Dagblaðið Vísir - DV - 18.05.1988, Blaðsíða 4
4
Fréttir
Draumurinn um
fastgengis-
stefnu er
ennþá lifandi
- segSr Jóhannes Nordal
„Ég held aö það sé enn ekki
búið aö yfirgefa þaö markmið aö
koma hér á gengisfestu á sama
hátt og þaö er enn stefiit aö því
aö ná niöur verðbólgu þó hún
fari nú á skrið um einhvem tima.
Markmiöiö í gengismálum stend-
ur þrátt fyrir þessar ákvaröan-
ir,“ sagði Jóhannes Nordal,
bankastjóri Seðlabankans, að-
spurður hvort fastgengisstefnan
væri nú fyrir bl
Auk 10 prósenta gengjsfellingar
veitti ríkisstjómin Seðlabankan-
um heimild til að hækka eða
lækka gengi íslensku krónunnar
um 3 prósent. Slík ákvörðun
veröur samþykkt í ríkisstjóm-
inni án umræöna.
Jóhannes sagði þó nokkur ár
síðan aö gengiö hefði falhð vegna
eftirspumareftirgjaldeyri. Hann
sagöi Seðlabankann ekki hafa
farið ofan í hvaða aðilar það voru
sem tóku út þá 2,5 railljarða
króna sem runnu út úr banka-
kerfmu á „svarta miðvikudegin-
um“ í síðustu viku. Gjaideyris-
viðskipti dreiföust á geysimarga
staöi og erfitt væri að greina
hvaðan þrýstingurinn kom.
Varðandi hvaðan þessir 2,5 miiij-
aröar hefðu komið, sem gjaldeyr-
ir var keyptur fyrir, sagöi Jó-
hannes að i bankakerfinu væm
um 70 miiljaröar og 2,5 milijaröar
væru ekki nema um 3 prósent af
þeirri upphæð. -gse
Ráðhenafundur OECD:
J6n formaður?
Jón Sigurösson viðskiptaráð-
herra hefur verið nefndur til for-
mennsku á næsta ráðherrafundi
OBCD. Jón er nú staddur í París
þar sem ráðherramir funda nú.
I lok þess fundar verður formaö-
ur næsta fundar tilnefndur. Ekki
er gengiö til atkvæða heldur er
gert samkomulag bak við tjöldin.
Auk Jóns hafa ráöherrar frá
Sviss, Hollandi og Danmörku
veriö nefndir til starfans.
-gse
MIÐVIKUDAGUR 18. MAÍ 1988.
Grænfriðungar herja
á íslenska fiskinn
- mótmælin beinast nú að Burger King samsteypunni
Anna Bjamason, DV, Denver
Grænfriðungar í Bandaríkjun-
um efndu í síðustu viku til árlegra
mótmælaaðgerða gegn hvaiveiðum
íslendinga. Beindust þau nú aðal-
lega að skyndibitastöðum Burger
King-samsteypunnar sem skipta
þúsundum um landið allt. Vinsæl-
asta fisksamlokan, sem þar er á
boðstólum, gengur undir nafninu
„Whaler" eða hvalfangarinn þótt
hún eigi að öðru leyti ekkert skylt
við hval.
Mótmælendur dreifðu fagur-
grænu dreifibréfi þar sem þess var
krafist að hvalveiðar íslendinga
yrðu stöðvaðar. Þar sagöi einnig
að íslendingar veiddu hundruð
hvala í nafni „vísindalegra rann-
sókna" og seldu hvalafurðir til Jap-
ans fyrir milljónir dollara. Þetta
væri brot á samþykktum Alþjóða
hvalveiðiráðsins um bann viö hval-
veiðum í ágóðaskyni, þessar hval-
veiðar hefðu ekkert vísindalegt
gildi.
í dreifibréfmu sagöi ennfremur
að íslendingar gætu ekki haldið
uppi hvalveiðum nema með fjár-
hagslegum stuðningi frá fisksölu-
fyrirtækjum. Til að stöðva hval-
veiðarnar væri þvi nauðsynlegt að
koma í veg fyrir kaup á íslenskum
fiski. Lesendur dreifibréfsins voru
síðan hvattir til að senda forráða-
mönnum þriggja stórfyrirtækja,
sem selja íslenskan fisk, Burger
King, Wendy’s og Long John Sil-
ver, bænar- eða kröfubréf um að
hætta að kaupa fisk af íslending-
um.
