Alþýðublaðið - 09.07.1921, Síða 2

X
ALÞYÐUBLAÐIÐ
blaðsios er í Alþýðnhúsian við
ÍBgóiíaatrsKii og Hverfisgötn.
Síxtti 088.
Augiýsiagum sé sktlað þaagað
eða i Sutesberg í síðasta iagi kl.
io árdegis, þsaa dag, sem þær
eiga að koma i biaðið.
Áskriftargfald «in Izr« á
cnánuði.
Auglýsingaverð kr. 1,50 cm,
eindálkað.
Útsöiumenn beðnir að gera skiS
tii afgreiðsiunnar, að mlnsta kostí
ársfjórðungsiega.
beiðní hans hefði verið tekin til
greina, en þess guils er hann hafði
áður fengið. Skaðabæturnar verða
því að miðast við sölu gullsins
hér á landi. í þessu efni er það
upplýst í máiinu, að stefnandi
hefir selt hér innanlands nokkuð
af þeim 12000 kr. í gulli er hann
hatði fengið bjá bankanum fyrir
12. des. 1919 með 25°/o hagnaði,
og eftir að það var upplýst f
málinu, hefir stefnandi til vara
krafist þess, að sér verði dæmdar
12500 krónur i skaðabætur, sem
er 25°/o af 50000 kr., en virðist
hafa átt að vera 25% af 49000
kr. eða kr. 12250,00 og til þrauta-
vara að sér verði dæmdar 25%
af 24000 kr. eða 6000 kr. í
skaðabætur en hefði átt að vera
25°/o af 25000 kr. eða kr. 6250,00.
Að öðru leyti liggja alls engar
upplýsingar f málinu fyrir réttin-
um um hversu mikiil markaður sé
fyrir gull hér á landi, þegar ekki
má flytja það úr landi og þegar
eigi er tilætlunin að setja það í
umferð sem péninga, eigi heldur
neitt ábyggilegt um verðið, þegar
svo mikið var um að ræða, sem
hér. Veröur ekki eingöngu á því
bygt, þótt nokkur hluti hinna um
ræddu 12000 kr. væri seldur með
nefndum hagnaði, þar sem ekkert
er upplýst um hvers vegna eigi
var meira selt af þessu gulli með
því verði. Aðalmarkaðurinn virðist
undir þeim kringumstæðum sem
hér liggja fyrir hljóta að vera til
smiða, en markaðurinn hjá gull-
smiðum hér virðist hljóta að vera
nojög þröngur, og mundi stefnandi
sennilega hafa orðið að geyma
gullið hér alllengi ef til þess eins
skyidi notað og hefði þetta vald-
ið vaxtamissi og ef til vili söiu-
kostnaði. En eins og þegar er
tekið fram liggja aiis engar upp-
lýsingar fyrir réttinum í þessum
efnum og treystist hann því eigi
tii að ákveða bæturnar, en verður
að láta ákvörðun þeirra koma
und': mat dómkvaddra, óviihalira
þar um skynbærra manna, þó
þannig að þær fari eigi fram úr
6250,00 kr.
Eftir þessum úrslitum þykir
máiskostnaður eiga að faiia niður.
í tilefni af, að dregist heflr
viku lengur, en lögmætt er, að
kveða upp dóm þennan, er þess
getið, að ástæðan til þess er at|n-
rfki dómarans, enda heflr hann
síðan mál þetta var tekið undir
dóm kveðið upp 50 aðra dóma,
auk annara starfa.
Því dæmist rétt vera:
Stjórn h.f. íslandsbanka, Reykja-
vík, greiði stefnanda, Jóni Dúa-
syni, skaðabætur eftir mati dóm-
kvaddra óvilhallra og skynbærra
manna, þó eigi yfir 6250 kr.
Málskostnaður falli niður.
Dóminum ber að fullnægja áð-
ur en 15 dagar eru liðnir frá lög-
legri birtingu hans og upphæðar
skaðabótanna, að viðlagðri aðför
að lögum.
fiengisraBBBr.
Sumir menn halda því fram, að
fjárkreppan mundi úr sögunni, ef
gengismunur kæmi á íslenzka bréf-
peninga. Halda þeir hinir sömu
menn þvi fram, að kreppan stafl
af gjaldeyrisleysi erlendis, og er
það vitanlega rétt, en orsökin til
þess, að enginn gjaldeyrir er þar
til, liggur vitanlega i því, að minna
verðmæti hefir verið flutt út úr
landinu en inn i það.
Kreppan þarf ekki að stafa af
því, að -atvinnuvegir iandsins hafi
verið reknir með tapi tvö undan
farin ár, eins og verzlunarmaður
einn kemst að orði í Morgun-
blaðinu í gær. Slíkt er ósannað
og meira að segja alveg óvíst.
Hitt er miklu sennilegra og mörg-
um vitanlegt, að til kreppunnar
liggja miklu fleiri orsakir, t. d. of
mikiil innflutningur af „luxus*-
vörum, óhentug skipakaup, glaeíra-
legt gróðabrail 0 fl.
Eitt atriði athuga þeir menn
ekki nægiiega, sem halda gengi
allra meina bót, að það er aiveg
ósannað mál, að íslenzkir pening-
ar fesgjust skráðir á erlendum
kauphölium. Og er þá lítið gagrt
að þvf, ef seðiar ísiandsbanka
væru eftir sem áður ógjaldgengir
erlendis. Það er ekki nóg að
skipuð væri hér nefnd tii að hafa
með höndum skráninguna, sú
skráning verður að vera tekin
gild í öilum þeim löndum sem
vér skiftum við. Hér má ekkert
ef vera, ekkert hálfverk, væri iagt
út í þessa hættulegu spekulation.
Óhjákvæmiieg afleiðing þess„
að íslenzk króna félii í verði, yrði
sú fyrst og fremst, að dýrtíðin
yxi sem svarar gengismuninum og
þó liklega heldur meira. Kaup-
gjald yrði áuðvitað að hækka að
sama skapi, og má nærri geta að
þvi yrði ekki tekið hljóðalaust af
hendi vinnukaupenda. Þeir mundu
rfsa upp á afturfæturna og prjóna
út sínum alkunnu eiginhagsmuna-
klóm, Þetta mundu verstu og til-
finnanlegustu afleiðingar þess, að
íslenzka krónan féili í verði; en í
staðinn mundi ef tii viil — það
er alveg ósannað mái — vera
hægt að flytja út íslenzka seðla,
sem gjaldmiðil, og mundi það, ef
dærna á íslenzka verzlunarstétt
eítir reynzlu fyrri ára, þó ekki
þýða mikið annað en aukinn ó-
þarfa inn í landið.
Þetta er því hið mesta vanda-
mál og mjög varhugavert að ana
út í það hugsunarlaust. Og þó
því sé slegið fram, að það sé eina
og sjálfsagðasta leiðin út úr krepp-
unni, þá má ekki taka slíkt aitof
alvariega.
Stjórninni er vitanlega ekki
treystandi til þess, að fara með
þetta mál svo í lagi verði. Hún
hefir sýnt að máttur hennar er
Iítili og getan ekki altof mikil.
Heppilegast væri að málið yrði
rætt opinberlega f blöðunum frá
öllum hliðum, og má þá vera að
þau rök verði leidd að framkvæcud
þessa máls, að það megi útkljá
það og láta skrá íslenzka krónn
á erlendutn peningamarkaði.