Dagblaðið Vísir - DV - 27.02.1987, Síða 14

14
FÖSTUDAGUR 27. FEBRÚAR 1987.
Frjálst,óháð dagblað
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, SlMI 27022
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð: HILMIR HF., ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 500 kr.
Verð I lausasölu virka daga 50 kr. - Helgarblað 60 kr.
Hallærisfrumvarpið
Loks er komið fram frumvarpið, sem á að leysa vanda-
mál Utvegsbankans. Lausnin, sem boðin er fram, reynist
hin mesta hallærislausn eins og Sigríður Dúna Krist-
mundsdóttir alþingismaður sagði réttilega í umræðum.
Með ýmsu móti er í frumvarpinu reynt að fegra, að í
raun eru skattgreiðendur einungis að borga brúsann.
Boðin er einhver hin versta lausn, sem til greina
kemur. Það hefur Seðlabankinn einnig sagt. Jafnvel í
þingflokki sjálfstæðismanna varð rót, þegar Björn Dag-
bjartsson lýsti andstöðu við þá leið, sem boðið er upp
á. Björn sagði, að það væri eins og ósýnileg hönd hefði
teflt endurskoðun mála Útvegsbankans í tímaþröng.
Raunar hafa ýmsir, leynt og ljóst, unnið að því, að hall-
ærisleiðin yrði farin.
Sjálfstæðismenn hafa lengi með réttu stefnt að fækk-
un ríkisbanka, ef marka má stefnuyfírlýsingar. Fleiri
hafa tekið undir það. í kerfi stórra ríkisbanka ráða við-
skiptaleg sjónarmið ekki nægilega. Ríkið, það er
skattgreiðendur, koma til hjálpar, hversu mikil glappa-
skot, sem verða við bankastjórn. Það gerist ekki í
einkabönkunum. I einkarekstrinum verða bankastjórn-
endur því að fara með meiri gát og láta arðsemissjónar-
mið ráða við úthlutun fjár. Það kemur þjóðlífínu til
góða. Flokksforingjar geta hins vegar nánast farið með
ríkisbankakerfið sem sitt eigið.
Einnig hefur verið barizt fyrir því, að upp risi stór
einkabanki, sem gæti uppfyllt þarfir á tíma framfara
og nýjunga. Litlu einkabankarnir geta það auðvitað
aðeins að takmörkuðu leyti.
Þegar Útvegsbankinn lenti í sínum mikla vanda
vegna mistaka, hefði mátt ætla, að sjálfstæðismenn yrðu
stefnu sinni trúir. Svo hefur ekki orðið. Reynt var að
sameina Útvegsbanka Iðnaðarbanka og Verzlunar-
banka, en það strandaði. Verzlunarbankinn treysti sér
ekki. En þá var eftir hin næstbezta leið, að sameina
Útvegsbanka og Búnaðarbanka í nýjan hlutafélags-
banka. Sá banki hefði átt sér viðreisnar von. Þá hefði
ríkisbönkum í raun fækkað. Þetta er sagt hafa strandað
á andstöðu starfsfólks Búnaðarbankans. Auðvitað er
fráleitt í svo stóru máli, að ráðherrar láti starfsfólk í
einum banka ráða ferð. Miklu meira er í húfi en svo.
Samkvæmt frumvarpinu á Útvegsbankinn að verða
hlutafélagsbanki. En við nánari athugun er það ríkið
og Fiskveiðasjóður, sem leggja fram féð. Aðrir eiga að
geta verið með, er sagt. En má búast við miklum áhuga?
Trauðla. Jafnvel er sagt, að erlendir bankar mættu eign-
ast hluti í félaginu. En það virðist einnig blekking ein.
Viðskiptaráðherra segist sjálfur ekki vita um neinn
erlendan banka, sem hefði áhuga á þátttöku í nýja bank-
anum. Sérfræðingar telja harla ólíklegt, að erlendur
banki komi þar til sögu.
Strax þegar minnzt var á, að ríkið kynni að leggja
fram nær milljarð króna til að bjarga þessum málum,
tóku talsmenn Útvegsbankans að segja, að féð væri
bezt. komið beint í Útvegsbankann. Þessi peningur
skattgreiðenda í landinu er enn ein reddingin til þessa
banka. Loforð um fækkun ríkisbanka hafa í raun verið
svikin, því að eftir stendur Útvegsbanki, sem verður
ríkisbanki í reynd. Allt þetta er aðeins glanspappír,
vafinn utan um hallærislausnina, sem færir Útvegs-
bankanum einungis dúsu án þess að laga neitt til
frambúðar.
Haukur Helgason.
„Viða úti á landi er það svo í mörgum greinum að þar eru laun greidd eftir strípuðum töxtum, eins og verka-
lýðsforingjarnir segja.“
Landsbyggðar-
flóttinn
Byggðin í landinu er breytingum
háð. Arið 1940 bjuggu 66% lands-
manna í þéttbýli og 34% í dreifbýli.
Árið 1985 bjó 91% fslendinga í þétt-
býli og 9% í dreifbýli. Árin 1984 og
1985 fækkaði íbúum landsbyggðar-
innar en slíkt hafði þá ekki gerst
síðan á árunum 1945 og 1946.
