Dagblaðið Vísir - DV - 17.12.1988, Blaðsíða 15

15
LAUGARDAGUR 17. DESEMBER 1988.
Hún vaknaði upp við vekjara-
klukkuna. Heyrði snáðann sofa við
hliðina á sér. Vindurinn gnauðaöi
á glugganum og myrkrið heUtist
yfir hana. Hún sneri sér á hina hhð-
ina og dró sængina upp fyrir haus.
Treysti sér ekki á fætur. Nýr dagur
var að hefjast, sams konar dagur
og í gær og alla hina dagana. Súr-
mjólkin. Strákurinn. Strætóinn.
Stimpilklukkan. Slagveðrið. Sama
gamla puðið, sami hringurinn, við-
burðalaus sólarhringur beið henn-
ar án upphafs eða endis.
Hana langaði ekki fram úr. Kveið
deginum, vildi bara kúra sig niður,
sofna og hvíla sig. Gleyma stað og
stund og gleymast sjálf. Hún var
hvort sem er gleymd og graíin.
Engcm varðaði hvernig henni hði
eða hvað hún hefði fyrir staíni.
Foreldrar hennar voru löngu skild-
ir og teknir 'saman við aðrar og
ókunnar manneskjur, hringdu í
mesta lagi tvisvar á ári fyrir siða-
sakir og sögðu: hvernig hefurðu
það, væna min? án þess að meina
nokkuð með því og ætluðust til að
hún svaraði því til að hún hefði það
gott. Það kostaði bara armæðu og
stunur ef hún kvartaði og segði
satt. Hver má líka vera að því að
hafa áhyggjur af öðrum og hvers
vegna skyldu foreldrar vera að
baka sér ónæði af vandamálum
sem fullorðin börn þeirra koma sér
sjálf í? Voru þau ekki búin að koma
henni á legg? Var það ekki hún sjálf
sem hafði gift sig fyrir aldur fram
og viljað fara að heiman?
Og ekki hringdu kunningjarnir,
ekki nema þá gamhr sénsar sem
voru fullir og leiðinlegir og vildu
sitt. Eða þá stelpurnar, ekki
hringdu þær, allar giftar og yfir-
hlaðnar af börnum og körlum og
áttu nóg með sig.
Déskotans
ræfillinn
Nei, það mundi engan varða
hvort hún léti sig hverfa einn dag
og hún velti því fyrir sér undir
sænginni hvort hún ætti barasta
að tilkynna veikindi í vinnuna og
láta slag standa. En hún vissi um
leið að það yrði skammgóður verm-
ir. Karlmaðurinn á heimilinu,
tveggja ára snáöinn sem lá við hlið-
ina á henni í hjónarúminu, vaknaði
innan stundar og þurfti að komast
á bamaheimilið. Og ekki fór hann
einn síns liðs. Hún þurfti að gefa
honum morgunmatinn, klæða
hann, bera hann niður stigana í
blokkinni, bíða eftir strætó, koma
sér heim aftur. Aht þetta tæki
klukkutíma eða meira og þá væri
hún löngu vöknuð og gæti ekki
verið þekkt fyrir að labba sig heim
aftur og upp í rúm.
Hún hugsaði til bamsfoðurins og
blótaði í huganum. Sá déskotans
ræfih. Ekki hljóp hann undir
bagga. Horfinn út í buskann og
kannski eins gott. Hafði aldrei ver-
ið til neins gagns. Hvemig gat hún
látið þennan mann afvegaleiða sig
í hjónaband og hjúskap? Hann
hafði svosum ekki verið alvondur
og vist var hann laglegur og sjarm-
erandi þegar hann vildi það við
hafa. En það þarf meira til í sam-
felldri sambúð og gamanið fór að
káma þegar hún þurfti að þvo af
honum nærbuxumar og anda að
sér svitalyktinni og eiga við hann
samræður sem enduðu í þrasi og
rifrildi. Þau gátu aldrei talað á
sömu bylgjulengd, aldrei verið
sammála um nokkum hlut og það
sem verst var: hann var gersam-
lega húmorslaus, blessaður maður-
inn. Skildi ekki gamansemi, sá
aldrei neitt broslegt, misskildi jafn-
vel sneiðamar, þannig að þær fóru
fyrir ofan garð og neðan, þegar hún
ætlaði að ná sér niðri á honum.
