Dagblaðið Vísir - DV - 18.10.1986, Blaðsíða 22
22
LAUGARDAGUR 18. OKTOBER 1986.
Kominn tími til
að ég gerðist óábyrgur
„Nei, ég er ekki reiður gamall
maður. Ég lít svo á að meira sé af
húmor í sögunni en reiði,“ segir
Kristján J. Gúnnarsson, fyrrum
skólastjóri, fræðslustjóri og borg-
arfulltrúi, við fulltrúa DV þar sem
hann hefur hreiðrað um sig i besta
stólnum í stofunni hjá Kristjáni.
Hann hefur nú snúið baki við öllum
embættisverkum og gerst rithöf-
undur.
„Ég neita því þó ekki að þetta
er ádeila,“ heldur Kristján áfram
eftir stutta umhugsun. „Ég er
miklu fremur að skilgreina þjóð-
félagið eins og það kemur mér fyrir
sjónir. Ég geri meira að því að
draga það fram sem mér þykir
merkilegt en að taka afstöðu til
þess. En ef það á að gefa þessari
ar framtíðarskáldsaga, skrifuð að
stórum hluta út frá sjónarhóli ís-
lenskra fommanna. Þeir koma þar
fram á sjónarsviðið „meira og
minna auðþekkjanlegir", segir höf-
undurinn, og takast á við kunnug-
leg vandamál samtíðarinnar.
Én hvernig í ósköpunum dettur
mönnum i hug að skrifa svona
sögu? Kristján hikar fyrst við að
svara spurningunni - verður
strangur á svip rétt eins og hann
sé enn á ný sestur í stól skóla-
stjóra. Hann játar að erfitt geti
verið að skilgreina hvemig saga
verður til en segir síðan sköpunar-
sögu bókarinnar.
Skammir Skugga
„Síðustu árin sem ég var fræðslu-
sögu þá einkunn að hún sé ádeila
þá reyni ég fyrst og fremst að koma
henni að í gegnum skop þótt það
jaðri sjálfsagt stundum við kald-
hæðni."
Framtíð í fortíðinni
Bók sína nefnir Kristján Refsku
og kallar hana lygisögu. Eiginlega
er erfitt að koma henni í flokk með
öðrum bókum því innihald hennar
er nokkuð óvenjulegt. Strangt til
tekið ætti hún að flokkast með svo-
kölluðum framtíðarskáldsögum
sem er vinsæl bókmenntagrein í
útlöndum en hefur vart numið land
hér enn sem komið er.
Samt sem áður fellur saga Krist-
jáns ekki rétt vel að flokki framtíð-
arskáldsagna því mikið af henni
gerist í fortíðinni. Hún er eins kon-
„Ég skrifaði þetta
fyrst og frernst sjálf-
um mér til skemmt-
unar ogtilað
glÖggva mig á því
sem mér fannst ég
hajá upplifaó. “
stjóri - ég hætti í því starfi haustið
1982 - fór þetta söguefni að sækja
á mig. Kveikjan að því var bók sem
ég hafði lesið löngu áður en þetta
var. Það var bókin Skammir sem
Jochum Eggertsson - Skuggi -
sendi frá sér á árunum milli 1940
og 1950. Ég las hana um leið og
hún kom út og tók henni sem hverj-
um öðrum gamanmálum þótt
höfundurinn léti í veðri vaka að
söguefni hans væri hið mesta al-
vörumál.
Hann segist í sögunni hafa fundið
ævafornar sögur sem ritaðar voru
með galdraletri á skinn af Vest-
mönnum eða írum sem hann
kallaði Krísa. Skuggi segist hafa
ráðið letrið og í ljós komi að íslend-
ingasögumar séu meira og minna
falsaðar Austmönnum í hag en
hann ;hafi þama fundið hina einu
sönnu fslendingabók og kallar
hana Gullskinnu.
Nú, ég hafði gaman af sögu
Skugga en hugsaði ekki meira um
hana áratugum saman eða þar til
seinustu árin sem ég var fræðslu-
stjóri. Þá langaði mig að taka upp
þráðinn að nýju og skrifa sögu sem
átti að vera hliðstæða við sögu
Skugga en íjalla um samtímann og
þau vandamál sem honum tengjast,
bæði hér af innlendum vettvangi
sem og stórveldapólitík.
Ég hafði engan tíma þá til að
sinna þessu og fannst þessi hug-
Kristján J. Gunnarsson - prófarkirnar að Refsku á stofuborðinu.
mynd raunar hálfgerð fjarstæða
þannig að ég ýtti verkefninu alltaf
frá mér. Ég hugsaði eiginlega aldr-
ei um það í vöku en ég er ekki frá
því að söguefnið hafi verið að gerj-
ast í mér í svefni.
Flýtti mér aö hætta
Þegar ég var kominn á eftir-
launaaldur og gat hætt þegar ég
vildi ákvað ég þó að ráðast í verk-
ið. Sennilega varð þetta til þess að
ég hætti einu til tveim árum fyrr
en ég hefði annars gert. Mér var
farið að leiðast í starfinu sem ég
gegndi og langaði meir og meir til
að gefa mig að bókinni.
Nú, ég hætti sem fræðslustjóri
haustið 1982 og fór að vinna við
bókina. Ég leigði mér skrifstofu-
kompu úti í bæ - án síma að sjálf-
sögðu - og sat við þetta hálfan
daginn.
Ýmsar frátafir urðu þó til að
draga vinnuna á langinn en ég lauk
við fyrstu gerð sögunnar í Kali-
fomíu haustið 1984. Ég var þar í
tveggja mánaða heimsókn hjá syni
mínum. Mér reyndist það vel að
skipta um umhverfi og vann vel
þessa tvo mánuði sem ég var vestra.
Ég skrifaði þetta fyrst og fremst