Dagblaðið Vísir - DV - 17.05.1988, Blaðsíða 15

ÞRIÐJUDAGUR 17. MAÍ 1988.
15
Þjóðleikhúsið og nýja Borgarleikhúsið:
Hve aðgengileg fyrir fatlaða?
„Margir eru aðeins hreyíihamlaðir, en
tillitssemi við þá er einnig nauðsyn-
leg.“
Til aö byija meö veröum við að
skilgreina oröiö fotlun. Flestum
sem ég tala viö dettur aðeins í hug
fólk sem er hjálparlaust í hjólastól
þegar þeir heyra orðið. Þetta er
fótlun á háu stigi. Margir eru að-
eins hreyfihamlaðir en tillitsemi
við þá er einnig nauðsynleg. Hér
er tilraun til að skilgreina mæli-
kvarða fötlunar:
1) Getur gengið þrátt fyrir staurfót
e.þ.h. en verður að hafa handrið
á stigum báðum megin, enda
styrkleiki handleggja mismun-
andi.
2) Getur gengið en verður að nota
göngustaf eða eina hækju.
3) Getur gengið en verður að nota
tvær hækjur, getur aðeins stigið
í annan fótinn.
4) Getur ekki gengið en getur sjálf-
ur knúið hjólastól.
5) Verður að hafa aðstoð við akstur
hjólastóls.
í hugum manna eru fatlaðir að-
eins hópar (4) og (5).
Nauðsynlegt er að hafa spuming-
una um aðgang tvíþætta:
a) Hvemig er að komast inn í leik-
húsið?
b) Hvemig er að komast um húsið?
Gamla Þjóöleikhúsið
Eins og Sigríður Þorvaldsdóttir
skrifaði í DV hinn 25. mars 1985 er
Þjóðleikhúsið „Glæst borg álfa og
ævintýra" en ekkert hugsað um
áhorfendur sem hreyfihamlaðir
eru. Erfitt er að komast inn í hús-
ið. Á austurtröppum þess eru fær-
anlegar brautir og húsvörðurinn
getur ýtt hjólastól inn í anddyrið.
Nokkur þrep eru ennþá til að kom-
ast í fatageymslu og að áhorfenda-
salnum.
KjaUaxinn
Eiríka A.
Friðriksdóttir
hagfræðingur
Þaö er hægt að bakka hjólastól
inn við 10. bekk en ef hinn fatlaði
ætlar að yfirgefa sýningu getur
hann það ekki. Venjuleg sæti era á
10. bekk. Engin snyrting er fyrir
fólk í hjólastól. Snyrtingin er í raun
og veru fyrrverandi skápur. En það
er ekki í samræmi við byggingar-
reglur. Maður, sem vill færa sig úr
stólnum á salerni, getur aðeins
notað hægri hönd.
Aðgangur að öðmm bekkjum er
mjög erfiður enda verður maður á
hækjum, sem ætlar að ganga til
sætis síns, aö ganga niður mjög
mjóar tröppur, 3-4 þrep. Handfóng
á veggnum væru mikil hjálp. Til
þess að komast að húsinu er ráð-
legt aö fá hjálp frá ferðaþjónustu
fatlaðra (sími á vinnutíma 12312)
og er nauðsynlegt að panta fyrir-
fram.
Borgarleikhúsið:
Arkitektar eru Guðm. Kr. Guð-
mundsson, Ólafur Sigurðsson og
Þorsteinn Gunnarsson. Húsið er
ekki enn frágengið en Ólafur var
svo vinsamlegur að gefa mér teikn-
ingu sem hér er sýnd. Við hönnun
hússins var greinilega hugsað um
frá byrjun að hafa góða aðstöðu
fyrir fatlaða. Jafnvel fólk í hjóla-
stólum á greiðan aðgang í húsið.
Hægt er að aka beint inn í salinn
frá götu og beint inn í sætaraðir.
Venjuleg sæti (8 sæti) voru tekin
út til að fá pláss fyrir 4 hjólastóla.
Hverjum stól er hægt að bakka inn
og út eftir vild. Hreyfihamlaðir,
sem geta gengið, geta fengið sæti
við hlið hjólastóla. Við innganginn
(merkt útgangur á teikningunni)
er snyrting fyrir fatlaða í hjólastól
og hægt að komast að salerni báð-
um megin.
Samkvæmt teikningu geta fatlaö-
ir fengið sér hressingu á sömu
hæð. Mun því Borgarleikhúsið nýt-
ast öllum vel.
Eiríka A. Friðriksdóttir.
nýs Borgarleikhúss.
