Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1986, Qupperneq 18

LAUGARDAGUR 18. OKTÓBER 1986.
Toppfunduz fólksins
Með Joan Baez á íslandi
Klukkan er ekki orðin sex að
morgni föstudagsins 10. október og
ég er enn að drekka morgunkaffið
mitt; Joan á að koma kl. kortér fyrir
sjö, svo það er nægur tími. Allt í einu
heyrist mikill fyrirgangur og það er
hamast á hurðinni og Imba Hafstað
veltur inn um dyrnar en kötturinn
sleppur út. „Vélin lendir eftir 20 mín-
útur,“ æpir Imba milli andkafanna
og er síðan þotin, „Það var svo sem
auðvitað að gamla hippaflugfélagið,
sem þeir kölluðu forðum tíð Ice-
landic Always Late (IAL), þyrfti
endilega núna að vera á undan áætl-
un,“ hugsaði ég og fór að leita að
kettinum. En kötturinn er svartur
eins og náttmyrkrið og áður en ég
vissi var ég búinn að sparka í hann
og hann þotinn vælandi í burtu. Ég
var sannfærður um að hann kæmi
íslenskra friðarhreyfínga í gegnum
fjölmörg símtöl okkar undanfama
viku þar sem segja má að ný dagskrá
hafi verið kynnt í hverju samtali.
Við komum nú heim til Guð-
rúnar Jónsdóttur, fyrrum borgarfull-
trúa, og Ólafs Thorlacius þar sem
þær Joan áttu að búa. Joan hafði
lofað að segja nokkur orð í símavið-
tali við morgunvakt Ríkisútvarpsins
þarna um morguninn sem hún kom
en þegar til átti að taka brást eitt-
hvað í gamla gufuradióinu þannig
að aldrei ætlaði að verða hægt að
senda viðtalið út. Joan gat ekki ann-
að en hlegið þegar hún heyrði
panikina á hinum enda línunnar án
þess þó að skilja orð í því sem var
höfðu borist fyrirfram, hvað þá að
koma fram við alls konar möguleg
og ómöguleg tækifæri. Meðal þeirra
sem höfðu haft samband við mig var
ágætur maður austur á Seyðisfirði,
sannfærður um að Joan Baez vildi
hvergi frekar vera þessa helgi en þar
eystra, enda myndu örlög heimsins
ráðast þar. En fyrir utan viðtal við
bandarísku sjónvarpsstöðina CBS
samþykkti Joan þó að fara í sérstakt
viðtal við Kolbrúnu Halldórsdóttur
á rás 2 og Kenevu Kunz á ensku
rásinni en ABC sjónvarpsstöðin tók
jafnframt upp á myndband síðar-
nefnda viðtalið. Joan var mjög
ánægð með bæði þessi viðtöl.
Nú var skipulögð dagskrá þessa
föstudagseftirmiðdags nokkurn veg-
inn tæmd en Þjóðviljinn vildi endi-
lífsreynsla sem þær Joan Baez og
Martha Henderson gleyma aldrei og
myndu ekki hafa viljað fara á mis
við fyrir nokkurn mun.
Hrafn sem alltaf hafði verið skuss-
inn í leikfimi hjá Hannesi í Mela-
skólanum forðum daga, var
bókstaflega talað upp um alla veggi
um leið og hann sveiflaði fjarstýring-
artækjum fyrir stereogræjur,
myndbandstæki, gluggatjöld og hver
veit hvað. Hinn íslenski þursaflokk-
ur var keyrður í botn og sýndir voru
valdir kaflar úr verkum Hrafns
Gunnlaugssonar. Þegar rödd Egils
Ólafssonar sleppti tók Hrafn sjálfur
við og hvílík hljóð! Á meðan allt
þetta gerðist tókst Hrafni allt í senn
bað Hrafn hana að hjálpa sér að fá
Bob Dylan hingað til lands. Joan
svaraði því litlu en hvíslaði að mér:
„Hvað oft heldurðu að búið sé að
biðja mig um þetta?“
Eftir á sagði Joan að menn á borð
við Hrafn væru nauðsynlegir. Hún
sagði að hann minnti sig á frægan
franskan sjónvarpsmann sem einu
sinni hefði unnið með henni. Svo
hermdi hún eftir hreim þess franska
þegar hann kvaddi hana með því að
segja: „Ég er snillingur... þú líka!“
Joan bætti því líka við að hún væri
orðin miklu betri í hálsinum (þungu
fargi var af mér létt!) en nú var orð-
ið of áliðið til að fara í myndatöku
hjá Þjóðviljanum. Eftir á frétti ég
Þegar við komum í flugstöðina
var varla sálu að sjá. „Þið komið of
seint,“ sagði starfsmaður sem var að
safna saman kerrum. Það var ekki
laust við að það gætti bæði háðs og
ásökunar í röddinni. „Þær sitja
þarna úti í horni," bætti hann við.
Og þarna sátu þær Joan Baez og
Martha Henderson og svo vingjarn-
leg gömul bandarísk kona sem vildi
helst ekki skilja við þær - og ég með
tvo veglega blómvendi í fanginu. Til-
veran var nánast í rúst; ég hafði-
alltaf ímyndað mér móttökustundina
frammi fyrir tifandi sjónvarpstöku-
vélum og blikkandi flassljósum.
Hér stóðum við svo alein á þessum
ömurlega stað, gamalli flugstöðvar-
byggingu bandarísks herflugvallar.
Ég tuldraði einhver afsökunarorð,
aðallega í barminn á sjálfum mér.
Hún brosti og tók við blómunum,
kyssti mig á kinnina og sagði mér
að þetta væri ekki mín sök; flugvélin
hafði verið langt á undan áætlun.
