Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.1987, Blaðsíða 6

Dagblaðið Vísir - DV - 12.05.1987, Blaðsíða 6
6 ÞRIÐJUDAGUR 12. MAÍ 1987. Viðskipti_________________________________________________________________________x>v Evrópubandalagið og fisksölumálin: Efnahagslegt sjálfstæði þjóðarinnar er í veði - segir Magnús Gunnarsson, framkvæmdastjóri Sölusamtaka íslenskra fiskframleiðenda Afkoman hjá saltfiskframleiðendum hefur verið mjög góð undanfarin miss- eri eftir nokkra lægð 1984 og 1985. Verð á saltfiski í S-Evrópulöndum hækkaði verulega í íyrra og hefur verið heldur á uppleið á þessu ári. Mikill skortur á saltfiski á heims- markaði hefur verið höíuðorsökin fyrir verðhækkunum. Samt heyrast þær raddir að við íslendingar fáum ekki nógu hátt verð fyrir saltfiskinn. Bent er á að Danir kaupi íslenskan fisk í Bretlandi á 60 til 65 kiónur kíló- ið, flytji hann til Danmerkur og vinni hann þar og selji á sömu mörkuðum og við. Hér greiða saltfiskframleiðend- ur aftur á móti ekki nema á milli 30 og 40 krónur fyrir kílóið. Með þessar spumingar og tollmúra Evrópubanda- lagsins fórum við á fund Magnúsar Gunnarssonar, framkvæmdastjóra Sö- lusamtaka íslenskra fiskframleiðenda, og báðum hann um skýringar. Réttar stærðir og takmarkað magn „Það er ofur eðlilegt að svona sé Peningamarkaður INNLÁNSVEXTIR (%) hæst Innlán óverðtryggö Sparisjóösbækur 10-12 Lb óbund. Sparireikningar 3ja mán. uppsögn 10-15 Sb 6 mán. uppsögn 11-20 Ib 12 mán. uppsögn 14-25,5 Sp.vél. 18mán. uppsögn 22-24,5 Bb Ávísanareikningar 4-10 Ab Hlaupareikningar 4-7 Sp Innlan verðtryggð Sparireikningar 3ja mán. uppsögn 1,5-2 Ab.Bb, Lb.Sb. Úb.Vb 6 mán. uppsögn Innlán meo sérkjörum 2,5-4 Ab.Úb 10-22 Innlán gengistryggð Bandaríkjadalur 5.5^6,25 Ib Sterlingspund 8,5-10,25 Ab Vestur-þýsk mörk 2,5-4 Ab Danskarkrónur 9-10.25 Ab ÚTLÁNSVEXTIR (%) lægst Útlán óverðtryggð Almennir víxlar(forv.) 20-24 Bb.Sb, Úb Viðskiptavíxlar(forv.)(1) 22,5-26 eða kge Almenn skuldabréf(2) 21 27 Úb Viðskiptaskuldabréf(1) kge Allir Hlaupareikningar(vfirdr.) 21 24.5 Bb.Sb Utlán verðtryggð Skuldabréf Að 2.5árum 6-7 Lb Til lengri tíma 6,5-7 Bb.Lb, Sb.Úb Útlán til framleiöslu Isl. krónur 16,25-26 Ib SDR 7,75-8,25 Bb.Lb. Úb Bandaríkjadalir 8-8,75 Bb.Sb Sterlingspund 11,25-13 Bb.Vb Vestur-þýsk mörk 5,5-6,5 Bb.Lb, Úb.Vb Húsnæðislán 3.5 Lífeyrissjóðslán 5-6,75 Dráttarvextir 30 VÍSITÖLUR Lánskjaravísitala maí 1662 stig Byggingavisitala 305stig Húsaleiguvísitala Hækkaði 3% 1. apríl HLUTABRÉF Söluverð að lokinni jöfnun m.v. 100 nafnv.: Almennar tryggingar 110 kr. Eimskip 246 kr. Flugleiðir 170kr. Hampiðjan 114 kr. Iðnaðarbankinn 124 kr. Verslunarbankinn 114 kr. (1) Við kaup á viðskiptavixlum og við- skiptaskuldabréfum, útgefnum af þriðja aðila, er miðað við sérstakt kaupgengi, kge. Búnaðarbanki og sparisjóðir kaupa þó viðskiptavíxla gegn 21 % ársvöxtum. (2) Vaxtaálag á skuldabréf til uppgjörs vanskil- alána er 2% bæði á verðtryggð og óverð- tryggð lán, nema í Alþýðubanka og Verslunarbanka. Skammstafanir: Ab = Alþýðubankinn, Bb= Búnaðarbankinn, lb = Iðnaðarbank- inn, Lb= Landsbankinn, Sb = Samvinnu- bankinn, Úb = Útvegsbankinn, Vb = Versl- unarbankinn, Sp = Sparisjóðírnir. Nánari upplýsingar um peningamarkaðinn birtast í DV á fimmtudögum. spurt, en á þessu eins og öllu öðru eru skýringar. Það sem Danir gera, en þar er þó fyrst og fremst um einn aðila að ræða, er að þeir kaupa í Bretlandi fisk af réttum stærðum, þeim stærðum sem mest verð fæst fyrir í S-Evrópul- öndunum. Síðan kaupa þeir aðeins það magn sem þeim hentar hverju sinni og haga svo sölumálum sínum eftir því hvemig vindar blása hverju sinni. Maður, sem stendur uppi með 5-10 þúsund tonn eða þaðan af minna, get- ur ekið seglum eftir vindi í sölumálum sínum. Og mér er kunnugt um að sá danski aðili, sem hér um ræðir, gerir það. Hann bíður uns einhvers staðar er mikill saltfiskskortur en kemur þá inn og selur tiltekið lítið magn á upp- sprengdu verði. Ég er alveg sannfærð- ur um að íslenskir saltfiskframleiðend- ur gætu greitt sama verð fyrir takmarkað magn af fiski af réttri stærð og hann ef þeir höguðu sölumálum sínum með þessum hætti. Það ættu allir að geta séð að það er nokkuð annað að ætla að selja 50 til 60 þúsund lestir með jöfhuði allt árið um kring heldur en að hoppa inn í göt á mark- aðnum með smáslatta af fiski af úrvalsstærð. Danir eru að kaupa fisk- inn í Bretlandi á svo háu verði sem raun ber vitni vegna þess að þeirra eigin fiskimið eru að verða uppurin og þeir fá ekki fisk með öðrum hætti. Vissulega taka þeir áhættu með því að greiða svona hátt verð fyrir fisk- inn. Það væri tap á öllu saman hjá þeim ef þeir stunduðu ekki þessa tæki- færis sölumennsku. Þeir gætu aldrei selt neitt svipað magn og. við ef þeir greiddu þetta verð fyrir allt magnið. Jafhframt gleyma menn gjaman að saltfiskurinn greiddi á síðasta ári um 200 milljónir í verðjöfhunarsjóð og gera má ráð fyrir verulegum greiðslum á þessu ári. Ef þessir fjármunir kæmu óskiptir til verkenda gætu þeir greitt hærra verð fyrir fiskinn. Sölumálin - Ræðum aðeins sölumálin. Því er stundum haldið fram að við Islending- ar förum ekki rétt að í sölumálum okkar erlendis, séum eins og byijend- ur. Telur þú þetta rétt? „Ég svara þessu hiklaust neitandi. Ég er ekki að segja að hjá okkur sé allt fúllkomið, fjarri því, en ég hafria þvi að sölumál okkar íslendinga séu í molum. Þau kynni, sem ég hef haft af þeim síðustu misserin, benda til hins gagnstæða. Ég fullyrði að margir af okkar nágrönnum öfunda okkur ein- mitt af sölukerfunum. Við erum með sterka söluaðila og sterk sölukerfi. Hitt er svo annað mál að þegar verð- uppsveifla á sér stað eins og nú verða menn að hugsa lengur en til eins dags í einu. Menn verða að horfa fram í tímann. Menn tala um að við þurfum að fá hærra og hærra verð fyrir fisk- inn. Vitanlega eigum við að fá eins hátt verð og frekast er unnt. En menn verða að átta sig á því að einhvers staðar liggja mörkin. Fólkið, sem kaupir af okkur fiskinn, hættir því einfaldlega ef verðið fer upp úr öllu valdi. Það getur verið að í stuttan tíma geti verð rokið upp á afinörkuðu svæði en