Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.1988, Blaðsíða 14

Dagblaðið Vísir - DV - 25.04.1988, Blaðsíða 14
14 MÁNUDAGUR 25. APRÍL 1988. Frjálst.óháÖ dagblaö Samkeppnishömlur og Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF. Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift, ÞVERHOLTI 11. SÍMI 27022 Setning, umbrot. mynda- og plötugerð: PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11 Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 700 kr. Verð í lausasölu virka daga 65 kr. - Helgarblað 80 kr. Forstjóralaun hjá SÍS Launakjör Guðjóns B. Ólafssonar, núverandi for- stjóra Sambands íslenskra samvinnufélaga, eru aftur komin í sviðsljósið. Guðjón yar um nokkurra ára skeið forstjóri hjá dótturfyritæki SÍS, Iceland Seafood í Banda- ríkjunum, og í síðasta mánuði komst í hámæli ágrein- ingur í æðstu stjórn þess fyrirtækis vegna launakjara Guðjóns. Þá var deilt um greiðslur sem nema um tutt- ugu milljónum króna sem oftaldar höfðu verið að mati nokkurra ráðamanna SÍS. Stjórnendur SÍS og Iceland Seafood þögguðu máhð niður, enda orðstír Sambandsins í hættu og ekki gott til afspurnar að Sambandið viti ekki hversu margar milljónir forstjórarnir hafi í laun meðan starfsfólki SÍS er neitað um launahækkanir. Nú hafa birst nýjar upplýsingar um launakjör Guð- jóns. Ekki frá Sambandinu heldur frá huldumönnum sem greinilega telja að þær eigi erindi til almennings. Upplýsingarnar eru beint úr skýrslu endurskoðanda SÍS og verða ekki dregnar í efa. Samkvæmt skýrslu endurskoðandans hafa tekjur Guðjóns B. Ólafssonar meðan hann starfaði hjá Iceland Seafood numið rúmlega níutíu milljónum króna á nú- verandi gengi en verið mun meiri ef miðað er við styrk dollarans á fyrstu árum Guðjóns vestra. Meðalárslaun hans hafa því verið fimmtán milljónir, eða ein og hálf milljón á mánuði. Geri aðrir betur. Fyrir utan fost laun hefur Guðjón notið bónusa og þar að auki hefur forstjór- inn fengið fyrirtækið til að greiða ýmsan persónulegan kostnað fyrir sig og heimili sitt. Má þar nefna viðgerðir á íbúðarhúsi, bílakostnað og árleg bílakaup, skólakostn- að barna og fleira í þeim dúr. Þessi útgjöld hafa verið færð sem launakostnaður og síðan hefur Iceland Sea- food greitt skatta af þessum útgjöldum og um það mun ágreiningurinn aðallega snúast, hvort þær skattgreiðsl- ur séu viðurkenndar af stjórn fyrirtækisins og Sam- bandsins. Ferðakostnaður forstjórans hefur verið mikill allan tímann og færður á útgjaldaliði Iceland Seafood, auk þess sem Guðjón hefur haft fastar mánaðartekjur héðan að heiman, vegna fyrri starfa sinna hjá SÍS, löngu eftir að hann var tekinn við nýju starfi ytra. Þetta er auðvitað fróðlegt til aflestrar fyrir íslendinga sem ekki eru vanir svo ríkmannlegum launum. Nefnt er að Guðjón hafi starfað í Bandaríkjunum og fengið laun í samræmi við sambærileg störf vestra. Samband íslenskra samvinnufélaga gerir það að sjálfsögðu upp við sína eigin samvisku hvort sá samanburður sé afsak- anlegur en að minnsta kosti er víst að þegar nýr forstjóri var ráðinn í stað Guðjóns þótti ekki ástæða til að miða við þann standard og mun Eysteinn Helgason ekki einu hafa verið hálfdrættingur á við fyrirrennara sinn. Guðjón B. Ólafsson verður ekki sakaður um misferli eða óheiðarleika. Upplýsingarnar um launakjör hans bera vott um flottræfilshátt og dæmalausan rausnar- skap Sambands íslenskra samvinnufélaga. Sá rausnar- skapur vekur hins vegar athygli hér á landi miðað við þann barlóm sem kveður við úr herbúðum SÍS-manna í hvert skipti sem óbreyttir starfsmenn standa í kjara- baráttu. Aðalspurningin, sem eftir situr, er í rauninni þessi: Hvernig fór Guðjón B. Ólafsson að því að eyða þessum launum sínum? Og hvernig hefur maðurinn efni á því að lifa og starfa