Dagblaðið Vísir - DV - 21.02.1987, Blaðsíða 20

Gunnar Gunnarsson
Gleymdi að
spennamagavöðvana
lagði fyrir sig. Töframaðurinn
kemst oft bærilega frá sjónhverf-
ingu sinni og stendur þá uppi sem
sigurvegari kvöldsins. En pólitík-
usinn getur sjaldnast sannað neitt
og í hæstalagi að hann sproksetji
andstæðing sinn. En það er sjaldn-
ast sem við sjáum þá standa við
loforð ellegar fá stefnumáli fram-
gengt. Og raunar þurfa menn ekki
að vera i pólitík til að eiga í erfið-
leikum með að koma fram stefnu
eða áhugamáli.
Harry Houdini vildi í einlægni
yfirvinna dauðann, helst sanna að
hann væri bara blekking. Hann
óttaðist það allra mest að deyja á
undan móður sinni. Og leið yfir
hann þegar hann frétti lát hennar.
Þá var hann í Kaupmannahöfn og
varð að fresta sýningu í fyrsta og
eina skiptið. Bess kona hans reyndi
lengi að ná sambandi við hann eft-
ir dauðann. Þau höfðu komið sér
saman um að hann hefði tíu ár til
að gefa sig fram. Og heyrðist ekk-
ert frá honum væri það að minnsta
kosti sönnun þess að ekki væri
unnt að hafa samband við betri
heiminn. Síðasti miðilsfundurinn
helgaður Harry Houdini fór fram á
þaki skýjakljúfs þann 31. október
1936. Á þaki The Knickerbocker
Hotel í Hollywood sátu þá 300
manns, þar á meðal Bess Houdini,
og biðu merkis frá meistaranum.
En ekkert gerðist þótt haldnar
væru innblásnar ræður og skorað
á andaheiminn og Houdini að gefa
sig fram. Loks sneru menn sér til
Bess og spurðu hvort tilraunum
væri lokið.
- Já, sagði hún. Houdini lét ekki
í sér heyra. Mín hinsta von hefur
slokknað. Nú er ég sannfærð um
að andar geta ekki haft samband
við lifendur. Nú er þetta búið. Góða
nótt, Harry. . .
Svo slökkti hún ljós sem hafði
logað þar á þakinu - og í sömu
andrá skall á þrumuveður með
steypiregni. Sumir vilja meina að
það hafi verið síðasta kveðja Harry
Houdini.
MILLI LÍNA
Harry Houdini dó fyrir rúmlega
sextíu árum. Hann lést sunnudag-
inn 31. október árið 1926 og var
jarðsettur í bronskistu sem hann
sjálfur hafði útbúið og hannað og
notað við sínar víðfrægu flóttasýn-
ingar.
Þeir sem þekktu Houdini litu svo
á að þegar hann skrapp úr hérvist-
inni hafi hann í raun aðeins verið
að losa sig við þau handjárn sem
jarðvistin getur verið frjálsum önd-
um og að síðan hafi hann flögrað
um æðri tilverustig. Houdini var á
sínum tíma þekktur sem miðill,
seinna gekk hann í lið með yfir-
völdunum og afhjúpaði margan
svikamiðilinn - og þegar hann var
að dauða kominn lofaði hann konu
sinni að gera vart við sig til merk-
is um að lífværi eftirþetta. En
Houdini hefur enn ekki sent frá sér
signal.
Dauði Houdinis
var ótímabær og raunar ekkert
annað en ótímabært slys. Hann var
í Montreal og hélt þar fyrirlestur
um aðferðir um svikamiðla. Þang-
að kom að hlusta á hann maður
að nafni Samuel Smiley. Fyrirlest-
urinn varhaldinn i Prinsessu
leikhúsinu og þegar Houdini lagð-
ist á sófa til að hvíla sig í búnings-
herbergi sínu, sat téður Smiley hjá
honum og teiknaði meistarann. 1
herberginu var einnig ungur stúd-
ent, J. Gordon Whitehead að nafni.
