Dagblaðið Vísir - DV - 26.05.1989, Qupperneq 15

FÖSTUDAGUR 26. MAÍ 1989.
15
Kvótakerfið:
Síðasta úiræðið
„Vestfirskir togarar, sem hafa veitt undanfarin ár 700 til 1000 tonn á ári,
fá nú skammtað [... ] 400 til 500 tonn“, segir greinarhöf. m.a. - Togar-
ar við bryggju á ísafirði.
Skipstjóra- og stýrimannafélagið
Bylgjan á Vestfjörðum samþykkti
nýverið að leita eftir lögfræðiáliti á
möguleikum Vestfirðinga til máls-
höfðunar gegn sjávarútvegsráð-
herra vegna þess ranglætis sem'
ráðherrann hefur beitt vestfirska
útgerð og þar af leiðandi Vestfirð-
inga alla við úthlutun leyfa til veiða
á þorski, grálúðu og öðrum botn-
fiski. Fólk kann að spyija hvers
vegna svo harkalega aðgerð sem
málshöfðun hlýtur að teljast. Svar-
ið er því einfalt: Vestfirðingar sem
hafa andæft gegn kvótakerfinu frá
upphafi hafa beðið hvem pólitíska
ósigurinn á fætur öðram í baráttu
sinni gegn þeirri svívirðu sem
kvótakerfið er gagnvart Vestfirð-
ingum og vestfirskri byggð. Það er
því ljóst að síðasta úrræðið til að
ná fram réttlæti er að leita til dóm-
stóla.
Hreint vanmat
Kvótakerfið varð upphaflega til
vegna svartrar skýrslu fiskifræð-
inga þar sem tahð var að þorsk-
stofninn væri í hreinum voða og
misvitrir stjórnmálamenn náðu
fram á Alþingi kvótalögunum í
skugga þeirrar skýrslu.
Síðar kom á daginn að hreint
vanmat á þorskstofninum leiddi til
þessarar niðurstöðu.
Kerfið var sett á til friðunar, en
því hefur veriö beitt af fullum
fantaskap gegn þeim minnihluta-
hópi íslenskum sem byggir Vest-
KjaUarinn
Reynir Traustason
skipstjóri og formaður
Bylgjunnar
firði. Þar ber hæst að hiutdeild
Vestfirðinga í heildarþorskafla hef-
ur hrapað út 18,6%, þegar best lét
í frjálsri sókn, niður í tæp 14% á
fimmta ári í kvótakerfi. Þessi 5%,
sem þarna ber í milli, eru, ef miðað
er við 360.000 tonna ársafla, 18.000
tonn og munar um minna.
Halldór Ásgrímsson sjávarút-
vegsráðherra upplýsti í útvarps-
viðtali að grálúöan væri Vestfirð-
ingmn slík búbót að dygði til að
bæta upp skerðinguna í þorskinum
og menn þyrftu því ekki að kvarta.
Nú er nýjasti skandallinn í kvóta-
kerfinu sá að dæmi eru um 500
tonna niðurskurð á grálúðuveiði
einstakra togara á Vestfjörðum.
Lætur nærri að heildarskerðing á
grálúðuveiði fjórðungsins sé 3000
tonn á einu ári. Vestfirskir togarar,
sem hafa veitt undanfarin ár 700
til 1000 tonn á ári, fá nú skammtað
eins og skít úr hnefa 400 til 550 tonn
á sama tíma og heildargrálúðuveið-
in er í hámarki, eða nálægt 50.000
tonnum á ári.
Hvert fer svo mismunurinn? Jú,
það ætti fáum að koma á óvart: stór
hluti fer austur á firði, til togara
sem lítið hafa sinnt grálúðuveiðum
hingað til. Austfirskum sóknar-
markstogurum eru skömmtuð af
ofrausn 550 tonn á skip. Þetta er
nákvæmlega í anda hins heimsku-
lega kvótakerfis því það sér hvert
barn að engin hagkvæmni er fólgin
í því að sigla hringinn í kringum
landi, eða tæpa 3 sólarhringa í
veiðiferð, til að ná í grálúðu sem
Vestfirðingar hafa við bæjardyrnar
hjá sér en mega ekki lengur nytja
nema í litlum mæli.
Nýja menn
Það fer að teljast fullreynt að
kvótakerfið hefur ekki náð þeim
tilgangi sem því var a.m.k. opin-
berlega ætlað. Ef litið er til aflastýr-
ingar hefur veiðin öll árin, sem
kerfið hefur verið við lýði, farið
20-30% fram úr áformun stjórn-
valda.