Hvemig er hægt að búa með manni
sem skilur ekki einú sinni þegar
maður vill vera illkvittinn?
Oft er í holti
Þama lá hún í rúminu og myrkr-
inu og vorkenndi sjálfri sér. Kaupið
entist varla fyrir dagheimihnu og
leigunni. Vinnustaðurinn var full-
ur af sviplausu og lífsleiöu fólki.
Kvöldin liöu yfir sjónvarpi eða
videoi. Helgarnar svefn og leti. Hún
nennti ekki einu sinni á ball leng-
ur. Brá sér stundum meðan gömlu
vinkonurnar voru á lausu en hafði
ekkert nema vandræði upp úr því.
Sá aldrei nokkurn mann sem var
með viti, hvað þá edrú og þar að
auki voru þeir hættir að bjóða upp
í dans. Að minnsta kosti henni, sem
ekki hefur bætt sjálfsímyndina.
Sennilega orðin of gömul eða sex-
laus til að eiga séns, nema þá í
menn á fimmta glasi, sem lafsast
utan í mann, slefa ofan í hálsmálið
og hafa misst sjónar bæði á degin-
um og veginum. Hún fór yfirleitt
ein heim áður en ballinu var lokið
og hafði ekkert nema timburmenn
út úr nóttinni og útgjöld fyrir leigu-
bíi og barnapiu.
Hún heyrði allt í einu óhljóð úr
svefnherberginu á næstu hæð. Það
var hljóðbært í blokkinni og hún
sá húsbóndann fyrir sér, þræhnn á
heimilinu, sem sat og stóð eins og
eiginkonan sagði honum og stritaði
sér út í eftirvinnu á kvöldin. Kont-
oristi af guðs náð og vaxtarlagið í
samræmi við það. Framsettur, feit-
laginn, stuttur til klofsins, sem
gerði hann afkáralegan vegna þess
að hann var óvanalega búklangur
en herðamjór. Var eins og keila í
laginu og bjó þar að auki við konu-
ríki, sem sannaðist þama um
morguninn þegar konan rak hann
á fætur með hávaða sem heyrðist
niður á neðri hæðina. Og svo var
hann kokkálaöur í þokkabót. Þá
heyrðust líka hljóð og skraf og
stunur og voru á vitorði allra í
blokkinni, nema kokkálsins sem
var farinn að heiman. Eða kannski
vissi hann það en þorði að ekki að
mótmæla framhjáhaldinu i öllum
sinum gunguskap og geðleysi.
Hún brosti innan í sér að þessari
sérkennilegu sambúð og þó var í
rauninni ekkert annað broslegt við
hana en þessi guðsvolaði aum-
ingjaskapur hins kúgaða og undir-
gefna eiginmanns. Samt gat hún
ekki varist því skopi sem fólst í
hljóðunum sem bárust ofan frá
hæðinni og því leyndarmáli sem
engum duldist. Er það ekki kald-
hæðni lífsins að hafa ógæfu ann-
arra að athlægi?
Blokkarlífið
Á hæðinni fyrir neðan tók ekki
betra við. Hjón með fimm organdi
börn, hún taugaveikluð, hann fylli-
bytta og rifrildin jukust frá orði til
orös og yfirgnæföu sjónvarpið þótt
það væri stillt á hæsta til að kom-
ast hjá því aö heyra orðaskil. Hver
hefur áhuga á að setja sig inn í
heimilisböl annars fólks? Hver veit
um allt þetta hvunndagslíf í blokk-
um borgarinnar bak við glugga-
tjöld og lokaðar dyr? Ekki félags-
fræðingarnir eða sálfræðingarnir
sem taka á móti fólki á puntuðum
skrifstofum þegar það ræður ekki
lengur við sjálfskaparvítin. Þeir
vita htið um vandamálin hjá öllum
hinum sem aldrei gefa sig fram en
búa við sálarflækjur og hjóna-
bandsþrætur og stritandi vinnudag
og þekkja ekki annað líf.
Ekki Qölmiðlarnir sem segja frá
fína fólkinu í veislunum og birta
brosmyndir af yfirborðinu og flytja
endalausa sápuþætti um gervi-
mennsku og falska ást. Ekki stjórn-
málamennirnir sem gaspra um
neikvæða nafnvexti og vergar þjóð-
artekjur og ræða um nýja skatta
af jafnmiklu kæruleysi og þegar
fólk ræðir um hvað sé í kvöldmat-
inn. Þeir vita minnst sem hæst tala.
