Dagblaðið Vísir - DV - 08.12.1986, Blaðsíða 15

MÁNUDAGUR 8. DESEMBER 1986.
15
„Eru nokkrir næturklúbbar hér?“
„í fréttayfirlitinu birtist Páll Magnusson á skerminum þar sem hann mynd-
uglega drap á það er helst væri fréttnæmt um heimsbyggðina, hvort sem
það voru nú vandræði Bandaríkjamanna í íran eða staða samningamála.
En meðal þessara helstu frétta i yfirlitinu var þjóðinni tilkynnt að Guðm.
G. Þórarinsson vildi verða ráðherra. Ég varð satt að segja alveg klumsa."
Margir þekkja söguna um biskup-
inn sem ferðaðist fró Evrópu til New
York. Vinir gamla mannsins vöruðu
hann mjög við fréttamönnum. Það
sem menn segðu við þá væri ævin-
lega afflutt og ranghermt og því
væri mikillar aðgæslu þörf.
Um leið og biskupinn steig út úr
flugvélinni þyrptust fréttamenn að
og einn þeirra rak hljóðnemann nær
því upp í biskupinn og sagði: „Farið
þér í næturklúbb hér í borginni?“
Gamli maðurinn hugsaði sig andar-
tak um í leit að svari, sem ekki yrði
snúið út úr, og svaraði síðan: „Eru
nokkrir næturklúbbar hér?“
Daginn eftir var það forsíðufyrir-
sögn margra dagblaða að fyrsta
spuming biskupsins, þegar hann
kom til borgarinnar, hefði verið „Eru
nokkrir næturklúbbar hér?“
Og menn geta rétt ímyndað sér
hvemig gamla biskupnum varð við.
Fréttin var auðvitað rétt en allir sem
þekkja tildrög sjá hversu fráleit hún
er.
En sagan endurtekur sig.
Guðm. G. Þórarinsson vill
verða ráðherra!
Á mánudaginn sat ég á samninga-
fimdum um kísilmálmvinnslu með
Rio Tinto Zink. Mér vom borin þau
boð að mín væri beðið í símanum.
Ég hélt auðvitað að eitthvað áríð-
andi væri á ferðinni. í símanum var
fréttamaður frá Stöð 2 sem vildi fá
viðtal við mig um prófkjörið. Ég
baðst undan og bar við annríki. Þar
kom þó að ég féllst á að tala við
Stöð 2 í matarhléinu.
Áður en viðtalið hófst skýrði ég
fréttamanninum, Ómari Valdimars-
syni, frá því að ég hefði þá áhuga á
að koma á framfæri einu atriði varð-
andi skoðanir mínar á prófkjörum
almennt. Ómar tók því vel.
Nú, viðtalið var síðan tekið og í
lok þess, þegar ég hélt raunar að
KjaUaiiim
Guðmundur G.
Þórarinsson
verkfræðingur
viðtalinu væri nánast lokið, spurði
Ómar hvort ég vildi verða ráðherra.
Ég svaraði á þá leið að það vildi ég
ef þess væri kostur. Enda vilja sjálf-
sagt flestir stjómmálamenn fá
aðstöðu til að koma málum fram.
Ég verð síðan að játa að mér varð
æði hverft við er ég sá fréttimar á
Stöð 2 um kvöldið.
f fréttayfirliti birtist Páll Magnús-
son á skerminum þar sem hann
mynduglega drap á það er helst
væri fréttnæmt um heimsbyggðina,
hvort sem það voru nú vandræði
Bandaríkjamanna í íran eða staða
samningamála. En meðal þessara
helstu frétta í yfirlitinu var þjóðinni
tilkynnt að Guðm. G. Þórarinsson
vildi verða ráðherra.
Ég varð satt að segja gjörsamlega
klumsa.
Þegar að sjálfu viðtalinu kom var
búið að klippa burtu allt sem ég
hafði óskað að koma á framfæri
en aðalmál viðtalsins var orðið að
þessi metnaðargjami framagosi vildi
verða ráðherra.
Að laga sannleikann í hendi
sér
f reiði minni hringdi ég í Stöð 2
og lýsti því við Ómar þennan að
þetta teldi ég skítlega frétta-
mennsku. Ef ekki væri birt viðtalið
eins og það var í raun mundi ég
skrifa grein og gera grein fyrir mín-
um sjónarmiðum í þessu máli. Ómar
kvaðst mundu líta á fréttina aftur
og hafa samband við mig í hádeginu
daginn eftir, hvað hann auðvitað
ekki gerði. Því rita ég þessa grein.
Prófkjör kalla fram ýmsa erfið-
leika. Þar er att saman mönnum sem
síðan eiga að vinna saman. Frétta-
menn eiga sinn þátt í að gera vitleys-
una enn meiri og framkalla nánast
stundum yfirlýsingar sem verka eins
og bensín á bálið.