Ef menn líta svo til stærðar fisk-
veiðiflotans 1989 kemur í ljós að
um allt aðra stærö er að ræða held-
ur en var í árdaga kerfisins 1984.
Varlega áætlað er sóknargetan
30% meiri núna. Þetta gerist auö-
vitað þannig að einstakhngarnir
þenjast út og verða stærri og sterk-
ari og er staðan orðin sú í dag að
talsvert er orðið í umferð af bátum
sem hafa sömu og jafnvel meiri
sóknargetu en togarar. Þessir „bát-
ar“ fá að veiða eins og þeir geta af
öllu öðru en þorski ef þeir róa á
sóknarmarki. Þetta er að gerast á
sama tíma og allir eru sammála um
að flotinn sé of stór!
Síðast en ekki síst er allur frysti-
iðnaðurinn í eða við gjaldþrot en
öll útgerð og vinnsla átti að
blómstra eins og fjóla á fjóshaug
ef kvótakerfisins nyti við. Það er
sem sé ljóst að kvótakerfið hefur
brugðist í öllum meginatriðum.
Það þýðir einfaldlega að þeir sem
stefnuna mótuðu og framfylgdu
eiga að draga sig í hlé og hleypa
að nýjum mönnum sem bera meiri
virðingu fyrir því frumkvæði sem
sprettur af frelsi einstaklinga til
heilbrigðrar samkeppni.
Kvótakerfið mismunar mönnum
og landsvæðum þar sem sumir fá
í krafti peninga eða pólitískra að-
gerða meiri aðgang að fiskistofnun-
um við landið.
Reynir Traustason
„Kerfið var sett á til friðunar, en því
hefur verið beitt af fullum fantaskap
gegn þeim minnihlutahópi íslenskum
sem byggir Vestfirði.“
Hundahald og
hreinræktun
„Eitt merki þess að vel hafi tii tekist er ef hundurinn hlýðir tafarlaust
skipun stjórnanda síns,“ segir m.a. í greininni.
Tilefni skrifa minna hér er efni
lesendabréfs sem birtist í DV 11.
maí og bar yfirskriftina „Að kaupa
hundinn i sekknum“. Höfundur
kýs að halda nafni sínu leyndu.
Bréf þetta álít ég villandi og ófull-
nægjandi og ætti höfundur þess að
vita að efni af þessu tagi gerir eng-
inn skil í stuttu máli. Fjallaði bréf-
ið um mikilvægi reglna fyrir
hunda, ættbókarskírteini o.fl. Vil
ég leyfa mér að fjalla um þessi at-
riði og einnig um skyldleikaræktun
hunda hér á landi.
Við lestur fyrrnefnds lesenda-
bréfs fær sá sem ekki til þekkir
rangar hugmyndir um tilgang ætt-
bókarskírteinis fyrir hunda. Til-
gangur þess er að staðfesta að um
hreinræktaðan hund sé að ræða.
Hreinræktaður er sá hundur sem
tilheyrir ákveðnu hundakyni, t.d.
íslenska fjárhundakyninu. í því
felst að hinn hreinræktaði hundur
á að bera þau einkenni sem prýða
eiga viðkomandi hundakyn', líkam-
leg og geðræn. Því til staðfestingar
fær kaupandinn svonefnd ætt-
bókarskírteini, þ.e. að hundurinn
sé hreinræktaður, og er það gefiö
út af Hundaræktarfélagi íslands og
staðfest af ræktendum.
Hvort hundurinn ber svo í raun
þessi einkenni er annað mál.
Tryggir ættbókarskírteinið engan
veginn að svo sé. Markmið allra
hreinræktunar er að viðhalda og
styrkja þá eiginleika sem sam-
kvæmt alþjóðareglum eiga að vera
til staðar í hreinræktuðum dýrum.
Þessir eiginleikar eru sem fyrr seg-
ir líkamlegir og geðrænir.
Slík ræktun ætti aðeins að fara
fram með úrvalsdýrum. Markmið
góðs ræktanda er að leitast við sem
best hann getur að styrkja þessa
eiginleika og reyna að útiloka
KjaUaiinn
Árni St. Árnason
Ijósmyndari
framburð hugsanlegra erfðagalla
með rangri pörun.
Öll önnur ræktun hefur af fag-
mönnum verið tahn framleiðsla
enda oft miklir fiármunir í húfi úr
einu goti. Ein besta tryggingin gegn
því að ekki sé verið að kaupa
„hundinn i sekknum“ er því að
kynna sér foreldra viðkomandi
hvolps. Þeir gefa allgóða mynd af
því hvernig afkomandinn mun líta
út og hvort hann muni verða geð-
prúður.
