Dagblaðið Vísir - DV - 03.01.1987, Qupperneq 8

8
LAUGARDAGUR 3. JANÚAR 1987.
Erlend bóksjá
IWS1
BLACK PROGRESS
THE MYTH OF BLACK PROGRESS.
Höfundur: Alphonso Pinkney.
Lltgefandi: Cambridge University Press,
1986.
Á sjöunda áratugnuni var sett
umfangsmikil löggjöf í Bandaríkj-
unum til þess að koma á jafnrétti
milli manna af ólíkum kvnþáttum.
Með þessum lögum. og aðgerðum
n'kisvaldsins í kjölfarið. átti að
tiyggja blökkumönnum vestra
sömu réttindi og hvítum borgur-
iim. Margir hafa talið að þar með
hefði náðst verulegur árangur. En
er það svo í reynd?
í þessari bók færir Alphonso
Pinkney, bandarískur prófessor,
sterk rök fyrir því að enn sé um
að ræða gífurlegt bil milli réttinda
og lífskjara hvítra manna og
svartra í Bandaríkjunum. Og jafn-
framt að staða blökkumanna sé
að því leytinu til lakari nú en á
sjötta áratugnum, að málefhi
þeirra eru ekki lengur í brenni-
depli stjómmálanna samtímis sem
samtök blökkumanna, sem knúðu
á um umbætur, eru máttlítil og
forystulaus.
Pinkney færir sterk rök fyrir
fullyrðingum sínum. Hann telur
langmikilvægast að vinna að au-
knu efnahagslegu jafnrétti, en er
svartsýnn á þróun í þá veru á
næstunni vegna ríkjandi viðhorfa
í bandarískum stjómmálum.
A L A N
PATON
TOWARDS
THE
MOUNTAÍN
TOWARDS THE MOUNTAIN
Höfundur: Alan Paton.
Úfgefandi: Penguin Books, 1986.
Þeir em líklega margir sem
kynnt.ust fyrst suðurafrískum bók-
menntum við lestur áhrifamikillar
skáldsögu eftir Alan Paton, Cry,
the Beloved Country (Grát, ást-
kæra fósturland), en sú saga kom
út í heimalandi höfundarins árið
1948. Þetta var örlagaríkt ár þar í
landi: til valdatöku hvítra þjóðem-
issinna það ár má rekja aðskilnað-
arstefnu suðurafrískra stjómvalda
og allar þær hörmungar sem af
henni hafa leitt.
I þessari ævisögu rekur Paton
fyrstu fjömtíu og fimm ár lífs síns.
Hann var af strangtrúðuðu fólki
kominn í Pietermaitzburg í Natal.
Þegar á æskuárum fékk hann ógeð
á þeim leiðum ofbeldis sem margir
þar í landi, þar á meðal faðir hans,
fóm til að sýna vald sitt. Sú reynsla
þróaði með honum trú á mikilvægi
þess að hver einstaklingur fengi
að njóta frelsis og sjálfsvirðingar.
Paton fékk tækifæri til þess að
sýna þessa trú sina í verki þegar
hann gerðist skólastjóri við Ki-
epkloof-endurhæfingarskólann
fyrir unga svarta afbrotamenn.
Hanr gegndi því starfi í þrettán
ár. Hér sýnir hann hversu mikil-
væg sú reynsla varð honum við
samningu skáldsögunnar sem enn
heldur nafiii hans hátt á lofti.
Áhugaverðar og hroll-
vekjandi ferðasögur
GRANTA 20.
Rltstjórl: Blll Buford.
Útgefandi: Granta Publications og Penguin
Books, 1986.
Meginefni enska tímaritsins Granta
er að þessu sinni frásagnir af ferðum
til framandi og gjaman heillandi
staða.
Sá magnaði ferðagarpur Redmond
O’Hanlon, sem kunnur er af bók sinni
um heimsókn til Borneo, rekur hér
óhugananlega en jafnframt hrífandi
för um Amazon-héruð Venezúela þar
sem hann leitar að og finnur Yanom-
ami-indíána, en þeir em af sumum
taldir ofbeldissamasti þjóðflokkur
jarðarinnar. Sú frásögn hefur að
gevma þann kvnngimátt góðra ferða-
sagna að kveikja brennandi áhuga
lesandans en jafnframt að vekja með
honum óhug. Látlaus frásögn OHanl-
on er hreint út sagt hrollvekjandi á
köflum. Ferð hans er merkileg upplif-
un, en mikil lifandis ósköp er gott að
I.\ TROLBI i: AGAIN
Ö’ '
þurfa ekki að fara i sponn hans heldur
geta setið í þægilegum stól og numið
reynslu hans af blaðsíðunum.
