Dagblaðið Vísir - DV - 04.12.1987, Blaðsíða 10

10
FÖSTUDAGUR 4. DESEMBER 1987.
Útlönd
Mikið lagt undir á leiðtoga-
fundinum í Washington
Þegar leiðtogar Bandaríkjanna og
Sovétríkjanna leiða saman hesta
sína í Washington á mánudag
mætast þar í tröllaleik flórar per-
sónur sem allar eiga mikið undir
fundinum og árangri af honum.
Leiðtogarnir tveir, Ronald Reagan
Bandaríkjaforseti og Mikhail Gor-
batsjov, aðalritari sovéska
kommúnistaflokksins, líta báðir til
fundarins sem mögulegrar aðstoð-
ar viö lausn vandamála sem í raun
tengjast ekki fundarefninu. Eigin-
konur þeirra, Nancy Reagan og
Raisa Gorbatsjova, eiga einni mikiö
undir fundinum og verður að sumu
leyti ekld síður athyghsvert að
fylgjast með þeim þá daga sem
mótið stendur.
Tilefni leiðtogafundarins er und-
irritun sáttmála um eyðingu
tveggja gerða kjamorkuvopna.
Leiðtogamir munu þó ræða mörg
önnur mál. Þeirra á meðal mann-
réttindamál, stöðu mála í Afganist-
an, ástandið við Persaílóa og í
Mið-Ameríku. Þá verða rædd ýms
mál sem tengjast menningarlegum
og vísindalegum samskiptum stór-
veldanna tveggja.
Þótt alhr þessir málaflokkar telj-
ist mikUvægir muii mat manna á
gildi fundarins þó líklega ráðast
meira af því hver persónuleg
„frammistaða" hvers leikmanns
fyrir sig verður í þessu tafli. Við-
ræður leiðtoganna koma ekki tU
með aö breyta neinu um vígbúnað-
arsamningana og líkast til litlu um
önnur umræðuefni þeirra. Sú
ímynd, sem þeim tekst að skapa af
sér á fundinum, er hvetjum aðUa
um sig enda mun mikUvægari enda
getur hún haft afgerandi áhrif til
frambúðar.
Síðasta tækifærið
Margir sjá þennan leiðtogafund
sem síðasta tækifæri Ronalds Re-
agan til þess að skapa jákvæða
mynd af forsetatíð sinni. Telja þeir
fundinn verða ráðandi um það
hvemig forsetans verður getið á
spjöldum sögunnar.
Ljómi sá er stafaði af Reagan á
fyrra kjörtímabili sínu hefur folnað
verulega. Undanfarin tvö ár hefur
forsetinn orðið fyrir hveiju áfaU-
inu af öðru. Þar ber auðvitað hæst
máhð sem reis út af ólöglegri
vopnasölu tU írans og flutnings á
fjármagni úr þeirri sölu tíl kontra-
skæruhða í Nicaragua.
Margir telja þó að önnur áfoh
hafi ekki verið forsetanum síður
erfið. Sífellt hefur fækkað í hópi
nánustu ráðgjafa hans, „gamla
genginu", sem Reagan treysti svo
mjög á. Ýmist vegna afsagna ein-
stakhnga úr þeim hópi, svo sem
Caspar Weinberger vamarmála-
ráðherra nú fyrir skömmu, eða
vegna dauðsfalla, svo sem var um
William Casey, fyrmm yfirmann
bandarísku leyniþjónustunnar,
CIA.
Hvort sem það er vegna pólitískra
áfaha eða vegna þess að „gamla
gengið“ er orðið of fámennt tU að
vernda forsetann er ljóst að sú
mynd er Bandaríkjamenn gerðu
sér af Reagan hefur breyst mikið.
Hann er nú harðlega gagnrýndur
og jafnvel látið að því hggja að hann
sé einfaldlega orðinn gamalmenni
sem ekki geti staðið í ghmunni við
andstæð öfl í alþjóðastjómmálum
eða sviptingar 1 efnahagsmálum.
Jafnvel hátt settir bandarískir
embættismenn segja að athygh
hans haldist ekki lengur næghega
við einstök atriði, hann eigi erfitt
með að vinna úr upplýsingum og
sé oft mjög iha undirbúinn.
Komist Reagan vel í gegn um leið-
togafundinn getur hann slegið
nægUega á þessa gagnrýni tU þess
að ganga af styrk inn í síðasta ár
sitt í forsetaembættinu. Honum
tækist þar með að komast á spjöld
sögunnar sem forseti sem náði ár-
angri. Ef ekki þá verður hans
minnst sem Utt gefins gamalmenn-
is sem sá og heyrði aðeins það sem
hann vUdi og gaf Bandaríkjamönn-
um falskar vonir um framtíð sem
hann svo klúðraði sjálfur.
Þótt hvorug myndin sé hin rétta
kemur þar varla neitt á mUli tU
greina og fundurinn í næstu viku
verður ákvarðandi um það hvora
hann situr uppi með.
Framtíðin að veði
Þar sem leiðtogafundurinn verður
Uklega síðasti stórviðburðurinn á
ferU Reagans forseta stefnir Mik-
haU Gorbatsjov, aðalritari sovéska
kommúnistaflokksins, áreiðanlega
að því að hann verði aðeins einn
hinn fyrsti af mörgum.
Aðalritarinn á þó ekki minna
undir útkomu fundarins en forset-
inn því að ljóst er að árangur eða
árangursleysi í Washington getur
orðið mjög ákvarðandi um póU-
tíska framtíð hans.