hér heima á þeim smáaurum sem hann hefur sem forstjóri SÍS? Eða samdi hann um óbreytt kjör? Ellert B. Schram stjómarskrá Islands Lög um verölag, samkeppnis- hömlur og óréttmæta viöskipta- hætti eru nú orðin 10 ára gömul. Lögin hafa tvímælalaust komið aö góðu gagni en markmið þeirra er að vinna að hagkvæmri nýtingu framleiðsluþátta þjóðfélagsins og sanngjamri skiptingu þjóðartekna með því að: a. Vinna gegn ósanngjömu verði og viðskiptaháttum b. Vinna gegn óréttmætum við- skipta- og samkeppnisháttum, svo og samkeppnishömlum sem hafa í för með sér skaölegar afleiðingar fyrir neytendur, atvinnurekendur eða þjóðfélagið í heild. Grunntónn þessarar löggjafar er atvinnu- og verðmyndunarfrelsi en þá mega ekki samkeppnishindran- ir ríkja og upplýsingastreymi milli allra skiptir meginmáh. Verðkann- anir og upplýsingamiðlun til almennings er afsprengi þessara laga en opinberar verðákvarðanir eða verðstöðvanir eru á undahaldi. Það má segja að þessi lög séu á viss- an hátt gluggi íslands inn í framtíð- ina og um leið tengiliður landsins við önnur lönd að því er atvinnu- hætti og viðskiptamál varðar. Galli er á gjöf Njarðar Umrædd lög ná til hvers konar atvinnustarfsemi, hvort sem hún er rekin af einstaklingum, félögum eða opinberum aöilum. En lögin ná ekki til launa og starfskjara fyr- ir vinnu í annarra þjónustu né til húsaleigu. En svo kemur það versta. Lögin ná ekki til verðlagn- ingar sem ákveðin er með sérstök- um lögum. Vissulega verður að ákveða verðlagningu á sumum at- riðum með opinberum hætti. Nefna má gjald fyrir læknisþjónustu, ýmis tryggingagjöld og eldsneytis- verð meðan viðskiptum er komið fyrir með sérstökum leyfum ,svo dæmi séu nefnd. En verðlagning á búvörum samkvæmt búvörulög- gjöfmni er algjör tímaskekkja og í raun mjög skaðleg fyrir íslenskt atvinnulíf. Verðlagsstofnun og Verðlagsráö eiga að sjá til þess að verðlagslögin séu virt. En því mið- ur kemst Verðlagsstofnun aðeins yfir brot af sínum verkefnum og almenningur er ekki enn farinn að átta sig nægilega vel á því að opin- ber forsjá með verðlagningu er að mestu liðin tíð. Alls konar samráð er stundað um verö á vörum og þjónustu og Verðlagsstofnun veit af því en aðhefst stundum lítið. En málin stefna í rétta átt sem betur fer. Stjórnarskrá, til hvers? I 69. grein stjómarskrárinnar stendur: „Engin bönd má leggja á atvinnufelsi manna, nema almenn- ingsheill kreíji, enda þarf lagaboð til.“ - Krefst almannaheill þess að íslendingum sé nú meinaður að- gangur að framleiðslu eggja eða kjúklinga? Hver trúir því? Það er búið að loka framleiðslunni og það er gert með reglugerð! Kartöflu- bændur eru að gæla við sömu hugsun í skjóli landbúnaðarráð- herra. í raun á hið sama við um kindakjöts- og mjólkurframleiðslu. Reglur um innflutning á grænmeti, KjaUarinn Jónas Bjarnason formaður Landsmálafélagsins Varðar sveppum og blómum fela í sér vissa kvótaskiptingu sem unnt er að grípa til hvenær sem er. Þetta er gert með einhvers konar tilkynn- ingu frá landbúnaðarráðherra. Og hvað um sjávarútveginn? Menn geta e.t.v. fallist á það að almenn- ingsheill krefjist þess að fiskstofnar séu vemdaðir gegn hruni en þá vemdun er hægt að tryggja á ann- an hátt en þann að tilteknum aðilum einum sé fenginn veiðirétt- ur. - Og hvað með eignarréttar- ákvæði stjómarskrárinnar? 67. grein stjómarskrárinnar segir: „Eignarrétturinn er friðhelgur. Engan má skylda til að láta af hendi eign sína, nema almenningsþörf krefji. Þarf til þess lagafyrirmæli og komi fullt verö fyrir.