Þótt O’Hanlon eigi tvímælalaust
forvitnilegustu frásögnina í þessu
tölublaði Granta er hér af mörgu öðru
áhugaverðu að taka. Þar vil ég sérs-
taklega nefna frásögn rithöfúndarins
Salman Rushdie af heimsókn til landa-
mærasvæðanna i Nicaragua þar sem
hermenn sandinista og Contra-skæm-
liðar eigast við, og hliðstæða grein
eftir Peregrine Hodson sem dvaldi um
hríð með skæmliðum í Afganistan.
Þá er fengur að grein Martha Gell-
hom um heimsókn hennar til Kúbu
árið 1985, en það var í fyrsta sinn sem
hún kom þangað frá því hún bjó þar
með Ernest Hemingway á ámnum eft-
ir spænsku borgarastyrjöldina. Hún
dregur skýrt fram ýmsar þær breyting-
amar sem orðið hafa á Kúbu frá
tímum síðari heimsstyrjaldarinnar.
Ferðasögumar í Granta em af þeim
gæðaflokki sem við eigum orðið að
venjast í þessu afbragðsgóða tímariti.
Þroskasaga fjögurra að-
dáenda „Rauðu djöflanna“
THE RED DEVILS TRILOGY.
Höfundur: Debbie Horsfield.
Útgefandi: Methuen, 1986.
Fyrsta leikritið af þremur í þessari
bók, The Red Devils. var frymsýnt í
Liverpool árið 1983. Það fjallar um
fjórar vinkonur á táningsaldrí, Alice,
Nita, Phil og Beth, nokkra daga árið
1979. Þær em um flest ólíkar en hafa
þó eitt sameiginlegt brennandi áhuga-
mál: átrúnað á „Rauðu djöflunum",
knattspymuliði Manchester United.
Gerist enda leikurinn á þeim dögum
er Manchester United mætir Arsenal
á Wembley í úrslitum bikarkeppninn-
ar - og tapar.
Vinkonumar fjórar eru skýrt mark-
aðar af hálfu höfúndarins. Vonir
þeirra, óskir og trú ú eigin getu, em
með ólíkum hætti, svo og skaphöfn
þeirra. En þær em enn á mörkum
þess að verða fullorðnar og geta því
litið á knattspymuleik sem flestu öðm
mikilvægara í lífinu.
Stúlkumar em opinskáar í tali og
frakkar. Atburðarásin, og samtölin,
virðast raunsönn og em oft bráðfynd-
in.
í lokin, þegar þær gráta tap United
og önnur og alvarlegri viðfangsefni
blasa við, vaknar óneitanlega áhugi
lesandans á að vita meira um ævi
þeirra. Sú var einnig skoðun forráða-
manna leikhússins í Liverpool og
höfúndurinn því fenginn til þess að
skrifa framhald. Afraksturinn er leik-
ritin Tme Dare Kiss og Command or
Promise. Fyrra verkið segir frá lífi
þeirra og basli á ámnum 1980-1981,
en það síðara nær til áranna
1982-1983. í heild nær þríleikurinn
þannig yfir fjögurra ára tímabil.
Svo sem þegar er ljóst af fyrsta leik-
ritinu reynist þróunarbraut þeirra
vinkvennanna harla ólík, enda er um
sterkar andstæður að ræða. Þegar þær
sameinast í lok þríleiksins á Wembley
til að sjá United vinna glæstan sigur
hafa þær einnig að baki margar þraut-
ir. Lífið hefur fært þeim margvísleg
vonbrigði en jafiiframt gleði enda hafa
þær þrátt fyrir allt komist í gegnum
hreinsunareld þessara þroskaára að
mestu óskaddaðar.
Þótt Debbie Horsfield sé ungur höf-
undur (fædd árið 1955 i Manchester),
hefur hún þegar samið mörg leikrit.
Þessi þríleikur er eftirminnilegur af-
lestrar. Þeirri hugsun verður ekki
varist að gaman væri að sjá vinkon-
umar fjórar á íslensku leiksviði.
Metsölubækur - pappírskiljur
Bretland
1. Edmondson, Leigh & Lepine:
HOW TO BE A COMPLETE
BASTARD. (2)
2. GILES CARTOONS 1987. (4)
3. Douglas Adams:
THE UTTERLY, UTTERLY
MERRY COMIC RELIEF
CHRISTMAS BOOK. (1)
4. Bob Geldof:
IS THAT IT? (6)
5. G. Jolliffe & P. Mayle:
WICKED WILLIE’S GUIDE TO
WOMEN. (3)
6. M. Smith & G. R. Jones:
THE LAVISHLY TOOLED
SMITH AND JONES COFFEE
TABLE BOOK. (5)
7. P. D. James:
A TASTE FOR DEATH. (8)
8. Len Deighton:
LONDON MATCH. (7)
9. NAUGHTY DOTS. (-).
10. Maureen Lipman:
HOW WAS IT FOR YOU? (10)
(Tðlur innan sviga tákna röð viðkomandl bók-
ar vlkuna ð undan. Byggt á The Sunday
Times.)
Bandaríkin:
1. Jean M. Auel:
THE MAMMOTH HUNTERS.
2. V. C. Andrews:
DARK ANGEL.
