Dagblaðið Vísir - DV - 09.09.1987, Qupperneq 2

2
MIÐVIKUDAGUR 9. SEPTEMBER 1987.
Fréttir
Samþykktu að byggja nýja
kirkju og varðveita þá gömlu
Kirkjudeilur safhaðarins í Ámessókn:
Arnesskirkja, hún var byggð árið 1850. Hún er líklega næstelsta hús i Strandasýslu og aðeins ellefu árum
yngri en elsta timburkirkja á landinu. Nú hefur kirkjan verið klædd og sett á hana nýtt þak og það málað.
Kirkjan er klædd með rekavið, það er bæði ytra og innra byrði. Þykktin á viðnum er ein tomma og kvart.
Heimamenn gáfu viðinn, söguðuhann og hefluðu. Á myndinni eru heimamenn að vinna að viðgerð ásamt
manni frá húsafriðunarnefnd. Heimamenn hafa gefið alla vinnu sína við viðgerðina.
Þór Magnússon þjóðminjavörð-
ur hefur skrifað formanni sóknar-
nefndar Árnessóknar í Stranda-
sýslu þar sem hann biður
formanninn að afhenda þeim aðil-
um, sem vinna að endurbyggingu
gömlu Árneskirkju, fé það sem
veitt hefur verið til endurbygging-
arinnar.
Þrátt fyrir óskir þjóðminjavarðar
hefur féð ekki verið afhent þeim
sem Þór Magnússon hefur tilgreint
sem fulltrúa þeirra sem vinna að
endurbyggingunni. Þór Magnús-
son hefur skrifað menntamála-
ráðuneytinu bréf þar sem hann
æskir þess að ráðuneytið leggi sér
lið í baráttu sinni fyrir að féð kom-
ist til réttra aðila.
Fé það sem hér um ræðir var
veitt af Alþingi til endurbyggingar-
innar. Þegar formaður sóknar-
nefndar var spurður hvort ekki
væri verið að hundsa vilja Alþing-
is, þegar fénu væri haldið frá þeim
sem vinna að endurbyggingunni,
sagði hann að það mætti vel vera.
Hann sagði einnig að líklegast
væri að féð yrði endursent.
Á almennum safnaðarfundi í Ár-
nessókn, sem haldinn var 3. maí
1986, var samþykkt að byggð yrði
ný kirkja í sókninni af hóflegri
stærð. Á sama fundi var einnig
samþykkt tillaga um að áhuga-
mönnum um varðveislu hennar sé
veitt heimild til viðhalds á henni
og að það verði ekki á vegum safn-
aðarstjórnarinnar.
Söfnuðurinn samþykkti að fé það
sem húsafriðunarnefnd veitir til
viðhalds kirkjunni gangi til þess
máls. Fundurinn samþykkti að
þeim, sem standa að viðgerð á
kirkjunni, skuli skylt að halda
kirkjunni í nothæfu ástandi. Til-
lagan um varðveislu gömlu kirkj-
unnar var samþykkt með 32
atkvæðum gegn 13.
Áhugahópur leitar til
þjóöminjavarðar
Áhugahópur um varðveislu
gömlu kirkjunnar sendi þjóðminja-
verði bréf 17. maí 1986. I bréfínu
segir að mikill áhugi sé meðal
sóknarbarna og brottfluttra að
varðveita gömlu kirkjuna í Árnesi.
I bréfinu segir: „Áhugamenn um
þetta mál komu saman, óformlega,
þann 14. maí 1986 til að tala um
hvernig hægt væri að standa sem
best að málum. Voru menn einhuga
um að hrinda endurbyggingu í
framkvæmd sem fyrst því málið
þolir enga bið.“
í bréfinu var þess getið að kosnir
hefðu verið fimm aðilar í fram-
kvæmdanefnd. í niðurlagi bréfsins
segir: „Nú óskum við þess að fá að
vita hvort þurfi að stofna formlega
félag áhugamanna um þetta mál
eða hvort hin svokallaða fram-
kvæmdanefnd yrði tekin gild út á
við því við höfum öll hug á góðri
samvinnu við húsfriðunarnefnd og
munum leita til hennar liðsinnis í
þessu máli, bæði hvað snertir ráð-
gjöf og fjárframlög."
Einnig óskaði hópurinn eftir
umsögn þjóðminjavarðar um á
hverju væri heppilegast að byrja
og hvort húsfriðunarnefnd gæti
bent á góðan smið.
Þjóðminjavörður biður
sóknarnefnd að liggja ekki á
fénu
Húsafriðunamefnd hefur veitt til
endurbyggingar gömlu kirkjunnar
105 þúsund krónur. Það fé hefur
farið til þess máls. Aðrar íjárveit-
ingar til sama verks hafa komið frá
Alþingi, alls krónur 145 þúsund.