Sjómaðurinn og kvótinn
Miklar deilur hafa átt sér stað und-
anfarið varðandi það hver eigi öðr-
um fremur tilkall til fiskistofnanna
umhverfis landið. Nokkur sjónar-
mið hafa komið fram bæði í ræðu
og riti, meðal annars taldi dr. Alda
Möller upp í grein í Morgunblaðinu
að hún ætti svo og svo mikið af
hinum ýmsu fiskum sem í sjónum
synda.
Skondin lagasetning
Fleiri eru á svipaðri skoðun, t.d.
telur fiskvinnslan sig eiga ský-
lausan rétt til að ráöstafa auðlind-
inni eftir sínu höfði og útgerðar-
menn telja sig að sjálfsögðu eiga
þennan rétt. Þessi deila reis hæst
þegar hið háa Alþingi setti, laust
eftir áramót, lög um stjórnun fisk-
veiða þar sem sérstaklega er tekið
fram að þjóðin eigi sameiginlega
fiskimiðin kringum landið.
Þessi lagasetning er dálítið
skondin, þegar ástæða er til að setja
sérstaklega í lög sameign þjóðar-
innar á öðmm auðlindum svo sem
landbúnaði, verslun, iðnaði og síð-
ast en ekki síst orkulindum lands-
ins. í allri umræðunni hefur
gleymst sú stétt manna sem dags
daglega sér um að nýta auðlindina.
Þetta eru auðvitað íslenskir sjó-
menn sem ættu öðrum fremur að
eiga nytjaréttinn þar sem það eru
þeir sem leggja sig í þá hættu sem
er því samfara að nálgast fisk á
einhverjum erfiðustu fiskimiðum í
heimi.
Sjálfstætt apparat
Nú má það flestum vera ljóst að
ekki er hægt að úthluta veiðileyf-
um á einstaka sjómenn þannig að
nálgast verður réttlætið á annan
hátt. Þá koma menn að útgerðinni
sem stendur næst sjómanninum ef
Kjallarinn
„Trúlega er aðeins ein viðunandi leið
til, svo að sjómenn megi vel við una,
hún er sú að allur fiskur fari með laga-
boði 1 gegnum fiskmarkaði.“
þeim afla sem sjómaðurinn ber að
landi.
Skásti kosturinn
Þetta er því miður ekki raunin í
dag, sjómenn þurfa oftast að Rerja
út kjarabætur frá tveim andstæð-
ingum og er víðast hvar annar
ósýnilegur, þ.e. útgerðarmaðurinn.
Þetta gengur eðlilega ekki upp og
þarna verða að koma til breytingar
á. Trúlega er aðeins ein viðunandi
leið til svo að sjómenn megi vel við
una, hún er sú að allur fiskur fari
með lagaboði í gegnum fiskmark-
aði. Sá kostur verður skástur í
þessu fyrirkomulagi til að verð-
myndun fari í eðlilegan farveg.
Fiskvinnslan getur aukið sér-
hæfingu og skammtað sér hráefni
og verður þar með fær um að keppa
við erlendu markaðina um fiskinn.
Útgerðin verður þá rekin með há-
marksafrakstri sem sjálfstæð fyrir-
tæki, sjómönnum og reyndar öllu
þjóðarbúinu til hagsbóta.
Skilin milli útgerðar og vinnslu
munu skerpast og kvótinn verður
kominn eins nálægt sjómanninum
og mögulegt er.
Reynir Traustason
Reynir Traustason
stýrimaður, Flateyri
allt er eðlilegt. Skásti kosturinn
hlýtur að vera sá að úthluta veiði-
leyfum til útgerðar, eins og reyndar
er gert í dag.
Þá vaknar sú spurning hvort út-
gerð í dag sé alls staðar rekin sem
alvöruútgerð. Svariö við því er nei,
í langflestum tilvikum er útgerð og
vinnsla sami grautur í sömu skál,
sem þýðir einfaldlega það að þeim
fyrirtækjum sem hafa báða þættina
innanborðs er hreinlega akkur í að
halda fiskverði sem lægstu.
Allir samningar sjómanna gera
ráð fyrir að útgerðin sé sjálfstætt
apparat sem leitast við að fá sem
hæst verö fyrir afurðir sínar. Þess-
ir samningar gera ekki ráð fyrir
að sjómenn þurfi að vera með putt-
ana í því hvernig útgerðin ávaxtar
sitt pund, heldur gmndvallast þeir
á þeirri meginforsendu að sjómað-
urinn og útgerðarmaðurinn skipti
sín í milli þeim verðmætum, sem
útgerðin skapar, af einlægni úr

Fiskmarkaðir skásta fyrirkomulagið til að verðmyndun fari i eðlilegan farveg?