Gorbatsjov virðist hafa verið
ípjög harðfylginn í því að þvinga
fram stuðning við breytingastefnu
sína innan Sovétríkjanna. Honum
hefur tekist að koma flestum fylgis-
mönnum fyrri stjórnunarhátta úr
embættum þótt þunglega gengi að
ýta þeim síðustu tU hUðar. Raunar
var það ekki fyrr en í desember á
síðasta ári sem honum tókst að
koma Dinmukhamed Kunayev,
einum af helstu samstarfsmönnum
Brezhnevs, úr embætti flokksleið-
toga í Kazakhstan og brottvísun
hans oUi þá meira að segja miklum
óeirðum í ríkinu.
Þrátt fyrir þetta harðfylgi er ljóst
að Gorbatsjov mætir enn mikiUi
andspyrnu. Honum hefur ekki tek-
ist að sannfæra aUa ráðamenn í
Sovétríkjunum um ágæti þess að
breyta stjómarháttum og starfsað-
ferðum í iðnaði og viðskiptum
landsins.
Leiðtogafundurinn í Reykjavík á
síðasta ári varð Gorbatsjov greini-
lega mikil hjálparheUa. Allt frá
þeim fundi hefur orðstír þessa so-
véska leiðtoga farið vaxandi,
greinilega á alþjóðavettvangi og að
því er virðist einnig heima fyrir.
Hefur hann enda orðið æ harðorð-
ari gagnvart þeim sem standa í
vegi fyrir breytingastefnu hans,
hefur gagnrýnt þá í sívaxandi
mæU.
Árangur á alþjóðavettvangi er
Gorbatsjov mikUvægur. Ekki ein-
ungis vegna árangursins sjálfs
heldur einnig vegna þeirrar ímynd-
ar sem hann skapar af leiðtoganum
heima fyrir. Þeir sem skipt geta
sköpum um framtíð Gorbatsjovs
og stefnu hans hljóta að vega það
og meta á hvern hátt breytingamar
hafa áhrif á stöðu Sovétríkjanna
gagnvart öðrum ríkjum. Einkum á
þetta við um tengsUn við Bandarík-
in. Með því aö fá Reagan forseta,
sem eitt sinn kallaði Sovétríkin
heimsveldi hins iUa og leiðtoga
þeirra siðlausa, til samninga við sig
hefur Gorbatsjov knúið fram í
verki viðurkenningu sem varla fer
fram þjá nokkrum Sovétborgara.
Með því aö koma af Washington-
fundinum með hag Sovétríkjanna
óskertan, öryggi þeirra tryggara og
ímynd þeirra á alþjóðavettvangi
bætta getur Gorbatsjov því rennt
stoðum undir áframhaldandi starf
sitt og þá um leið póUtíska framtíð,
framtíð sem engan veginn er tryggð
í dag þótt honum hafi tekist að
skipta um meira en helming af ráð-
herrum sovésku ríkisstjórnarinn-
ar og mikinn fjölda lægra settra
stjórnenda.
Eiginkonurnar
Staða eiginkvennanna í tafli
þessu er óræðari en leiðtoganna
sjálfra. Ljóst er þó að þær eiga báð-
ar mikið undir því að vel fari á með
leiðtogunum.
Nancy Reagan hefur verið gagn-
rýnd fyrir óhæfileg afskipti af starfi
eiginmanns síns. Er hún sögð áköf
um að Reagans verði minnst sem
„friðarforseta" og jafnvel látið að
því liggja að hún hafi fengið Ronald
til að slá af gagnvart Sovétmönnum
til þess að svo mætti verða.
Aðrir gagnrýnendur forsetafrú-
arinnar segja að hún hafi ekki
áhuga á öðru en að hoppa um með
ríkum repúblikönum og endurnýja
borðbúnað hvíta hússins.
Raisa Gorbatsjova er enn minna
þekkt. Ljóst er af allri framkomu
hennar, svo og af ummælum so-
véska leiðtogans sjálfs, að hún
hefur mun meiri áhrif en eiginkon-
ur sovéskra leiðtoga hafa til þessa
haft. Talið er að sumir samstarfs-
menn eiginmanns hennar hafi
nokkrar áhyggjur af áhrifum henn-
ar, telji þau óhæfilega mikil.
Athyghsvert er að líkt og Nancy
Reagan er frú Gorbatsjova gagn-
rýnd fyrir að vera tildurdrós sem
hafi ekki áhuga á neinu nema fót-
um.
Hvers sem eiginkonurnar tvær
vænta af leiðtogafundinum má
vera ljóst að báðar leita þar stað-
festingar á stöðu sinni.
Ljúflingsfundur
Ef til vill er ekki mikilla tíðinda
að vænta af þessum leiðtogafundi
í Washington í næstu viku, að
minnsta kosti engra sem verulega
koma á óvart. Ekki er að búast við
að leiðtogarnir ræði nein mál í ein-
stökum atriðum enda telja Banda-
ríkjamenn forseta sinn varla færan
um slíkt. Báðum leiðtogunum er
mest í mun að koma óskaddaðir frá
þessum leik og því má líklega bú-
ast við að þeir leggi áherslu á
átakalítinn fund sem framkvæmd-
ur verði með sem mestum glæsi-
brag.
Undirbúningur fundarins bendir
enda eindregið til þess að slíkt sé
ætlunin. Viö hann hefur öll áhersla
verið lögð á rétt form, fundurinn
allur skipulagður sem samfelld
glæsisýning sem orðið geti báðum
leiðtogunum til framdráttar.
Leiðtogar stórveldanna leiöa nú saman hesta sina í þriðja sinn og líklegt að þetta verði siðasti fundur þeirra
Gorbatsjovs og Reagans. Símamynd Reuter
Stóra systir fylgist með þér
CORDA þjónustutölvo Arnarflugs, veit allt um hótel, bílaleigur,
tengiflug, lestarferðir og jafnvel hvernig veðrið er í Amsterdam.