Alþýðublaðið - 30.06.1921, Blaðsíða 1

Alþýðublaði
6-efid lit af .Alþýdiaflol^Jkniaiis*,
1921
Fimtudaginn 30. Júní.
147. tölubl.
1.740.961 kr. arðnr
keraur tll skifta.
Reikningur íslandsbanka fyrir
s. 1. ár er nú út kominn og hefir
að geyma nokkurn fróðleik um
rekstur bankans og þann takmarka-
Iausa gróðahug, sem ríkir og
ræður gerðum stjórnar hans, með
Jóhi Magnússyni í fararbroddi.
Jafnaðarreikningur bankans ber
það með sér, að reikningslán hafa
veríð 9,251,136 krónur, víxlar
32469.572 kr., séðlar f umferð
hafa verið 8 586,180 kr, skuldir
við erlenda banka 7,704233 kr.
og við ýmsa skuldheimtumenn
2.992.238 kr„ innstæða í hlaupa-
reikningi og innlánsfé rúmlega 2
milj. 140 þús. kr., varasjóður er
3,792,587 kr., hlutaféð 4Va^milj.
kr„ og ágöði 1920 1,740961,73
krónur,
Urh seðlana er það að segja,
að mest af þeim er í umferð í
september, því nær ioVa milj.
kr. og í október því nær n milj.
kr; og málmforðinn er 31. des.
1920: „í dönskum, norskum og
sænskum gullpeningum 3,030,300
kr„ í silíri og kopar 15,715 kr„
í dönskum, norskum og sænskum
seðlura 8 361 kr. og innieign hjá
bðnkum ein milj. og 40 þús. kr.«,
eða samtals kr. 4,094,376,00.
Það sem mest stingur í stúf er
sá geysilegi gróði sem kemur til
skifta á þessu ári, sem verið hef-
ir eitthvert erfiðasta ár, sem kom-
ið hefir, antiað en það sem nú
stendur yfir. Þá etu skuldirnar við
erlenda banka og seðlaumferðin
ekkert smáræði. Hvergi sést á
jreikningnum i hverju gróðinn
liggur, en gera má ráð fyrir að
hann liggi aðallega í tvennu:
Seðiunum og gengisgróða. A sama
tima, sem alt er í kalda koli,
græðir þessi peningabúð ofíjár.
Er þetta heilbrigt? Er það ríkiau
sæmilegt að auka hlunnindi og
verðlauna rekstur þessarar stofn-
unar? Almenningur svarar báðum
þessum spumingum neitandi, en
fulltrúar þjóðarinnar, þingmenn-
irnir, játa þeim — játuðu þeim
með bankalögunum nýju, sem
þó eru engin l'ógt vilji bankinn
ekki samþykkja þau. í stað þess
að láta bankann standa reiknings-
skap gerða sinna, er honum selt
sjálfdæmi í sinni eigin sök. Svona
er nú stjórnarfarið i því konung-
holla „fullvaídaríki", íslandi, 1921.
Fyrir fífidjarfar „spekulationir*',
óhöpp og of litla þekkingu á
brögðum erlends auðvalds hefir
auðvaldið á íslandi orðið fyrir
stórhnekki, sem vitanlega kémur
niður á öllum almenningi, en er-
lend stofuun veltir sér í allsnægt
um og fleytir rjómann af baráttu
innlendra manna fyrir auðsöfnun.
Þetta er f sjálfu sér fullkomlega
eðlilegt og alveg f samræmi við
núverandi þjóðfélagsskipulag, þeg-
ar sá þykir beztur, sem mest og
lúalegast fiær náungann eða reitir
hann inn að skyrtunni. Og auð
mennirnir finna þetta vel og við
urkenna villu s(na, en þeirra við
kvæði er æt(ð hið sama: Svona
hefir þetta æt(ð verið og svona
hlýtur það ætíð að verða. Sá, sem
ekki skarar eldi að sinni köku,
sekkur dýpra og dýpra, unz hann
hverfur i djúp örbirgðar og ve
sældar. Svik, fals og prettir er
kjörorð cúverandi þjóðfélagsskipu-
lags. Mennirnir eru svona gerðir
og þeim verður ekki breytt. »
Og um jafnaðarstefnuna segja
þeir: Við viðurkennum hana full
komlega. Hún er fögur hugsjón,
uppi í skyjunum og verður þvf
miður aldrei framkvæmd, þvf við
eiginhsgsmunamennirnir verðum
altaf samir og jafnir, við erum í
samræmi við samtíðina og sprottn
ir upp af fortíðinni; Framtíðina
skeytum við ekkert um. Hvað
kemur oss það við þó alt sigli að
lokum f strand. Það verður ekki
í okkar tíð.
Á þessa leið hugsa auðmenn-
irnir um allan heim og aftan(ossar
þeirra hanga i kjölförum þeirra
og bergmála ámáttlega sama
sönginn, eða þelr skrfða að knjám
auðmannanna, sletta tungunni út
í annað munnvikið, lygna augun-
um og bíða þess, að beini verði
að þeim varpað.
En verið þess fullvísir, auð-
menn, hvort sem i æðum ykkar
rennur íslenzkt blóð eða erlent,
að jafnaðarstefnan mun að Iokum
fara sigurför um heim allan. Og
það er einmitt ástand eitis og
það, sem íslandsbanki aú upp á
sfðkastið hefir stuðlað til að ríkj-
andi yrði f Iandi voru, sem flýtir
fyrir framgangi Jafnaðarstefnunnar.
Menn finna bezt til þess, hve alt
er rotið og á fallanda fæti, þegar
hægt er, með eins skýrum og
talandi tölum og hér er um að
ræða, að sanna hið ramvitlausa
fyrirkomulag þjóðfélagsins. í sömu
andránni og. stórtap er á útgerð
landsmanna, að sögn útgerðar-
manna sjálfra, græðir helsta pen-
ingastofnun . landsins,' sem þó er
erlend, óhemju fé, einmitt á þess-
um sama atvinnuvegi.
Úr þessum og öðrum éjöfnuði
verður aldrei bætt, fyrir en alþýð-
an, — öreigarnir — hafa tekið
við völdunum og beitir sér fyrir
gerbreyting núverandi þjóðfélaga-
skipulags. Og þvf fyr sem hún
gerir það þess betra.
landbúnaðarkTÍkmyndir frá
Svfþjóð voru sýndar í Nýja Bíó
í gærfcvöldi fytir búnaðarsýning-
una og þótti mikið til koma. Þær
verða sýndar aftur f kveld kl. 7.
í Þingrallaförinni bilaði mesti
sægur bíla og vesaiings farþeg
arnir uröu margir annaðhvort að
setjast um kyrt og biða iangan
tíma eða þá að arka gangandi
marga tugi kílómetra til þess að
kemast aftur til höíuðbofgatinnRr,