Úr gotum slíkra úrvalsdýra geta
þó einnig komið gaUaðir einstakl-
ingar þótt galli þeirra komi ekki
fram fyrr en seinna. Einnig getur
rangt uppeldi skemmt góðan ein-
stakhng. Ættbókarskírteinið
tryggir því á engan hátt gæði þess
dýrs sem verið er að kaupa þótt það
geti verið leiðbeinandi fyrir kunn-
ugan í þessum efnum.
Oft hefur verið talið að skyld-
leikaræktun framkalh aðeins
ómyndug dýr. Skyldleikaræktun
er þegar t.d. móðir og sonur eru
pöruð saman á frjósemistíma tík-
urinnar. Mikiha fordóma hefur
gætt í garð þeirra sem skyldleika-
ræktun hafa stundað.
Fordæming er óhollur siður enda
hefur það komið í ljós að þeir sem
hvað hæst hafa hrópað gegn slíkum
ræktendum hafa á endanum þurft
að hlaupa í felur þegar slík dýr
hafa unnið tíl verðlauna á sýning-
um fyrir útlit og andlega yfirburði.
Skyldleikaræktun ber þó að stunda
með mikiUi aðgát og nákvæmni.
Shk ræktun er í eðli sínu viðkvæm-
ari en hin hefðbundna og alls ekki
á hvers manns færi. TU þess þarf
sérþekkingu.
Rétt er að reglur eru hverjum
hundi mikilvægar og talið er að
honum líði best þegar honum er
ljóst hvers ætlast er til af honum
þegar hann fær skipun - að vita
hvað má og má ekki. Slíkar reglur
þarf hundurinn aö_ læra, það þarf
m.ö.o að kenna honum þær.
Oftast er það hlutverk eigandans
og þarf hann þá að temja sér ótak-
markaða þoUnmæði, sjálfsaga og
skipulagningu á meðan þjálfun
hundsins stendur yfir ef árangur-
inn á að vera varanlegur. Eitt
merki þess að vel hafi til tekist er
ef hundurinn' hlýðir tafarlaust
skipun stjórnanda síns með rófuna
veifandi. Það er samt hinn mann-
legi þáttur sem bregst í 90% tilvika
og er hundinum þá kennt um þegar
þjálfunin misheppnast. Reynslan
hefur samt sannað það að sé hund-
urinn rétt meðhöndlaður frá upp-
hafi þjálfunar til loka hennar og
eftir það skilar hann hlutverki sínu
með sóma.
Á íslandi eru fáir slíkir hundar.
Flestir þeirra hafa hlotiö þjálfun
af eigendum sínum sem borið hafa
til þess gæfu að ná góðum árangri.
Einn hlýðniskóh mun vera hér á
landi og því miður er það álit mitt
að sá sé á miklum villigötum í
hugsunarhætti og aðferðum.
Þar gætir að mínu mati of mikilla
fordóma fyrir nýjum og bættum
vinnubrögðum til þess að varanleg-
ur árangur geti náðst.
Þetta álit mitt læt ég í ljós af
reynslu minni af þjálfurum vestan
hafs og austan og mun rökstyðja
síðar ef tilefni verður til. Væntan-
leg samkeppni mun vonandi breyta
þessu ástandi til betri vegar á
næstu misserum því þegar upp er
staðið er það árangur hundsins
sem skiptir máli og fólk horfir á en
ekki álit þröngsýnna aðila sem að-
eins sjá eina leið en loka fyrir aðr-
ar.
Kynni mín af mörgum „mennt-
uðum“ hundum úr þessum skóla
og eigendum þeirra styrkja þessa
skoðun mína. Hið göfuga markmið
allrar menntunar er að gera betri
einstakling úr þeim sem fyrir er,
einstakling sem er fær um að tak-
ast á við þau verkefni sem honum
eru falin og leysa þau á þann hátt
sem ætlast er til af honum. Þetta á
jafnt viö um dýr og menn.
Það er von mín að þetta innlegg
mitt verði öðrum hvatning til frek-
ari skrifa um hina vaxandi hunda-
menningu sem á sér stað í landinu.
- Rökstudd skoðanaskipti með
það að leiðarljósi að byggja upp og
bæta það sem betur má fara er ein
leið í þá átt.
Árni St. Árnason
„Ein besta tryggingin gegn því að ekki
sé verið að kaupa „hundinn í sekkn-
um“ er því að kynna sér foreldra við-
komandi hvolps.“