningum. Enda var ráðinn
aðstoðarmaður til að sjá um þann
þátt starfans og mun það einsdæmi.
Staða skólastjóra Myndlista-
skólans
í lok júlí setti menntamálaráðherra
Bjama Daníelsson, skólastjóra Mynd-
lista- og handíðaskóla íslands, þvert
ofan í vilja skólamálaráðs Reykjavík-
ur.
Að beiðni ráðherra tók skólamála-
ráð afstöðu til umsækjenda um
stöðuna og féllu atkvæði þannig að
Torfi Jónsson, sem verið hafði settur
skólastjóri Myndlista- og handíða-
skólans í fjögur ár, hlaut fjögur
atkvæði en einn fulltrúi sat hjá. Þrátt
fyrir það skipaði ráðherra Bjama í
stöðuna. Af því tilefni lét Einar Há-
konarson, fyrrum skólastjóri Mynd-
lista- og handíðaskólans, hafa eftir
sér: „Ég skil ekki af hverju ráðherra
tekur ekki tillit til vilja fræðsluráðs í
Reykjavík, ekki síst þar sem borgin
greiðir tæpan helming kostnaðar við
skólann.“ Og Bragi Ásgeirsson, kenn-
ari við Myndlista- og handíðaskólann,
skrifaði harðorða grein í Morgun-
blaðinu í ágúst þar sem sagði meðal
annars: „Framkoma ráðherra í þessu
máli...ber vott um vanþekkingu og
yfirlæti, grófa vanþekkingu á málefn-
um skólans og myndlistarskóla yfir
höfuð. Jafnframt hefur hann sýnt
skólamálaráði óvirðingu svo og borg-
aryfirvöldum, sem bera kostnað af ^
skólanum að nær helmingi.“
Helgarpósturinn kom með þá sk\T-
ingu á stöðuveitinguni að Bjami væri
tengdasonur þingmanns Sjálfstæðis-
flokksins.
Staða skólastjóra í Garði
í ágúst setti menntamálaráðherra
Eirík Hermannsson skólastjóra við
Grunnskólann í Garði á Suðumesjum,
enda þótt meirihluti fimm manna
skólanefhdar mælti með Einari V.
Arasyni sem kennt hafði við skólann t
um skeið.
Alls vom sex umsækjendur um stöð-
una og hlaut Einar þrjú atkvæði,
Eiríkur tvö. Báðir vora taldir vel hæf-
ir til starfans en Einar hafði ekki full
kennsluréttindi á borð við Eirík. Gerði
skólanefndin sér þvi sérstakt far um
að útskýra afstöðu sína fyrir embættis-
manni i menntamálráðuneytinu og
var bent á að Einar væri kennari við
skólann, þekkti því vel allar aðstæður
og nyti vinsælda foreldra og nemenda.
Menntmálaráðherra rökstuddi hins
vegar ákvörðun sína með því að annar
umsækjandinn hefði full kennslurétt-
indi, hinn ekki.
Staða æskulýðsfulltrúa
Um síðustu mánaðamót bárust ''
fregnir af því að Sverrir hefði skipað
flokksbróður sinn, Erlend Kristjáns-
son, í stöðu æskulýðsfulltrúa ríkisins
þrátt fyrir að fjórir af fimm fulltrúum
æskulýðsráðs hefðu lagst gegn skipun
Erlends og mælt með öðrum manni í
stöðuna. Töldu fjórmenningamir að
Erlendur væri óhæfur til starfans,
meðal annars vegna ófullnægjandi
timgumálakunnáttu. Erlendur hafði
gegnt starfi æskulýðsfulltrúa til
bráðabirgða frá áramótum. Engu að
síður var álitið að hér væri um pólit-
íska stöðuveitingu að ræða.
Hvað næst?
Og við hverju má búast af hálfu ráð- ^
herra á næstunni?
Heimspekideild Háskóla íslands
greiddi nýlega atkvæði um umsækj-
endur í stöðu lektors í heimspeki. Þrír
menn sóttu um stöðuna, þeir Michael
M. Karlsson, Erlendur Jónsson og
Hannes H. Gissurarson. Atkvæði féllu
þannig að Michael fékk 27 atkvæði,
Erlendur níu og Hannes ekkert. Þrír
seðlar vora auðir.
Dómnefiid, sem skipuð var til eð
leggja mat á hæfni umsækjenda, áleit
þá Michael og Erlend hæfa til að
gegna stöðunni eins og hún var aug-
lýst, Erlend með fyrirvara þó. Hannes _
Hólmsteinn Gissurarson var dæmdur'
óhæfur til að gegna stöðunni.
Það er síðan í valdi Sverris Her-
mannssonar menntamálaráðherra að
skipa í stöðuna.
Valdið er Sverris.
-EA