Á dögunum var lögð á borð þing-
manna lítil bók frá Byggðastofnun:
Byggð og atvinnulíf 1985. Þar sést
svart á hvítu hvemig hallað hefur á
landsbyggðina undanfarin ár og
hvemig íbúum hefúr fækkað á fjöl-
mörgum þéttbýlisstöðum. Sömu
dagana lesum við í blöðum að íbúum
Reykjavíkur hafi fjölgað um tæp
átta þúsund frá árinu 1980. fbúum
höfuðborgarinnar hefiir á þessum
árum fjölgað um rúmlega fimmfalda
íbúatölu Borgamess. Á sama tíma
hefur íbúum Borgamess fækkað.
Árin 1975 til 1980 var byggðin í
landinu í megindráttum í jafhvægi.
Eftir 1980 hefur keyrt um þverbak.
Þessi þróun er ekki aðeins óæskileg.
Hún er líka dýr.
Kosið um byggðamálin
Óheillaþróunin undanfarin ár á sér
enga eina eða einfalda skýringu. Hér
em að verki margir samverkandi
þættir. Undirrót þessa alls er þó
auðvitað sú stjómarstefna sem fýlgt
hefur verið í landinu þetta árabil.
Kosningamar í vor munu ekki síst
snúast um það að breyta hér til og
rétta hlut landsbyggðarinnar. Það
verður kosið um byggðamálin.
Alveg eins og þessi mál eiga sér
ekki einfalda skýringu er ekki á
þeim einföld lausn. Það þarf að rétta
hlut landsbyggðarinnar. Það þarf að
gera það jafiilífvænlegt, eða fífvæn-
legra, að búa úti á landi en á
höfuðborgarsvæðinu.
Hvað er það fólk að flýja sem unn-
vörpum hefur flutt til höfuðborgar-
innar frá 1980?
Það er að flýja lág laun. Víða úti
á landi er það svo í mörgum greinum
að þar em laun greidd eftir strípuð-
um töxtum, eins og verkalýðsfor-
ingjamir segja. Hvað sem skattfram-
tölin segja (þau em ótraustar
heimildir í landi þar sem stjóm-
málamenn nú viðurkenna að skatt-
kerfið sé ónýtt) þá eru yfirborganir
og launaskrið algengara á höfuð-
borgarsvæðinu en úti á landi.
KjáQaiim
Eiður
Guðnason
alþingismaður fyrir
Alþýðuflokkinn
Það er að flýja háan húshitunar-
kostnað. Það er þrisvar sinnum
dýrara að hita sambærilegt hús í
Borgamesi en í Reykjavík.
Það er að flýja kostnað við að
senda böm og unglinga til náms í
höfuðborginni
Það er að flýja þjónustuskort.
Vestan af Snæfellsnesi er með höpp-
um og glöppum hægt að ná símasam-
bandi milli byggða og suður til
Reykjavíkur. Vænlegast er að
hringja þegar fréttir eða afbragðs-
efni er á dagskrá sjónvarpsins.
Það er að flýja vanþróað sam-
göngukerfi. Bættar samgöngur, betri
vegir em byggðamál númer eitt.
Þetta em bara fáein atriði. Ýmis-
legt fleira kemur hér einnig til. Þessi
þróun hefúr haft það í för með sér
að fasteignaverð á landsbyggðinni
hefúr lækkað. Á sama tíma stór-
hækkar verðið í Reykjavík. Andvirði
vandaðs einbýlishúss á landsbyggð-
inni hrekkur kannski fyrir lítilli
blokkaríbúð í Reykjavík. Húsbygg-
ingar em að verða óþekkt fyrirbæri
á landsbyggðinni en linnir ekki í
Reykjavík.
Tveggja kosta völ
Þessari þróun verður að breyta.
Henni verður ekki snúið við nema
með breyttri stefnu stjómvalda
gagnvart landsbyggðinni. Og það
þarf meira að koma til. Sveitarfélög
í landinu em nú rúmlega 220. Þróun-
in er sú að hin fámennu verða
fámennari og hin fjölmennu fjöl-
mennari. Hér eigum við í rauninni
tveggja kosta völ. Annars vegar að
fækka sveitarfélögunum stórlega í
óbreyttu stjómkerfi og gera þeim
betur kleift að þjóna íbúunum. Hins
vegar að taka upp þriðja stjómsýslu-
stigið. Skipta landinu í fylki eða
fjórðunga sem hefðu allvíðtækt sjálf-
ræði um ýmis efni. Alþýðuflokkur-
inn hefur hallast að því að þetta
beri að gera. Byggðanefnd þing-
flokkanna, sem skilaði skýrslu í
fyrrasumar og í áttu sæti fulltrúar
allra þingflokka, komst að sömu nið-
urstöðu enda þótt þingflokkana
greini raunar á um málið.
Menn geta deilt og deila um það
hvora leiðina skuli fara. Meginatrið-
ið er þó að rétta hlut landsbyggðar-
innar frá því sem nú er. Það verður
ekki gert öðmvísi en að efla fjár-
hagslegt sjálfstæði sveitarfélaganna,
sjá til þess að saman fari fjármálaleg
ábyrgð og ákvörðunarvald. Skapa
hreinni verkaskiptingu ríkis og
sveitarfélaga og gera sveitarfélögin
að stjómhæfum einingum.
Nú þarf að snúa við blaðinu í þess-
um efnum. Þetta er verkefni sem
næsta ríkisstjóm verður að snúa sér
að. I þessu máli hafa jafriaðarmenn
skýra stefhu. Hún felst í aukinni
valddreifingu og virkara lýðræði.
Eiður Guðnason alþingismaður.
„Árin 1975 til 1980 var byggðin í landinu
í megindráttum í jafnvægi. Eftir 1980
hefur keyrt um þverbak. Þessi þróun er
ekki aðeins óæskileg. Hún er líka dýr.“