við verðum að líta á markaðinn í heild og til langs tíma. Ef við ofbjóðum honum með verðinu þá einfaldlega hættir fólk að kaupa af okkur fiskinn. Þetta sama á við um frystan fisk í Bandaríkjunum og raunar í Bretlandi og Þýskalandi líka ef fiskverð fer upp- úr öllu valdi. Að þessu verða menn einnig að huga þegar þeir tala um fis- kverð erlendis." Evrópubandalagið - Nú er það staðreynd að við íslend- ingar seljum út ísfisk til landa Evrópubandalagsins, eins og Þýska- lands og Bretlands, án þess að ísfiskur- inn sé háður magnkvóta eða háum tollum. Er þetta ekki að verða ákveð- ið vandamál í saltfiskútflutningnum? „Það er rétt. Sölusamtök fiskfram- leiðenda eru stærstu útflytjendur til Evrópubandalagsins. Nú fer 97% af okkar saltfiski til landa bandalagsins Magnús Gunnarsson: „Margir af okkar nágrönnum öfunda okkur ein- mitt af sölukerfunum". eftir að Spánn og Portúgal gengu þar inn. Þegar fríverslunarsamningurinn var gerður við Evrópubandalagið 1972 skipti saltfiskurinn ekki máli. Italía ein var innan bandalagsins. Síðan hafa Grikkland, Spánn og Portúgal gengið í bandalagið. Þar með var salt- fiskurinn allt í einu orðinn stærsti vöruflokkurinn sem við flytjum út til Evrópubandalagsins. Þá ákvað bandalagið 1985 að tæki gildi tollur upp á 13% á flöttum fiski og 20% á flökum. Við höfðum undanþágu frá þessum tollum í fyrra fyrir 25 þúsund tonn og á síðasta ári heimilaði Evr- ópubandalagið viðbótarinnflutning á verulegu magni í viðbót á 3% tolli. Árið 1987 er síðasta árið sem þessar heimildir eru fyrir hendi og því erfitt að spá um framvinduna miðað við núverandi aðstæður. Fiskvinnslan í löndum Evrópubandalagsins hefur átt í vandræðum vegna fiskskorts eftir að landhelgin var almennt færð út í 200 sjómílur. Evrópubandalagið hefúr þvi þrýst á um heimildir til veiða innan landhelginnar en ekki fengið. Þessum fiskvinnslufyrirtækjum er haldið gangandi á styrkjum sem er meðal annars aflað með tollum á íslenskum saltfiski og á fiski sem við flytjum óunninn til þeirra. Þessir aðilar eru svo oft samkeppnisaðilar okkar á salt- fiskmörkuðunum. Ættum ekki að selja þeim ísfisk Ég vil ekki reka fleyg á milli útgerð- ar og fiskvinnslu á íslandi, en ég held að við verðum að láta sjávarútveginn í heild sinni takast á við þetta mikla vandamál sem sameiginlegt verkefiii. Ég held að sjómenn hugsi ekki nógu langt í þessu máli. Þeir kreíjast þess að fá sem mest upp í hendumar strax. Útgerðin lætur undan með því að selja ísfisk í gámum og eflaust eru líka til útgerðarmenn sem hugsa of stutt fram í tímann. Ef til vill má leysa þetta méð frjálsum fiskmarkaði hér heima. Láta bara alla aðila, bæði innlenda og er- lenda, bjóða í þann fisk sem berst á land. Ég hef hins vegar haldið því fram að við þyrftum aðlögun í þeim efiium. Þegar ég var andvígur því i vetur er leið að gefa verðið alveg.frjálst, þegar menn fóru að tala um fiskmarkaði, taldi ég betra að hafa fast fiskverð til að miða við í byijun. Það væri hægt að fikra sig áfram eftir því. Fasta verð- ið væri eins konar kjölfesta. Þetta hefur og