“ - Með reglugerðum er nú úthlutaö svo- kölluðum fullvirðisrétti til bújarða sem byggist á framleiðslu búanna tiltekin ár. Ef bændur vora þá að byggja gripahús eða framleiddu lít- ið af öðrum sökum er jörð þeirra og lífsstarf verðlaust, samkvæmt ákvörðun blekbænda á melun- um. Pálmi Jónsson, fyrrverandi land- búnaðarráðherra, fékk á sig dóm fyrir meðferð sína á kjarnfóður- skatti, en 40. grein stjómarskrár- innar segir svo að skatta megi aðeins setja á með lögum. Jón Steinar Gunnlaugsson hrl. hefur ritað heila bók um dómsvaldið í landinu og hollustu þess (eða und- irlægjuhátt) við framkvæmdavald- ið hverju sinni. Hvaða leikreglur gilda í þessu landi? Stór hluti af verðbólgu á íslandi stafar af herkostnaði og vopna- skaki þegnanna innbyrðis sem eru ekki sammála um þær leikreglur sem gilda skulu í þessu landi. Það er líka helv... hart að setjast til borðs og ætla að fara að spila bridge og þá segir einn í hópnum: „Viö spilum póker hér“ eða „viö spilum framsóknarvist hér“ og sá sem heimtar það hefur fjórum sinnum meiri atkvæðisrétt en hinir. Aðrir mögla eitthvað við borðiö en þeim er þá bara sagt að framsóknarvist skuli spiluð vegna byggðastefn- unnar eða aumingja SÍS. Það skiptir verulegu máh að verðlagslöggjöfm gildi hér á landi á öllum sviðum nema þeim sem sérstaklega eru undanskilin eins og áður hefur verið minnst á. Úti- lokað er að setja verðmyndun í atvinnumálum undir sérlög. Löggjöf um hringamyndun og einokun Landsmálafélagið Vörður hélt nýlega ágæta ráðstefnu um það efni en í stjómarsáttmála stendur að löggjöf um það efni skuh endur- skoðuð. Þess vegna skiptir nú meginmáh að þrýst sé á stjómar- flokkana um efndir. Á áðumefndri ráðstefnu vom kynnt drög að laga- frumvarpi sem Vilhjálmur Egils- son, framkvæmdastjóri Verslunar- ráðs íslands, og Jóhannes Sigurðsson lögfræðingur hafa sam- iö ásamt öðrum. Augljóslega er víða um hringamyndun og einokun að ræða í þessu landi. Sambandið hefur margs konar einokunarað- stöðu stafnanna á milh, þ.e. lóðrétt frá framleiðslu hráefna yfir vinnslu, sölu og síðan einnig sölu á aðdráttum og nauðsynjavörum. Með því að skipta Sambandinu upp í sjáifstæðar einingar, sem gera verður upp eins og venjuleg fyrir- tæki, er því í raun greiði gerður. Þá er ekki hægt að nota kaffibauna- gróðabrall á einum staðnum til þess að kaupa fiskveiðikvóta á öör- um stað til að öðlast óeðhlegt vald í íslensku atvinnulífi í skjóh ein- hverra félagslegra markmiða sem eru löngu úrelt. Hvaö hangir á spýtunni? Dagblaðið Tíminn segir að löggjöf um hringamyndun og einokun sé póhtísk aðför aö SÍS. Ég fuhyrði það aö sjálfstæðismenn flestir fagni því að SÍS fari að starfa á grund- velli venjulegra viðskiptasjónar- miða og ahir sanngjamir menn viðurkenna að ýmiss konar at- vinnurekstur á að eiga sér stað og öldungis er óvíst í mörgum tílvik- um hvaða rekstrarform sé best. En hinar „uppsöfnuöu samkeppnis- hindranir", sem felast í Samband- inu, eiga ömgglega stóran þátt í stórkostlegri ofíjárfestingu í fisk- vinnslu og útgerð, sláturhúsum og mjólkuriðnaði, auk kaupfélags- verslunarinnar. Samsteypan hefur auk þess hindrað sveigjanleika og nauðsynlegar breytingar á at- vinnuháttum á landsbyggðinni og hugsanlega átt drjúgan þátt í því að svokölluð „smábyggðastefna“ hefur verið rekin og mjög fáir líf- vænlegir byggðakjarnar hafa myndast á íslandi sem geta veitt höfuðborgarsvæðinu • eitthvert mótvægi. Auövitað hafa aðrir stað- ið að offjárfestingum einnig og rangfjárfestingum en hinar „upp- söfnuðu samkeppnishindranir' ‘ Sambandsins eiga örugglega mik- inn þátt í þjóðarskuldum landsins og gífurlegri óhagkvæmni í at- vinnurekstri. Jónas Bjarnason „Verðlagning á búvörum samkvæmt búvörulöggjöfinni er algjör tíma- skekkja og skaðleg fyrir íslenskt atvinnulif," segir greinarhöf. m.a. „Stór hluti af verðbólgu á Islandi stafar af herkostnaði og vopnaskaki þegn- anna innbyrðis sem eru ekki sammála um þær leikreglur sem gilda skuli í þessu landi.“

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.