Mér þótti meðhöndlun Stöðvar 2
vitanlega gefa æði ranga mynd af
málinu. Fyrst er birt viðtal við Har-
ald Ólafsson alþingismann þar sem
hann eðlilega sár yfir úrslitumun
rekur sín sjónarmið.
Síðan kemur klippt viðtal við sig-
urvegara prófkjörsins þar sem hans
aðalóhugamál er að verða ráðherra.
f viðtalinu sagði ég eitthvað ó þá
leið að ég teldi prófkjör og úrslit
þeirra ekkert hafa að gera með hæfni
manna til þess að sitja á löggjafar-
þinginu. Þessu tvennu mættu menn
ekki rugla saman. Hér væri um ólíka
eiginleika að ræða. Ef velja ó úr
fimm manna hópi einn til þess að
kenna rússnesku við háskóla þá lát-
um við þá ekki keppa í hundrað
metra hlaupi til þess að skera úr um
hæfhi.
Fjölmiðlar geta mótað ímynd
manna. Almenningur fær allt aðra
mynd af manninum en sönn er í
raunveruleikanum. Þama lagaði
Stöð 2 sannleikann í hendi sér. Hvort
um er að ræða afglapahátt eða
skipulagt tafl skal ég ekki segja.
Hitt er ljóst að meðal fréttamanna
eru einstaklingar sem alls ekki valda
starfi sínu og sérstaklega þarf að
gæta sín á.
Guðmundur G. Þórarinsson
„Fjölmiðlar geta mótað ímynd manna.
Almenningur fær allt aðra mynd af mann-
inum en sönn er í raunveruleikanum.
Þama lagaði Stöð 2 sannleikann í hendi
ser.
Trúgjarnir trúleysingjar?
Franski stærðfræðisnillingurinn
Paseal lét einu sinni svo um mælt,
að menn yrðu að kunna að hugsa
rökvíslega til að geta breytt siðlega.
Guðsmennimir, sem komu saman ó
Kirkjuþingi fyrir skömmu, eru
greinilega ekki sömu skoðunar. Þar
samþykktu þeir að vísa til Kirkjur-
áðs tillögu „um áskorun á stjóm-
málaflokkana að vinna að auknum
jöfnuði í launum og öðrum lífekjör-
um og aðvörun vegna hávaxta-
stefriu". Var Kirkjuráði falið að
kynna þetta mál „réttum aðilum“.
Þessi tillaga hefði verið illa ígrunduð
og órökvísleg, hvaðan sem hún hefði
komið. En þegar hún kemur þaðan,
er hún beinlínis ósiðleg. Ég skal hér
reyna að rökstyðja þessi hörðu orð.
„Aðvörun vegna hávaxta-
stefnu“
Lítum fyrst á þá „aðvömn vegna
hávaxtastefhu“, sem Kirkjuráði er
falið að kynna „réttum aðilum“. Mér
er ekki ljóst, hverjir þeir aðilar gætu
verið. Vextir em nú frjálsir. Það
merkir, að þeir, sem veita lán, og
hinir, sem taka þau, semja sín á
milli um vexti. Enginn neyðir hins
vegar neinn til að taka lón. Menn
gera það væntanlega, af því að þeir
telja sig þurfa á lánum að halda, en
þá verða þeir auðvitað að sætta sig
við, að aðrir em ekki tilbúnir til að
veita þeim slík lán nema á verði, sem
þeir telja sér sjálfir hag í. Peningam-
ir vaxa ekki ó tijánum, heldur em
þeir lagðir inn í banka og síðan lán-
aðir út aftur. Ætlar Kirkjuráð að
hafa samband við alla þá, sem veita
lán eða taka, til þess að kvarta yfir
því verði, sem þeir semja um sín á
milli á lánsfé?
Frjálshyggjan er
mannúðarstefna
KjaJlaiinn
Dr. Hannes
Hólmsteinn
Gissurarson
lektor
Fyrr á árum vom vextir á lánsfé
keyrðir með valdboði niður úr því,
sem ella hefði samist um á peninga-
markaðnum. Með því var fé í raun
og vem fært frá sparifjáreigendum,
sem flestir vom launamenn, til lán-
taka, sem flestir vom eigendur
fyrirtækja. Ég get ekki ímyndað
mér, að millifærsla fjár frá launa-
fólki til eignamanna stuðli að þeim
jöfnuði, sem Kirkjuþing krefet! Á
meðan stjómvöld fylgdu lógvaxta-
stefriu, borgaði sig miklu betur að
eyða en spara. Þá var gamla fólkið,
sem unnið hafði í sveita síns andlits
og lagt fyrir til elliáranna, til dæmis
féflett, en skuldakóngum og að-
stöðubröskurum í öllum stjómmála-
flokkunum hyglað. Þá var verð á
lánsfé lægra en um hefði samist á
peningamarkaðnum, svo að
skammta þurfti þetta fé. Þó höfðu
misvitrir stjómmálamenn og banka-
stjórar þess vegna óeðlilegt skömmt-
unarvald og biðraðir mynduðust
fyrir utan bankana á hverjum
morgni. Nú skammta vextir hins
vegar lánsfé.
