Alþýðublaðið - 30.06.1921, Blaðsíða 1
Alþýðublaðið
Q-efið út aí Alþýðaflokknnm.
1921
Fitntudagian 30, júní.
147. tölubl.
1.740.961 kr. arðnr
kenanr tll skifta.
Reikningur íslandsbanka fyrir
s. 1. ár er nú út kominn og hefir
að geyma nokkurn fróðleik um
rekstur bankans og þann takmarka-
Iausa gróðahug, sem ríkir og
ræður gerðum stjórnar hans, með
Jóni Magnússyni i fararbroddi.
Jafnaðarreikningur bankans ber
það með sér, að reikningslán hafa
veríð 9,251,136 krónur, víxlar
32 469,572 kr., seðlar i umferð
hafa verið 8 586,180 kr., skuldir
við erlenda banka 7,704 233 kr.
og við ýmsa skuldheimtumenn
2 992,238 kr„ inastæða í hlaupa-
reikningi og innlánsfé rúmlega 2
milj. 140 þús. kr., varasjóður er
3<792>587 kr., hlutaféð 4V2' milj
kr„ og ágóði 1920 1,74-0 961,73
krónur.
Urh seðlana er það að segja,
að mest af þeim er í umferð í
september, þvf nær 10V2 nailj.
kr. og í október því nær 11 milj.
kr. og málmforðinn er 31. des.
1920: „í dönskum, norskum og
sænskum gullpeningum 3,030,300
kr., í silíri og kopar 15,715 kr.,
i dönskum, norskum og sænskum
seðlutn 8 361 kr. og innieign hjá
bönkum ein milj. og 40 þús. kr,*,
eða samtals kr. 4,094.376,00.
Það sem mest stingur í stúf er
sá geysilegi gróði sem kemur til
skifta á þessu ári, sem verið hef-
ir eitthvert erfiðasta ár, sem kom-
ið hefir, annað en það sem nú
stendur yfir. Þá eru skuidirnar við
erlenda banka og seðlaumferðin
ekkert smáræði. Hvergi sést á
reikningnum í hverju gróðinn
liggur, en gera má ráð fyrir að
hann Iiggi aðallega í tvennu:
Seðlunum og gengisgróða. A sama
tlma, sem alt er í kalda koli,
græðir þessi peningabúð offjár.
Er þetta heilbrigtf Er það ríkinu
sæmilegt að auka hlunnindi og
verðlauna rekstur þessarar stofn-
unarf Almenningur svarar báðum
þessum spurningum neitandi, en
fulltrúar þjóðarinnar, þingmenn-
irnir, játa þeim — játuðu þeim
með bankalögunum nýju, sem
þó eru engin lög, vilji bankinn
ekki samþykkja þau. 1 stað þess
að láta bankann standa reiknings-
skap gerða sinna, er honum selt
sjálfdæmi í sinni eigin sök. Svona
er nú stjórnarfarið í því konung*
holla „fullvalda ríki", íslandi, 1921.
Fyrir fífldjarfar „spekulationir'1,
óhöpp og of litla þekkingu á
brögðum erlends auðvaids hefir
auðvaldið á íslandl orðið fyrir
stórhnekki, sem vitanlega kemur
niður á öllum almenningi, en er-
lend stofuun veltir sér i allsnægt
um og fleytir rjómann af baráttu
innlendra manna fyrir auðsöfnun.
Þetta er f sjálfu sér fullkomlega
eðlilegt og alveg f samræmi við
núverandi þjóðfélagsskipubg, þeg-
ar sá þykir beztur, setn mest og
lúalegást fiær náungann eða reitir
hann inn að skyrtunni. Og auð
mennirnir finna þetta vel og við
urkenna villu sfna, en þeirra við
kvæði er ætfð hið sama: Svona
hefir þetta ætfð verið og svona
hlýtur það ætíð að verða. Sá, sem
ekki skarar eldi að sinni köku,
sekkur dýpra og dýpra, unz hann
hverfur í djúp örbirgðar og ve
sældar. Svik, fals og prettir er
kjörorð núverandi þjóðfélagsskipu-
iags. Mennirnir eru svona gerðir
og þeim verður ekki breytt.
Og um jafnaðarstefnuna segja
þeir : Við viðurkennum hana full
komlega. Hún er fögur hugsjón,
uppi í skýjunum og verður því
miður aldrei framkvæmd, þvi við
eiginhagsmunamennirnir verðum
altaf samir og jafnir, við erum í
samræmi við samtíðina og sprottn
ir upp af fortíðinni; Framtíðina
skeytum við ekkert um. Hvað
kemur oss það við þó alt sigli að
iokum i strand. Það verður ekki
í okkar tíð.
Á þessa leið hugsa auðmenn-
irnir um allan heim og aftanfossar
þeirra hanga í kjölförum þeirra
og bergmála ámáttlega sama
sönginn, eða þelr skríða að knjám
auðmannanna, sletta tungunni út
í annað munnvikið, lygna augun-
um og bíða þess, að beini verði
að þeim varpað.
En verið þess fulivísir, auð-
menn, hvort sem f æðum ykkar
rennur íslenzkt blóð eða erlent,
að jafnaðarstefnan mun að Iokum
fara sigurför um heim allan. Og
það er einmitt ástand eins og
það, sem íslandsbanki nú upp á
síðkastið hefir stuðlað til að rfkj-
andi yrði í landi voru, sem fiýtir
fyrir framgangi jafnaðarstefnunnar.
Menn finna bezt til þess, hve alt
er rotið og á fallanda fæti, þegar
hægt er, með eins skýrum og
talandi tölum og hér er um að
ræða, að sanna hið ramvitlausa
fyrirkomulag þjóðfélagsins. 1 sömu
andránni og stórtap er á útgerð
landsmanna, að sögn útgerðar-
manna sjálírs, græðír helsta pen-
ingastofnun landsins, sem þó er
erlend, óhemju fé, einmitt á þess-
um sama atvinnuvegi.
Ur þessum og öðrum ójöfnuði
verður aldrei bætt, fyrir en alþýð-
an, — öreigarnir — hafa tekið
við völdunum og beitir sér fyrir
gerbreyting núverandi þjóðfélags
skipulags. Og þvf fyr sem hún
gerir það þess betra.
landbúoaðarkvikmyiidir frá
Svfþjóð voru sýndar í Nýja Bíó
í gærkvöldi íyrir búnaðarsýning-
una og þótti raikið tii koma. Þær
verða sýndar aítur i kveld kl. 7.
í Þingyallaforinni bilaði mesti
sægur bila og vesaiings farþeg
arnir urðu margir annaðhvort að
setjast um kyrt og blða langan
tíma eða þá að arka gangandi
marga tugi kflómetra til þess að
' komast aftur tii höfuðbo’gatirmar.