komið í ljós, menn hafa hlaupið af sér homin í vetur og em nú betur undir það búnir að takast á við fijálst fiskverð ef það verður niður- staðan við næstu fiskverðsákvörðun." Lífsspursmál - Hver er afstaða stjómvalda til þess- ara mála varðandi tollmúra Evrópu- bandalagsins, hefúr verið unnið nógu vel í þeim málum að undanfömu? „f öllu því málaþvargi, sem átt hefur sér stað í liðinni kosningabaráttu, var lítið talað um það sem skiptir öllu máli fyrir þessa þjóð, kvótamálið og fiskveiðistefnuna. Þetta em lykilatriði sem vom ekki meginbaráttumál kosn- inganna. Ef við höldum svona áfram þá endar það með því að við sitjum uppi með þjóðfélag og kaupstaði úti um land sem yrðu í líkingu við það sem var í Reykjavík um aldamót. Þá höfðu þeir einir vinnu og peninga sem vom á togurunum. Þeir gátu byggt allan vesturbæinn, hinir örsnauðu byggðu Skuggahverfið. Ætla menn að hverfa til einhvers í líkingu við þetta? Við lifum ekki af þá þjóðfélagsskipt- ingu sem verður ef þetta heldur svona áfram. Snúum dæminu við. Hvað hefði gerst ef kvótinn hefði verið settur á vinnsluna? Þá hefði hún sagt sem svo við sjómenn og útgerðarmenn. Nú skulum við setjast niður og semja um það hvað þið fáið fyrir fiskinn. Nei, þessar kröfur ykkar em allt of háar. Við getum fengið skip frá Spáni og Portúgal til að veiða fyrir okkur fyrir miklu lægra verð. Bindið skipin ykkar og við leigjum þessi erlendu skip til að veiða fyrir okkur. En hvað er í raun og vem að gerast nú? Útgerðin er í raun að segja alveg það sama við vinnsluna. Útgerðin seg- ir, þið borgið allt of lágt verð, við seljum bara fiskinn í gámum til Evr- ópulanda. Og þeir gera það. Að mínum dómi gengur þetta einfaldlega ekki upp. Við erum hér með þvílíka sprengju í höndunum að það verður að leysa þetta mál. Það gengur ekki að halda áfrarn að splitta upp fisk- vinnslu og útgerð með þessum hætti og hugsa bara um skammtíma hags- muni. Þjóðfélagið einfaldlega þolir það ekki. Ég vil ítreka að ég tel sjómenn eiga að vera með best launuðu mönn- um þessa lands en fari tekjur þeirra óeðlilega mikið fram úr öðrum stéttum svo sem fiskvinnslufólki verður ekki lengi um það friður." Landa aflanum hér heima - Hvað er til ráða, hvemig á að leysa þetta mál? „Ef halda á áfrarn að úthluta afla- kvótanum til útgerðarinnar verður að landa fiskinum hér heima á uppboðs- markað. Og að við sköpum hér á íslandi markað á fiski, verslun, við- skiptum og þekkingu á útflutningi á fiski, sem nú er fyrir hendi bæði í Bretlandi og Þýskalandi. Þetta útilok- ar ekki erlenda aðila frá að kaupa hér fisk. Þeir geta komið hingað og keypt fisk en allir samningar fara þá í gegn- um íslendinga og það hér á landi. Með þessu móti fengjum við fiskinn á land hér heima og við meðhöndluðum hann. fslenska fiskvinnslan ætti þá jafna möguleika og útlendingar í að bjóða í allan fisk.