Á ríkið að reyna að jafna laun
með valdboði?
Snúum okkur síðan að óskorun
Kirkjuþings (til hverra?) um „auk-
inn jöfnuð í launum og öðrum
lífskjörum“. Öfundsýki hefur hingað
til verið talin löstur fremur en kost-
ur, enda em allir skynsamir menn
og góðgjamir sammála um, að það
sé ekkert markmið í sjálfu sér að
jafna lífekjör fólks. Markmið okkar
hlýtur að vera að bæta hlut þeirra,
sem búa við bágust lífekjör (ef þeir
eiga enga sök á því sjálfir, en leting-
inn á hins vegar ekki skilið að fó
góð laun). Spumingin er, hvemig
við getum best nálgast þetta mark-
mið. Reynsla síðustu tveggja alda
hefur veitt ótvírætt svar. Fátækt fólk
kemst í bjargálnir, ef og þegar það
fær að njóta atorku sinnar. Sjálfe er
höndin hollust. Fólk þarf að hafa
frelsi til að uppgötva hæfileika sína,
þroska þá og selja á frjálsum mark-
aði. En frelsi fylgir ábyrgð, og um
leið og fólki ber að njóta verka sinna,
verður það líka að gjalda mistaka
sinna. Ánnars bitna slík mistök á
öðrum, og þeir, sem gera þau, læra
þá ekki heldur að forðast þau.
Ef ríkið reynir að jafna kjör manna
með valdboði, þá vinnur það í raun
og vem gegn því markmiði að bæta
hlut lítilmagnans. Til þess em tvær
ástæður.
I fyrsta lagi dregur úr verðmæta-
sköpuninni í atvinnulífinu, ef fólki
er ekki greitt í samræmi við framlag
sitt til hennar, og þá kemur minna
í hlut lítilmagnans. Ef einn maður
skapar meiri verðmæti en annar (til
dæmis vegna þess að hann notar
tíma sinn skynsamlegar), þá á hann
að hafa hærri laun sem því nemur.
Annars laðar óvinningsvonin menn
ekki að þeim störfum og starfehátt-
um, sem auka verðmætasköpun í
atvinnulífinu.
í öðm lagi er hætt við því, þegar
ríkið skiptir sér af kjörum manna,
að það beiti valdi sínu ekki í þágu
þeirra, sem fátækastir em, heldur
þeim í hag, sem hafa besta aðstöðu
til að hafa áhrif á ríkið. Mér hefur
ekki sýnst betur en ýmsir vel skipu-
lagðir og fámennir hópar uppskeri
yfirleitt miklu meira, þar sem ríkið
skiptir gæðum með mönnum, heldur
en illa skipulagðir og fjölmenmr
hópar þeirra, sem minna mega sín.
Að trúa öllu
Þeir fulltrúar á Kirkjuþingi, sem
samþykktu ályktanimar tvær um
„hávaxtastefnu" og jöfnim lífekjara,
horfa auðvitað fram hjá öllum rök-
um og staðreyndum málsins. Og því
er við að bæta, að á sama tíma og
útgáfufyrirtæki Kirkjunnar (Skál-
holtsútgáfan) er orðið gjaldþrota og
Hjálparstofnun kirkjunnar hefur
glatað trausti landsmanna, telja
þessir heiðursmenn sig þess um-
komna að ráðleggja þjóðinni um,
hvemig hún eigi að haga fjónnálum!
Á sama tíma og þeir segja, að þjóð-
kfrkjan (sem kostuð er af opinbem
fé) eigi að hefja afekipti af stjóm-
málum, leggja þeir til, að rétturinn
til að velja sér presta sé tekinn af
söfhuðum landsins!
Hver er skýringin á hinni nýju og
furðulegu stefnumörkun? Ég varpa
fram tilgátu. Þessir ríkisstarfsmenn
þurfa að réttlæta tilveru sína eins
og aðrir. En því er ekki að leyna,
að kirkjan gegnir ekki eins mikil-
vægu hlutverki við sálgæslu og áður.
Trúin á náðarmeðul hennar hefur
óneitanlega dofriað með þjóðinni.
Sumir kirkjunnar menn em því að
leita að nýju hlutverki og finna það
í óskýrum og mglingslegum stjóm-
málahugmyndum af ætt félags-
hyggju. Og með breytni sinni virðast
þeir því miður staðfesta spádóm
breska rithöfundarins Chestertons.
Þegar menn hætta að trúa ó Guð,
verður afleiðingin ekki, að þeir trúa
engu, heldur að þeir trúa öllu.
Hannes Hólmsteinn Gissurarson.
„Ég get ekki ímyndað mér, að millifærsla
§ár frá launafólki til eignamanna stuðli
að þeim jöfhuði, sem Kirkjuþing krefst!