Sóknamefnd geymir það fé á spari-
sjóði. Þjóðminjavörður hefur reynt
að koma formanni sóknarnefndar
ítrekað í skilning um, til hvers féð
sé ætlað. Hefur hann nefnt Valgeir
Benediktsson í Árnesi sem þann
aðila sem sé best til þess fallinn að
taka móti fénu.
5. september 1985 ritaði Þór
Magnússon þjóðminjavörður,
formanni sóknarnefndar, langt bréf
þar sem hann útskýrir til hvers
sóknamefnd hafi fengið það fé sem
hún hefur undir höndum. í upphafi
bréfs þjóðminjavarðar segir: „Ég
leyfi mér að senda þér bréf þetta
til að reyna að útskyra betur það
sem ég hefi áður sagt í síma um
fjárveitingar þær sem veittar hafa
verið á síðustu árum til viðgerðar
Árneskirkju gömlu og hvemig því
er til komið og hversu því skyldi
varið.“
í bréfi þjóðminjavarðar kemur
einnig fram að til álita hafi komið
að kalla féð til baka en honum
hafi borist tvö bréf það eru bréfin
sem áður segir frá.
Samþykkt safnaðarins og bréf
áhugahóps um endurbyggingu
gömlu kirkjunnar. Þjóðminjavörð-
ur gerir athugasemd um samþykkt
safnaðarins þar sem segir að veita
skuli það fé sem fengist hafi til
endurbyggingarinnar til hennar.
Segir þjóðminjavörður að slíkt hafi
ekki þurft að samþykkja, það hafi
alla tíð verið vitað og legið í augum
uppi. í bréfinu segir einnig að fé
það sem sent var frá ríkisféhirði til
viðhalds á kirkjunni væri veitt í
sama tilgangi, og ætti ekki til ann-
ars að ganga.
Varðandi áhugahóp þann sem
ákvað að. vinna að endurbygging-
unni og leitaði til þjóðminjavarðar
um hvort stofna þyrfti formlegt fé-
lag til verksins og eins hvort hann
gæti haft milligöngu um ráðningu
smiðs, sagði þjóðminjavörður að
hann teldi áhugahópinn nægja,
enda félli hann að samþykkt al-
menns safnaðarfundar. Hann benti
hópnum einnig á góðan smið sem
tekið hefur að sér framkvæmdir.
Þjóðminjavörður segir að það
hafi komið sér spánskt fyrir sjónir
þegar formaður sóknamefndar
sagði í símtali að hann vissi ekki
hver áhugahópurinn væri.
í bréfi sínu segir þjóðminjavörður
einnig: „Ljóst er, að þessar fram-
kvæmdir kosta nokkurt fé, enda er
búið að taka út og afla efniviðar
til viðgerðarinnar. Hefur enda ve-
rið treyst á fé það, sem veitt hefur
verið til viðgerðar kirkjunnar, og
nemur 120 þúsund krónum. Ég end-
urtek að því fé var veitt til þess
verks og ekki annars. Vil ég því í
allri vinsemd fara ffarn á að féð
verði losað úr sparisjóði í þessum
tilgangi. Að sjálfsögðu er eðlilegast
að áhugamannahópurinn sjái um
greiðslur og fjárhald viðgerðarinn-
ar. Tel ég vegna samtala að Valgeir
Benediktsson í Árnesi sé sá sem
forgöngu hafi í þessu máli og að
hann yrði því best valinn til að
hafa féð á hendi.“
Að endingu segist þjóðminja-
vörður vona að þetta mál megi vel
fara og að þær öldur, sem risið
hafa í kringum það, lægi innan tíð-
ar.
Þjóðminjavörður skrifar
menntamálaráðuneyti
Þrátt fyrir bréf það sem Þór
Magnússon sendi Gunnsteini
Gíslasyni, formanni sóknarnefnd-
ar, hefur fénu ekki verið skilað. 23.
október skrifaði þjóðminjavörður
bréf til menntamálaráðuneytisins
þar sem hann skýrir hvernig mál
þetta sé statt og hvað hafi gerst í
því. í bréfinu segist Þór Magnússon
hafa kannað hvort ekki væri rétt
að varðveita gömlu kirkjuna. Hann
segist hafa talað við sóknarprest-
inn og fleiri og hafi allir verið
jákvæðir í garð varðveislu kirkj-
unnar. Hann segist hafa fengið því
framgengt að á fjárlögum 1983 hafi
verið veitt til verksins 45 þúsund
krónur.
Nokkru síðar var þess vart að
nokkur ágreiningur var meðal
heimamanna um endurbygging-
una. Sumir vildu rífa hana og reisa
nýja, aðrir vildu ekki nýja heldur
endurbyggja þá gömlu. Þjóðminja-
vörður talar um „sveitaróeiningu".