„Þetta voru máttlitlar mótmæla-
aögerðir," sagði Pinder Lake, tals-
maður Burger King í aðalstöðvum
fyrirtækisins í Miami, í samtali við
fréttamann DV. „Fulltrúar mót-
mælenda söfnuðust saman við nítj-
án matsölustaði okkar víðs vegar
um landið en þeir skipta þúsundum
í heild. Sjö af þessum nítján stöð-
um, þar sem mótmæhn voru höfð
í frammi, voru í nágrenni við stúd-
entagaröa en í tólf borgum var
mótmælt á matsölustööum í mið-
borginni. Mótmælin stóðu í einn
og hálfan klukkutíma, frá klukkan
tólf á hádegi. Hvergi kom til átaka
og hvergi voru skemmdarverk
unnin.“
Pinder Lake taldi að mótmælin
hefðu haft hverfandi lítil áhrif.
Segja mætti að á einum stað hefði
salan verið nokkrum tugum doh-
ara minni en venjulega en á öðrum
stað hefði hún verið htið eitt meiri.
„Viö kaupum mikið af fiski frá
íslandi en þó aðeins þorsk. Við
höldum áfram að kaupa þennan
fisk því þetta er heimsins besti
þorskur," sagði talsmaöur Burger
King.
Ég hef ekki séð að blöð hér í Den-
ver hafi getið um mótmæli sem
voru við einn sölustað Burger King
hér í borg. Þórir Gröndal, ræðis-
maður íslands í Flórída, sagði að
blöð þar hefðu getið lítillega um
mótmæhn sem þar voru höfð í
frammi við einn sölustað Burger
King. Fáliðaö var í hópi mótmæ-
lenda þar. Þórir sagði að í fyrra
hefði herferð grænfriðunga verið í
því fólgin að láta hópa fólks hringja
í ræðismenn íslands og lesa yfir
þeim ákveðna tuggu. Th hans
hefðu þá hringt fimmtán th tuttugu
manns en aöeins þrír til fjórir
þeirra hefðu vhjað ræða málin og
hlusta á íslensk rök varðandi hval-
veiðarnar.
III'
Emma siglir inn í Vestmannaeyjahöfn.
DV-myndir Omar
Nýtt glæsi-
fley til Eyja
Ómar Gaxöarsson, DV, Vestmarvnaeyjum;
Nýr 83 tonna stálbátur, Emma VE
219, kom til heimahafnar í Vest-
mannaeyjum sl. þriðjudag.
Emma VE er smíðuð í Póllandi,
eigendur eru Kristján Óskarsson
skipstjóri og Arnór Páll Valdimars-
son vélstjóri. Báturinn er 23 metrar
á lengd, 7 á breidd, með 705 ha aöal-
vél og búinn nýjustu sighnga- og fis-
kleitartækjum. Nú er unnið að því
að setja niður aðgerðarkerfi frá Vél-
smiðjunni Þór, Vestmannaeyjum, í
bátinn. Á því að ljúka um miðja
næstu viku og verður þá haldið á
togveiðar.
í dag mælir Dagfari
Altt í plati
Sérkennheg deha er risin mihi
fjármálaráðuneytisins og háskóla-
menntaðra ríkisstarfsmanna. Þeir
síðamefndu hafa staðiö í kjaravið-
ræöum við ríkið að undanfornu og
þar var komið sögu aö ráðuneytið
gerði starfsmönnunum thboð. Th-
boðiö var rætt af samninganefnd-
inni og að lokum samþykkt aö
ganga að því. Þessi ákvörðun var
thkynnt fjármálaráöuneytinu sem
svaraöi að bragði að samþykktinni
væri hafnað. Thboðið var í plati og
þar að auki voru ríkisstarfsmenn-
irnir sakaðir um að hafa platað
ráðuneytiö. Þeir reiknuðu vitiaust
út og gerðu þaö sem verra var: þeir
sögöu ekki ráðuneytinu frá því að
ráðuneytiö hefði hka reiknað vit-
laust út.