Houdini lá og þagði, Smiley teikn-
aði og fíflið Whitehead spurði í
þaula, spurði meðal annars hvort
það væri rétt að Houdini gæti tek-
ið við svo þungu höggi á magann
sem verkast vildi. Jú, sagði Houd-
ini, ætli ekki það. Mátti Whitehead
prófa? Jú, ætli ekki það og varla
hafði Houdini sleppt orðinu og
snúið sér í áttina til Whitehead
þegar þessi skólameistari í boxi
kastaði sér á meistarann og barði
hann hvað eftir annað í magann.
Sprunginn botnlangi
Frá þessu segir í merkri bók sem
nefnist „Death and the Magician"
eftir Raymund Fitzsimons. Houdini
stundi við og féll. Svo reis hann á
fætur og sagði að honum hefði ekki
tekist að spenna magavöðvana, en
stúdentinum væri velkomið að
reyna sig á nýjan leik. Boxarinn
barði aftur og Houdini stóð kyrr,
hreyfði hvorki legg, lið né vöðva
og skepnan Whitehead hverfur úr
frásögunni. En Houdini átti aðeins
viku ólifað.
Honum leið óskaplega illa í mag-
anum. Eigi að síður stóð hann
og Ehrich stúderaði sögu galdurs-
ins. Einn af hans uppáhaldsmönn-
um var franski töframaðurinn
Robert-Houdin. Sá var uppi á 18.
öld og Ehrich hélt að hann hefði
heitað Robert Houdini og hann tók
sér nafnið Harry Houdini.
Hann ætlaði sér
að verða vel til hafður herramað-
ur í kjólfötum sem (eins og Robert
Houdin var á sinni tíð) fremur
spilagaldur og dregur kanínur upp
úr pípuhatti sínum. En hann var
annað og meira og hafði áhrif víða,
m.a. á sviði sálfræði og bókmennta.
Og fyrst og fremst varð hann fræg-
asti „flóttamaður" sögunnar.
Hann fór snemma að kanna
handjárn og dýrka og annað slíkt.
1894 kom hann fram sem „konung-
ur handjárnanna" og reif sig
jafnframt lausan úr sinni fyrstu
spennitreyju. Árið 1896 hitti hann
sæta stelpu, dökkhærða og ka-
þólska, á Coney Island í New York
og hét sú Wilhelmína Rahmer,
kölluð Be.;s og var söngkona og
dansari í grúppu sem nefndist „The
Floral Sisters“. Hálfum mánuði
seinna voru þau gift.
Bess varð aðstoðarmaður
hans og þau höfðu dágóðar tekjur
með því að koma fram sem miðlar
(svika-miðlar, að sjálfsögðu). Þau
ferðuðust stað úr stað, lúslásu á
hverjum stað allar dánartilkynn-
ingar og fóru í kirkjugarðinn og
stúderuðu legsteina. Þannig gátu
þau hvarvetna fært mönnum boð
frá þeim dauðu, skreyttu sýning-
una með raddtilbrigðum, stunum
og mási og létu fljúgandi blásara-
bönd engla fljúga um sali; töfra-
maðurinn Houdini fór létt með að
kalla fram heilu hersveitirnar úr
dauðraríkinu.
í auglýsingaskyni lét hann læsa
s'ig inni í fangelsum þorpa og bæja
og braust síðan auðveldlega út. Svo
lét hann lögreglustjóra hvers ein-
asta staðar skrifa uppá skjal þar
sem sagði að herra Harry Houdini
hefði brotist út úr hans virðulega
fangelsi og svo notaði parið þetta
í auglýsingum sínum.