I bréfinu segir þjóðminjavörður:
„Átti ég simtal við formann sókn-
amefndar um þetta mál og skýrði
fyrir honum svo vel sem ég gat
hvemig fé þetta væri til komið.
Væri það fengið fyrir minn atbeina
og hefði verið inni í fjárveitingu
ríkisins til Þjóðminjasafnsins því
sem veitt var til varðveislu gamalla
bygginga þessi ár og væri ávísað
af ríkisféhirði að beiðni minni.
Mætti enda augljóst vera að Þjóð-
minjasafnið legði ekki fé til bygg-
ingar nýrra kirkna, heldur til
verndar og varðveislu þeirra
kirkna sem teljast mættu menning-
arminjar."
„Má af þessu sjá að fé það sem
veitt var á fjárlögum árin 1983 og
1984, kr. 95 þúsund alls, (á fjárlög-
um þessa árs bættust 50 þúsund
við) er veitt til viðgerðar Ámes-
kirkju þeirrar sem nú stendur og
reist var upphaflega árið 1850 og
ber að nota í þeim tilgangi en ekki
til annars. Vil ég því vinsamlegast
fara þess á leit við háttvirt ráðu-
neytið að það komi enn á ný þeim
boðum til réttra aðila að féð verði
afhent þeim sem nú hefur verið
veitt leyfi til að standa að viðgerð
kirkjunnar.“
Þrátt fyrir allt lætur
nefndin ekki segjast
Þrátt fyrir ítrekuð tilmæli liggur
sóknamefndin á fénu. Samkvæmt
því sem formaður nefndarinnar
segir er líklegast að fénu verði skil-
að til ríkisféhirðis þrátt fyrir óskir
þjóðminjavarðar um að svo verði
ekki gert. Núverandi og fyrrver-
andi íbúar sóknarinnar, sem talað
var við í gær, sögðust engan veginn
skilja hvers vegna fénu væri haldið
frá þeim sem vinna að endurbygg-
ingu gömlu kirkjunnar.
Næstelsta hús Strandasýslu
Hin umdeilda kirkja var byggð
árið 1850. Hún er aðeins ellefu
árum yngri en elsta timburkirkja á
landinu. Á kirkjunni vom gerðar
endurbætur skömmu fyrir aldamót.
Kirkjan er líklega næstelsta hús
í Strandasýslu. Enda segir í einu
bréfa Þórs Magnússonar þjóð-
minjavarðar: „Árneskirkja er
næstelsta hús í Strandasýslu og
ætti það að vera nokkurt metnað-
armál sýslubúum að hlynnt sé að
slíkum menningarminjum.“
-sme
Davíð Oddsson:
Giunur um íkveikjur:
Dæmigert minnihlutamál
Allsnarpar umræður urðu á síðasta
fúndi borgarstjómar um lóð sem Iðn-
aðarbankinn hefur fengið úthlutað á
gatnamótum Safamýrar og Miklu-
brautar en íbúar hverfisins hafa
eindregið mótmælt því að bygging rísi
á þessum stað sem þeir telja grænt
útivistarsvæði.
„Þetta er dæmigert minnihlutamál.
Þetta mál var endanlega afgreitt á
borgarráðsfundi 18. ágúst en borgar-
ráð fór þá með völd borgarstjómar.
Ákvörðunin felur í sér að þetta svæði
megi nýta undir bankastarfsemi en
endanleg úthlutun fer fram síðar.
Þetta vom eiginlega bara framhalds-
umræður," sagði Davíð Oddsson
borgarstjóri við DV.
„Minnihlutinn var bara að fiska í
gruggugu vatni og reyna að finna ein-
hverja óánægju eins og oft vill verða
með stjómarandstöðu. Þessari ák-
vörðun verður ekkert breytt," sagði
Davíð. -ATA
Grunur leikur á að f Reykjavík
gangi brennuvargur laus. Upptök
tveggja eldsvoða, sem urðu í byrjun
vikunnar, eru til rannsóknar hjá
Rannsóknarlögreglu ríkisins. í þeim
tilfellum leikur grunur á að um
íkveikju hafi verið að ræða. Ekki
er ljóat hvort samband er á milli
brunanna.
FVrra tilfellið er þegar eldur var
laus í íbúð á annarri hæð að Garða-
stræti 13a. Maður, sem var í íbúð-
inni, var fiuttur á slysadeild og
þaðan á Landspítalann.
í hinu tilfellinu varð laus eldur í
Gi8tiheinúlinu að Brautarholti 22 i
Reykjavík. Þar braust út eldur í
herbergi sem ekki er búið í. Eldurinn
var í rúmi og rúmfatnaði.
-sme