Pabbi hennar var íhaldsmaður
og hafði leitt hana á kjörstað til að
kjósa rétt. En strax og hún var orð-
in sjálfstæð og búandi kona og lenti
í basli og vinnu og leigu og barns-
burði kaus hún kommana á laun.
Voru þeir ekki alltaf að tala um
stuðning sinn við hinar vinnandi
stéttir? Voru þeir ekki alltaf að tala
um mannsæmandi lífskjör? Nú eru
þeir komnir til valda og hún gat
ekki séð aö mikið hefði breyst. Eða
hvar var hin útrétta hönd til al-
þýðunnar, hvar var samningsrétt-
urinn? Hún gaf skít í pólitík.
Tveggja daga
góðvild
Hún hjúfraði sig enn undir sæng-
inni, leit á vekjaraklukkuna og
heyrði vindinn ýlfra. Hún kveið
fyrir jólunum. Öllum þessum gjöf-
um og góðsemi, öllum þessum yfir-
máta helgileik í tvo daga. Ef guð
er svona göfugur, hvers vegna
dreifir hann ekki allri þessari góð-
vild yfir fieiri daga ársins? Það fer
bæði honum og jólastemningunni
illa að sjá prúðbúið fólk með fangið
fullt af pökkum og yfirborðs-
kenndri tilgerð einu sinni á ári. Það
er afskræming á trúnni, fals gagn-
vart umhverfinu, óþægileg röskun
á hvunndagslífinu. Hún lærði bæn-
irnar sem krakki en hún mundi
ekki til þess að nokkur maður á
hennar vinnustað eða í hennar við-
urvist legöi guðsorð við annað en
hégóma.
Hún kveið því að vera boðin í fiar-
skyld fiölskylduboð með fólki sem
hún hitti síðast á jólunum í fyrra.
Málamyndaspurningar, mála-
myndasamræður innan um
hálftryllt börn og annan hávaða.
Fara í betri fötin, sýna barnið,
brosa með uppgerð. AJlt þetta til-
stand. Nei, jólin voru ekki tilhlökk-
unarefni og henni sámaði það. Það
var frekar að þau vektu hjá henni
söknuð, söknuð yfir gömlum æsku-
dögum í faðmi mömmu og pabba,
þegar allt var gott og jólasálmamir
hittu í hjartastað. Þegar alhr fóm
saman í kirkju og ljósin voru látin
loga á aðfangadagskvöld og jesú-
bamið hafði brosað til hennar úr
jötunni og sofið hjá henni í bænun-
um og draumunum.
Einhvem veginn hafði Jesús
horfið út úr lífi hennar á stuttri
ævi. Annaðhvort hafði hún yfirgef-
ið Jesúm, eða Jesús hana. Allavega
fann hún ekki til nálægðar kristin-
dómsins þar sem hún lá í einveru
sinni og kvíða og átti ekki annað í
vændum en sams konar dag og í
gær og í fyrradag og alla daga. Og
hún fann ekki til neinnar eftir-
væntingar vegna jólanna og óttað-
ist það.
Tvöein
í heiminum
Lífið hafði gert hana tilfinninga-
lausa gagnvart þessari sýndar-
mennsku allt í kring, sjálfsagt
vegna þess að hún vissi að jólaboð-
skapurinn stóð stutt við og áður en
varði tók hversdagsleikinn við,
dagheimiUð, peningaleysið, geld
vinnan. Nýtt ár með sömu for-
merkjum, sama áfangaleysinu,
sama bashnu.
Hún kjökraði Utið eitt ofan í
koddann og kreppti hnefann. Vorr
svikin, lífsþreytt, þrítug konan.
Hvað áttún? Allt í einu teygði sig
lítill lófi eftir bakinu á henni og
heitur kroppurinn á tveggja ára
krílinu smokraði sér undir sæng-
ina. Karlmaðurinn á heimilinu
hafði látið til sín taka, rétt eins og
blessaö barnið hefði lesið hugsanir
mömmu sinnar. Heit höndin
strauk varfærnislega og blíðlega
og beið þess að strokurnar bæru
árangur. Vonarneistinn í lífi henn-
ar.
Hún sneri sér við, tók drenginn
í faðm sér og saman lágu þau, tvö
ein í heiminum. Tvö ein. Og biðu
jólanna.
Ellert B. Schram