En þótt vel gengi í svikamiðla-
bransanum kom frægðin seint og
eiginlega ekki. Þess vegna ákváðu
þau Bess og Harry að fara til Eng-
lands og freista gæfunnar þar. Það
loddi löngum við Bandaríkjamenn
(og gerir kannski enn) að þykja það
helst fínt sem frá Evrópu kom eða
hafði orðið vinsælt þar.
Þetta bragð Houdini-parsins
gekk upp. Harry lét Scotland Yard
uppá afmæli sitt þann 6. apríl og
gaf enga skýringu á hvers vegna.
Fjölskylda hans flutti til Banda-
ríkja N-Ameríku. Þegarþangað
kom fékk Enrich vinnu í háls-
bindagerð. Þar kynntist hann
ungum manni sem hafði brennandi
áhuga á spilagöldrum. Ungu menn-
irnir lærðu nú margan spilagaldur
læsa sig inni, braust út og varð
frægur. Svo fóru þau um alla Evr-
ópu og til Ástralíu, reyndar oftar
en einu sinni - og frægðarsagan
af afrekum þessa manns sem gat
látið fleygja sér járnuðum á hönd-
um og fótum innan í steyptri tunnu
niður á hafsbotn og kom lifandi upp
barst strax til Bandaríkjanna.
Fjárhagsleg lukka Houdinis var
tryggð.
Á ystu nöf sex daga vikunnar
Harry Houdini hafði einstaklega
gaman af því að skora dauðann á
hólm. Sex daga vikunnar árið um
kring lét hann næstum drekkja sér
uppi á sviði frammi fyrir áhorfend-
um. Og í frístundum lærði hann að
fljúga - sem var svo sannarlega
hættuspil á hans tíð. Sagt er að
hann hafi orðið fyrstur til þess allra
manna að fljúga í Ástralíu. Það á
að hafa gerst þann 18. mars 1910.
Harry átti þá sína eigin flugvél,
smárellu úr dúk og tré og að flugi
loknu lét hann pakka vélinni sam-
an og flaug aldrei aftur. Nú þegar
hann hafði sýnt að hann gæti flog-
ið var það engin áskorun lengur.
Þannig var um fleiri hluti í lífi
hans.
Hérá íslandi
er engin hefð fyrir því að fólk
horfi á galdramenn og sjónhverf-
ingameistara ellegar slíka hand-
járnabrjóta sem Harry Houdini.
Kannski er það þess vegna sem við
höfum svo mikinn áhuga á pólitík.
Loddarar stjórnmálanna koma i
staðinn fyrir umferðartrúða og
prakkara sem margir hverjir verð-
skulda listamannsnafnbót. Mér
finnst vert að gefa þessu gaum nú
þegar kjördagur er í sigti, kosn-
ingabaráttan hafin. Pólitíkusar
þurfa nú að leggja sig fram með
orðsins list við að töfra háttvirta
kjósendur - og er trúlega öllu erfið-
ari kúnst en sú sem Harry Houdini
keikur gegnum alla sýningu
kvöldsins í Prinsessu leikhúsi, þar
á meðal sýndi hann mönnum „kín-
versku vatnspyndinguna“ þar sem
hann var festur með keðjum með
höfuðið niðri í vatnstanki og gert
að losa sig á eigin spýtur á meðan
vatn streymir í tankinn og loftið
hverfur. Frá Montrealhélthann
til Detroit. Þar skoðaði læknir
hann og sagði honum að hann
væri með sprunginn botnlynga.
Fullsetinn salur beið hins fræga
meistara - og Houdini hélt frá
lækninum á vit aðdáenda sinna og
sýndi þótt hann væri með 40 stiga
hita. Eftir sýninguna var hann
færður á sjúkrahús. Þar var hann
skorinn upp nokkrum sinnum - en
lést eftir sjö daga legu.
Eiginlega hét hann ekki
Harry Houdini heldur Ehrich
Weiss, fæddist 24. mars 1874 í
Búdapest. En hann hélt jafnan