3. Ken Follett:
LIE DOWN WITH LIONS.
4. Danielle Steel:
SECRETS.
5. Johanna Lindsey:
A HEART SO WILD.
6. Irving Wallace:
THE SEVENTH SECRET
7. Tom Clancy:
THE HUNT FOR RED
OCTOBER.
8. Louis L’Amour:
NIGHT OVER THE
SALOMONS.
09. Robert A. Heinlein:
THE CAT WHO WALKS
THROUGH WALLS.
10. Vonda N. Mclntyre:
STAR TREK IV:
THE VOYAGE HOME.
Rit almenns eðlis:
1. Shirley MacLaine:
DANCING IN THE LIGHT.
2. M. Scott Peck:
THE ROAD LESS
TRAVELED.
3. Beryl Markham:
WEST WITH THE NIGHT.
(Byggt á The New York Times Book Review.)
Danmörk
1. Fay Weldon:
EN HUNDJÆVELS BEKEND
ELSER. (1).
2. TOVE DITLEVSEN:
BARNDOMMENS GADE. (1).
3. Isabel Allende:
ÁNDERNES HUS. (3).
4. Alice Walker:
FARVEN LILLA. (4).
5. Jean M. Auel:
HULEBJÖRNENS KLAN. (7).
6. Régine Deforges:
PIGEN MED DEN BIÁ
CYKEL. (6).
7. Jean M. Auel:
HESTENES DAL. (-).
8. Rachen og Israel Rachlin:
SEKSTEN AR ISIBIRIEN. (-).
9. Régine Deforges:
I KRIG OG KÆRLIGHED. (8).
1 . Erica Jong:
HEKSE. (-).
(Tölur innan sviga tákna röö viðkomandi bók-
ar á listanum vikuna á undan. Byggt á Politi-
ken Söndag).
Umsjón: Elías Snæland Jónsson
Horfur 1987
THE YEAR AHEAD 1987.
Höfundar: John Naisbltt og The Naisbitt
Group.
Útgefandi: Futura Publications, 1986.
John Naisbitt (höfúndur bókar-
innar Megatrends) og samstarfs-
menn hans hafa sett á bók spá sína
um þróun efnahagsmála og við-
skiptalífs í Bandaríkjunum og
heiminum almennt. Ekki verður
annað sagt en þeir líti björtum
augum á nýja árið og spái vaxandi
velgengni á flestum sviðum.
í bókinni fjalla þeir um stórauk-
inn hlut sérleyfisverslana í smá-
söluverslun. Spáð er verulegum
framförum við gerð sérfræðiforrita
sem muni hafa mikil áhrif á vinnu-
markaðinn. Lýst er árangursríkum
tilraunum til þess að hanna bílvél
úr „keramiki”, en slík vél myndi
gera olíu- og kælikerfi bíla óþörf.
Rakinn er vaxandi áhugi stórfyrir-
tækja á að fjármagna menningar-
starfsemi af margvíslegu tagi. Og
er þá fátt eitt talið.
í sérstökum köflum í bókinni er
fjallað um tvo ólíka staði. Annars
vegar Kínverska alþýðulýðveldið
og þá miklu möguleika sem þar eru
að skapast á auknum viðskiptum.
Hins vegar endurreisn atvinnulífs
í Massachusetts, þar sem sam-
vinna einkaframtaks og hins
opinbera hefur lagt grundvöll að
stóreflingu framleiðslu og þjón-
ustu, ekki síst með tilkomu
þúsunda smáfyrirtækja.
PRIMA DONNA - A HISTORY.
Höfundur: Rupert Christiansen.
Útgefandi: Penguin Books, 1986.
Orðið prímadonna, sem almennt
merkir fremsta söngkona við
óperu, hefur gjaman fengið aðra
merkingu í munni aimennings. Þar
er prímadonna oft notað sem
skammar- eða háðsyrði. Og eins
og skilmerkilega er rakið í þessari
bók er sú algenga merking orðsins
æði gömul því prímadonnur hafa
ýmist verið dáðar eða smáðar um
þriggja alda skeið.
Höfundur bókarinnar fjallar um
helstu prímadonnur ópemsögunn-
ar allt frá því á átjándu öld fram
til okkar daga, eða frá Katharine
Tofts, sem var fyrsta prímadonnan
á Englandi, til þeirra söngkvenna
sem hann telur mest að vænta af
í nánustu framtíð: Rosalind Plow-
right, June Anderson og Elise
Ross. Hann rekur æviferil þeirra í
meginatriðum og lýsir þeim bæði
sem persónum og söngkonum. Um
leið segir hann sögu óperunnar í
stórum dráttum, sérstaklega þó í
löndum eins og Ítalíu, Þýskalandi,
Englandi og Bandaríkjunum, og
áhrifum söngkvennanna á þróun
þessarar listgreinar.
Þetta er hin forvitnilegasta frá-
sögn,. fræðandi og skemmtileg í
senn.