Þetta er sérkennheg og heldur
óvanaleg staða. Yfirleitt verður að
gera ráð fyrir því að þegar thboð
er gert feli thboðið í sér að hinir
hafni því eða samþykki. í þetta
skiptiö var thboðiö samþykkt og
þá var það dregið th baka. Senni-
lega hefiir ráðuneytið reiknaö meö
aö thboðinu yrði hafnað og máhö
þar með leyst. Þaö er venja í kjara-
viðræðum að enginn samþykkir
neitt, enda hefur stór hópur laun-
þega í þessu landi atvinnu af því
að standa í kjaraviöræöum. En rík-
isstarfsmenn koma ríkinu á óvart
og samþykktu allt í einu thboðið.
Þetta er auðvitað lúalegt bragö -
aö koma viðmælendum sínum á
óvart með þvi að samþykkja thboð
þeim að óvörum og ekki von að
ráðuneytiö standi viö tilboð sem
ekki er reiknað með að verði sam-
þykkt. Allt annað er ef thboðinu
er hafnað. Þá er hægt að standa við
þaö.
Ráðuneytiö hefur sér það th af-
sökunar að það er að kljást við
háskólamenntaöa starfsmenn.
Ófaglæröir starfsmenn eða hla
menntaðir starfsmenn hefðu
kannski hafnað thboðinu og þá var
hægt að standa við það. En þegar
menn eru orðnir háskólamenntaö-
ir eru þeir færir í ahan sjó og geta
tekið upp á því að samþykkja thboð
sem á að hafna. Þar að auki kunna
háskólamenntaðir menn aö reikna
út tilboðin og geta þar aö auki
reiknað þau út vitlaust, þannig að
ráöuneytið heldur aö það sé rétt
reiknað þegar vitlaust er reiknað.
Og eins getur ráðuneytið haldið að
það sé vitlaust reiknaö þegar rétt
er reiknað og þetta verða menn að
hafa í huga þegar thboð eru gerð.
Það er ekki von að ríkisstjóminni
takist að koma saman hhðarráð-
stöfunum þegar háskólamenntaöir
starfsmenn á vegum ríkisins sitja
á svikráðum við ríkið og eru að
reikna vitiaust út launin sín á sama
tíma og ríkisstjómin þarf á þeim
að halda th að reikna út hliðarráð-
stafanir. Og hvemig verða svo hhð-
arráðstafanimar þegar háskóla-
menntaðir embættismenn geta
ekki einu sinni reiknað rétt þegar
launin þeirra em annars vegar?
Maður getur aht eins búist við því
aö gengisskráningunni verði breytt
á morgun, þegar í ljós kemur að
gengið hefur verið vitlaust reiknað
út. Eins skal hafa allan fyrirvara á
hhðarráðstöfununum, þegar þær
sjá loks dagsins ljós, því ríkið verð-
ur aö geta hafnaö sínum eigin hlið-
arráðstöfunum ef í ljós kemur að
vitlaust er reiknað. Maöur veit
aldrei hvað er rétt og hvað er rangt
þegar svo er komið uppi í fjármála-
ráðuneyti að þar sitja menn sem
ekki kunna aö reikna. Og hinir sem
kunna aö reikna, þeir reikna vit-
laust!
Hér eftir eiga menn ekki að taka
mark á tilboðum úr fjármálaráðu-
neytinu. Þau eru plat ef þau eru
samþykkt. Þau eru í lagi ef þeim
er hafnað. Þess vegna eiga menn
ahtaf að hafna thboðum fyrst, áður
en þeir samþykkja þau. Og svo
verður að spyrja ráðuneytið hvort
það vilji gera thboð um að tilboð
verði samþykkt og ef thboðið um
tilboðið er samþykkt þá á að ganga
að thboðinu eftir að búið er að
hafna því. Þannig fá menn kjara-
bætur hjá ríkinu, öðruvisi ekki.
Vegna þess að ráðuneytið lætur
ekki plata sig til að gera tilboð
öðruvísi en að áskiija sér rétt til
að draga tilboðin th baka ef þau eru
samþykkt. Þetta heitir að vera
sniðugur í samningum.
Nú mega háskólamenntaðir rík-
isstarfsmenn naga sig í handarbök-
in fyrir þau mistök að hafa tekið
mark á tilboði sem ríkið meinti
ekkert með. Sem kennir mönnum
að þeir eiga aldrei aö semja ef þeir
geta með góðu móti komist hjá því.
Dagfari