Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1986, Blaðsíða 10

10
MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1986.
UtLönd
Indíánaorrusta var
fýrsta rannsóknarefni
sérnefnda Banda-
ríkjaþings
Sémefndimar, sem öldunga- og
fulltrúadeildir Bandaríkjaþings
ætla að koma á laggimar til
rannsóknar á vopnasölunni til írans,
eiga sér þriggja alda forsögu sem hófst
með rannsókn 1792 á afhroði er ridd-
araliðið beið fyrir indíánum.
Frægust þessara þingnefnda - og sú
eina, sem beindi rannsókn sinni að
manni, er enn sat á forsetastóli í Hvita
húsinu - var Watergatenefndin, sem
öldungadeildin skipaði 1973 til rann-
sóknar á starfsaðferðum Richards
Nixons forseta til undirbúnings endur-
kjöri sínu. Neíhdarstörf hennar fóm
að mestu fram í skjannabirtu sjón-
varpsljósanna. Átti Watergatenefndin
og dómsmálanefhd fulltrúadeildarinn-
ar drýgstan þáttinn að knýja Nixon
til þess að segja af sér forsetaembætt-
inu þegar yfir honum vofði að þingið
mundi víkja honum frá.
Síðasta stórrannsókn þingsins af
þessu tagi var 1975 og beindist þá að
vinnubrögðum leyniþjónustunnar og
grunsemdum um að bandaríska leyni-
þjónustan, CLA, væri viðriðin samsæri
um banatilræði við áhrifamenn er-
lendis. - Sú rannsókn leiddi af sér að
settar vom á fót fastanefhdir beggja
Öldungadeildarþingmennirnir Howard Baker og Sam Erwin (varaformaður og formaður Watergatenefndar þing-
deildarinnar) sjást á þessari mynd yfirheyra Bob Haldeman, starfsmannastjóra Nixons forseta, vegna Watergate-
málsins.
Fyrstu rannsóknamefndimar, sem Bandarikjaþing setti á fót, fjölluöu um afhroð sem herinn beið i orrustu viö indiána.
þingdeilda til þess að fylgjast með
störfum leyniþjónustunnar.
Af fréttum núna fyfir helgi er
ljóst að báðar deildir þingsins
munu setja sérstakar nefndir
til rannsóknar á hinni leynilegu
vopnasölu Reaganstjómarinnar til
írans og pukrinu við að láta ágóð-
ann af þeirri sölu renna til gagn-
byltingarafla í Nicaragua. Þessar
nefndarskipanir bíða þó þess að þing
komi saman að nýju 6. janúar að
loknu jólahléi.
Frá því 1792, í forsetatíð George
Washington, hefur þingið sett upp
sérstakar rannsóknamefndir, hven-
ær sem tilefrii hefur verið til vegna
viðburða sem þótt hafa varða þjóð-
arhagsmuni svo mjög að ekki var á
færi einnar fastanefndar annarrar
hvorrar þingdeildar. Þær em kall-
aðar kjömefhdir til aðgreiningar frá
fastanefndum þingsins. Umboð
slíkrar kjömefndar rennur út um
leið og rannsóknarverkefni hennar
er lokið.
RÝMINGARSAIA
ÁTOYOTA VARAHLUTUM ÁRGERÐ 1979 OG ELDRI.
MJOG GOTT
VERÐ
VISA
Opið á laugardögum frá kl. 10:00 - 13:00.
TOYOTA
VARAHLUTIR
NÝBÝLAVEGI 8 200 KÓPAVOGUR SÍMI: 91-44144
Nefhdimar em oft kenndar
hver um sig við tilefnið, sem
var að baki skipan þeirra,
eins og t.d. Watergatenefndin, og
hafa sumar komist á spjöld sögunn-
ar. Margar, sem orðið hafa til af
lítilvægari tilefhum, hafa fljótt horf-
ið aftur í gleymskuna. Enn aðrar
hafa verið kenndar við formenn
sína, sem hafa út af nefndarstörfun-
um lyfet upp úr röðum almennra
þingliða upp í landsfeðraraðir og
orðið landsfrægir og miklir áhrifa-
menn, eimmitt vegna frægðarinnar
af nefhdarstarfinu. Sumir þeirra
hafa lyfst alla leið upp í forsetafram-
boð og jafhvel komist í Hvíta húsið
sem forsetar.
Harry Truman forseti og John F.
Kennedy forseti öðluðust báðir
landsfrægð fyrst af störfum í slíkum
sérrannsóknamefhdum öldunga-
deildarinnar. Drjúgan hluta síðari
heimsstyrjaldarinnar var Truman
önnum kafinn við rannsókn öld-
ungadeildarinnar á samningum
vamarmálaráðuneytisins við hina
og þessa framleiðsluaðila. Átti það
ekki lítinn þátt í því að hann varð
varaforseti Roosevelts. - John F.
Kennedy aflaði sér mikils álits
vegna hlutdeildar í rannsókn þing-
nefiidar á sjötta áratugnum á
mafiustarfsemi. Einn helsti starfs-
maður þessarar neftidar var bróðir
hans, Robert Kennedy, sem varm sér
þá það álit er fleytti honum upp í
stól dómsmálaráðherrans í forseta-
tíð stóra bróður, J.F.K.
Einn flokksbræðra Reagans,
Howard Baker, sem seinni
árin hefur þótt afar líklegt
frambjóðandaefhi repúblíkana í for-
setakosningum í náinni framtíð,
varð frægur af setu sinni í Water-
gatenefhd öldungadeildarinnar.
Venjulegast hafa þingdeildimar
viljað setja á fót hvor sína rann-
sóknamefhdina þótt rannsóknar-
verkefhið hafi verið eitt og hið sama.
Síðast þegar valin var ein sameinuð
kjömefnd fyrir báðar þingdeildir,
var það 1946 til þess að rannsaka
fullyrðingar um að Franklin Roose-
velt forseti hefði af ráðnum hug
egnt Japani til árásarinnar á Pearl
Harbour 1941 til þess að draga
Bandaríkin inn í heimsstyrjöldina
síðari. Roosevelt, sem hafði andast
1945, var sýknaður af þessum
áburði.
Fyrsta kjömefndin árið 1792
fríaði Árthur St. Clair hers-
höfðingja af ábyrgð á afhroði
riddaraliðsins í orrustu við indíána.
Þá féllu nær þúsund riddaraliðar
fyrir fyrir 1400 manna liði Shawnee-
og Miami-indíána á vígvelli í Vest-
ur-Pennsylvaníu,- Rannsóknamefiid
fulltrúadeildarinnar gerði Henry
Knox hermálaráðherra og Alexand-
er Hamilton fjármálaráðherra
ábyrga fyrir ósigrinum með því að
þeir hefðu ekki búið herinn nægi-
lega út.