“ - Liggur það ekki ljóst fyrir að eitt brýnasta verkefni þeirrar ríkisstjóm- ar, sem nú tekur við, er að fara í samninga við Evrópubandalagið? „Alveg tvímælalaust. Ég tel nauð- synlegt fyrir íslendinga að meta stöðu sína gagnvart hinum stóm efnahags- blokkum umhverfis okkur, en eitt af því fyrsta sem verður að gera er að fara í viðræður við Evrópubandalagið um viðbótarsamning. Við verðum að leita viðunandi lausna á þeim vanda- málum sem brenna á okkur í dag og um leið huga að framtíðarstöðu okkar í umheiminum. Við verðum að ræða við Evrópubandalagið á breiðum grundvelli því ég óttast að okkur ta- kist ekki að leysa samskiptavandamál okkar við þessi lönd ef aðeins er litið til hagsmuna sjávarútvegsins. Við get- um ekki leyst vandamál okkar eins og Norðmenn hafa gert með tvíhliða samningi um fríðindi varðandi fiskinn- flutning gegn fiskveiðiréttindum í kringum Spitzbergen. Þetta er ekki viðurkennt opinberlega en það vita þetta allir eigi að síður. Krefjast fiskveiðiréttinda Evrópubandalagið hefur raunar allt- af gert kröfu til að fá fiskveiðiheimild í íslenskri fiskveiðilögsögu. Talsmenn þess segja að samningunum frá 1976 hafi aldrei verið lokið þegar bókun 6 tók gildi eftir útfærsluna í 200 sjómíl- ur. Og ég vil benda á að okkur hefur aldrei tekist að semja við Evrópu- bandalagið þegar um hefur verið að ræða hagsmuni gegn hagsmunum hvað snertir fisk og fiskveiðar. Við megum nefnilega ekki gleyma því að á móti okkur við það samningaborð eru hagsmunaaðilamir frá Grimsby, Hull, Bremerhaven og Cuxhaven. Þeir hinir sömu og við erum að halda gang- andi með því að selja þeim ísfisk. Við þessa aðila hefur okkur aldrei tekist að semja fyrr en fundist hefur pólitísk lausn þar sem horft er á málið á breið- ari grundvelli en lokuðum skamm- tímahagsmunum." - Þýðir þetta þá með öðrum orðum að við verðum að ganga í Evrópu- bandalagið? „Ég held að engum hafi dottið það í hug í fullri alvöru að við gengjum þar inn eða þá að menn þora ekki að tala um það. Mín skoðun er sú að við eigum ekki að gera það. Hins vegar er það staðreynd að ef við hugsum ekki um þessi mál og setjum lausn þeirra á oddinn þá sitjum við uppi með það innan fárra ára að eiga ekkert val. Við gætum staðið frammi fyrir því eftir fáein ár, ef við ætlum að halda uppi þeim lífsmáta sem við nú höfum, að þurfa að velja á milli þess að ganga í Evrópubandalagið eða að verða ríki í Bandaríkjunum. Svona lítið eyríki á ekki margra kosta völ nái það ekki viðunandi samningum. Eitthvert sam- flot með A-Evrópuríkjunum er þriðji möguleikinn sem ekki er mikill áhugi fyrir. Ég kalla þetta frelsisbaráttu nútímans og eftir því hvemig okkur tekst að leysa þessi mál mun okkur famast. Þetta snýst hreinlega um það hvort okkur tekst að vera áfram sjálf- stæð þjóð viðskiptalega séð. Ég vil einnig benda á að þær þjóðir, sem ganga inn í Evrópubandalagið, verða með tíð og tíma ekki frjálsari en fylki í Bandaríkjunum. Hér er því um svo mikilvægt og stórt mál að ræða að það hlýtur að verða mál sem verður ofarlega á lista. Að- gangur okkar að mörkuðum og samskipti okkar við löndin umhverfis okkur em lykilatriði hvemig okkur tekst til að varðveita efnahagslegt sjálfstæði okkar í framtíðinni. -S.dór

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.