Síðan bað hún okkur að hafa sig
afsakaða þótt hún yrði fámál á leið-
inni í bæinn, hún væri örþreytt því
að gamla konan hefði sungið fyrir
hana nær viðstöðulaust alla leiðina
og auk þess væri hún með hálsbólgu
og yrði því að fara mjög vel með sig.
Ég hafði fengið nýtt áhyggjuefni.
Fjölmiðlarnir höfðu verið mætt-
ir tímanlega á flugvöllinn, allir nema
Þjóðviljinn sem svaf yfir sig. Joan
gerði góðlátlegt grín að ungum
fréttamanni íslenska sjónvarpsins
sem hafði ýmist verið að missa penn-
ann sinn eða blokkina með spurning-
unum á. Einnig sagði hún að
spurningarnar hefðu allar verið á
einn veg: Hvað fékk hana til að koma
til íslands? Hveiju vonaðist hún til
að fá framgengt? Ekki miklu, hafði
hún sagt, en hún taldi að það væri
ekki síður ástæða til að halda topp-
fund fólksins,
aldrei aftur. Imba kom mér í skilning
um að það værí enginn tími til að
leita að kettinum. Við lögðum af stað
og reyndum að telja okkur trú um
að við myndum ná tímanlega; þær
yrðu hvort sem er svo lengi í gegnum
toliskoðunina.
„A People’s
Summit“, en leiðtogafund og hún
vildi leggja sitt af mörkum til að svo
gæti orðið. Þetta átti seinna eftir að
þróast í að verða yfirskrift tónleika
hennar.
Það var enn dimmt þegar við ókum
í átt til Reykjavíkur en þó mátti á
stöku stað grilla í úfið hraunið og
regnið lamdi bílinn utan. Imba og
Martha sáu um samræðumar; Imba
minntist orða Nixons þegar hann
kom hingað til lands 1973 og furðaði
sig á því hvað hann væri að gera í
þessu „God’s forsaken country" og
bætti við til hughreystingar að ís-
lendingar gætu aldrei skipulagt
nokkurn skapaðan hlut fyrirfram en
væru öllum betri í snarreddingum;
þetta myndi því allt fara vel á endan-
um. Það varð fátt unrsvör, Joan var
enn að reyna að slappa af og Martha
hafði þegar fengið að finna smjör-
þefinn af „skipulagshæfileikum“
Tónleikar Joan Baez liðu þeim seint úr minni er á horfðu.
verið að segja. Á endanum var þó
hægt að útvarpa viðtalinu; enn á ný
var hún spurð hverju hún vonaðist
til að fá framgengt með heimsókn-
inni og þessu næst fékk hún loksins
langþráð tækifæri til að hvíla sig í
stutta stund. Þetta voru fyrstu kynni
Joan Baez af íslendingum og seinna
viðurkenndi hún fyrir mér að í fyrsta
skipti á ævinni hefði hún næstum
því orðið sammála Nixon.
Vegna þess hve tími Joans var
naumur og þess hve henni var um-
hugað að fara vel með sig fram að
tónleikunum var ekki hægt að verða
við öllum óskum um viðtöl sem mér
lega fá Joan í heimsókn til að taka
af henni mynd; ég lofaði að gera það
sem í mínu valdi stæði til að koma
þessu í kring. En þá komst ég í sam-
band við minn gamla bekkjarbróður
og sessunaut í barnaskóla, Hrafn
Gunnlaugsson, og spurningin var að
finna tíma til að koma í kring samn-
ingum um fyrirhugaða útsendingu á
síðari tónleikum hennar. Ég neyddist
því til að biðja Joan Baez að velja
milli Þjóðviljans og Hrafns Gunn-
laugssonar og aðspurður gat ég ekki
neitað því að Hrafn myndi vera öllu
litríkari karakter en þeir Þjóðvilja-
menn sem því miður eru enn dálítið
í stíl við Kremlartískuna 1983. Og
heimsóknin til Hrafns varð vissulega
að telja upp nöfn valinkunnra lista-
manna sem komið hefðu á listahátíð
undanfarin ár, segja að hann hefði
mikið reynt til að fá Joan og Bob
Dylan til að koma hingað til lands
og skrifa upp samninginn með stór-
kostlegum tilþrifum. Joan gerði
ýmist að horfa í forundran á mynd-
bandið eða mig en þó aðallega á
Hrafn sjálfan. Henni var greinilega
skemmt. Þegar hún komst að klapp-
aði hún Hrafni á kinnina og sagði
brosandi: „Þú ert greinilega snargal-
inn.“ Hrafn hló á móti, reif í hár sér
og sagði að til þess að halda svona
lítilli sjónvarpsstöð gangandi þyrfti
maður að vera brjálaður, annars
gengi það ekki. Þegar þau kvöddust
DV-mynd Brynjar Gauti
að hennar hefðu beðið blóm svo að
ég get ekk.i annað en beðist velvirð-
ingar á því að svona skyldi takast til.
Föstudagskvöld og laugardags-
morgunn fóru í undirbúning fyrir
tónleikana. Systkinin Steinunn og
Hjörleifur Hjartarbörn frá Tjörn í
Svarfaðardal tóku að sér að kenna
Joan nokkur íslensk lög en hún kaus
síðan að syngja „Kvölda tekur“ á
tónleikunum. Það sem maður tók
sérstaklega eftir var hvað hún hefur
einstaklega næmt eyra fyrir tungu-
málum. Það var varla búið að fara
með henni yfir framburðinn á fyrstu
tveimur ljóðlínunum þegar hún hafði
fengið tilfinningu fyrir því hvernig
ætti að lesa það sem eftir var. Sér-