Dagblaðið Vísir - DV - 09.06.1990, Síða 14

14
LAUGARDAGUR 9. JÚNÍ 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EVJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JONAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PALL STEFANSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Ómerkilegar tillögur
Tillögur þær, sem ríkisstjómin ræðir nú, eru ómerki-
legar. Þetta eru tillögur, sem Þjóðhagsstofnun hefur sent
ríkisstjóminni að beiðni stjórnarinnar. Raunar er ein-
kennilegt, að menn, sem hafa setið nokkurt skeið í ráð-
herrastólum, og sumir lengi, skuli hafa beðið um slíkar
tillögur. Þær em allar ljósar, svo að ráðherrunum hefðu
átt að koma þær í hug á augabragði. En lítum nánar á
þessar tillögur og hvers vegna þær em til komnar.
Nú stefnir í, að verðbólga verði meiri en gert var ráð
fyrir í kjarasamningunum. Þjóðhagsstofnun metur þessa
hækkun litla, en af gefinni reynslu má búast við, að verð-
hækkanimar verði meiri. Þjóðhagsstofnun segir, að verð-
lagsþróun að undanfómu hafi verið í samræmi við þær
áætlanir, sem gerðar vom í tengslum við kjarasamning-
ana í byrjun febrúar - í stórum dráttum. Frá því í febrú-
ar hafi vísitala framfærslukostnaðar hækkað um 2 pró-
sent og jafngildi sú hækkun um 8,5 prósent verðbólgu á
heilu ári. Ljóst var við gerð kjarasamninganna, að erfitt
yrði að halda verðhækkunum innan þeirra marka, sem
stefnt var að. Verðlagshorfur bendi nú til þess, að vísital-
an hækki að öðm óbreyttu nokkuð umfram forsendur
kjarasamninganna. Endurskoðuð verðbólguspá Þjóð-
hagsstofnunar bendi til þess, að framfærsluvísitalan
gæti hækkað um 0,5 til 1 prósent umfram viðmiðunar-
mörk septembervísitölu samkvæmt kjarasamningunum.
í þessu felst, að verðbólgan verði 6 prósent á næstu fjór-
um mánuðum miðað við heilt ár, samanborið við um 3,5
prósent samkvæmt forsendum kjarasamninganna. Við
þetta er enn að bæta, að ástæða er til að ætla, að verð-
hækkunin verði meiri.
Og þá segir Þjóðhagsstofnun að beiðni ríkisstjórnar-
innar, að mikilvægt sé að huga að því á næstu dögum,
hvemig bregðast skuh við þessum horfum. Fernt komi
til greina.
í fyrsta lagi komi th greina að gera engar ráðstafanir
og sætta sig við, að hækkun vísitölunnar verði nokkru
meiri en að var stefnt.
í öðm lagi komi til mála að draga úr verðhækkunum
með því að lækka opinbera gjaldskrá eða skatta.
í þriðja lagi komi hækkun gengis til greina.
Loks megi sameina einhveijar þessara leiða.
Um þetta er það að segja, að iht væri að grípa ekki til
aðgerða, einkum þar sem gera má ráð fyrir meiri verð-
hækkunum en Þjóðhagsstofnun segir. Þótt staða okkar
á útflutningsmörkuðum hafi batnað, væri óráðlegt að
fara að hækka gengi krónunnar. Hætt er við, að slíkt
entist skamman tíma, kæmi róti á gjaldeyrismálin og
síðan yrði aftur að feha gengið. Af þeim ráðum, sem Þjóð-
hagsstofnun nefnir, hlýtur fólki að htast bezt á lækkun
skatta. Skattpíningin hefur gengið langt.
Ekki er við Þjóðhagsstofnun að sakast, þótt thlögumar
séu ekki merkilegar. Fremur er við ráðherrana að sak-
ast, að þeir skyldu þurfa að biðja um shkar tihögur. í
grundvaharatriðum htur Þjóðhagsstofnun svo björtum
augum á stöðuna, að hún virðist varla telja aðgerða þörf.
En oft hefur hinum opinbem sérfræðingum hla skjátlazt,
einkum um verðbólgu. Annað mál er, að stofnun eins
og Þjóðhagsstofnun starfar undir valdi ríkisstjómar. Rík-
isstjómir hafa oft beitt þessu valdi, þannig að verðbólgu-
spár snemma árs ganga engan veginn upp, þegar lengra
hður á árið. Því ber að vara við aðgerðaleysi og of mik-
ilh bjartsýni, þegar htið er th verðbólgunnar. Ríkissljórn-
in er ekki góð. Hún hefur fengið sinn skell í kosningum.
Stjómin ætti að fara frá, þá væri nú gmndvöhur th jafn-
vægis í efhahagsmálum. Haukur Helgason
Ný Evrópuskipan
er að taka
á sig mynd
í öndverðum júlímánuði koma
æðstu menn ríkja Atlantshafs-
bandalagsins saman til fundar í
London. Þar á að fjalla um breytta
hernaðaráætlun og hemaðarstöðu
bandalagsins í framhaldi af um-
myndun síðustu misserin í Mið- og
Austur-Evrópu og til að greiða fyr-
ir að hámark hennar verði samein-
að Þýskaland innan vébanda
NATÓ. Um sömu mundir situr þing
Kommúnistaflokks Sovétríkjanna í
Moskvu.
Meginniðurstaðan af hvíta-
sunnufundi Bush Bandaríkjafor-
seta og Gorbatsjofs sovétforseta í
Washington er að tillögumar, sem
sá fyrmefndi leggur fyrir NATÓ-
fundinn í London, verða meðal
annars sniðnar til að hjálpa þeim
síðamefnda að hemja flokksþingið
í Kreml. Hemaðarleg staða sam-
einaðs Þýskalands er mörgum Sov-
étmanni viðkvæmt mál af skiljan-
legum, sögulegum ástæðuin. Þar
að auki verða ýmsir flokkþings-
fulltrúar af gamla skólanum vísir
til að nota hrun Sovétveldisins í
Evrópu gegn foringja sem þeir hafa
cddrei fellt sig við og stendur að
auki höllum fæti á öðrum sviðum.
Á fundinum um hvítasunnuna
var ekki gengið frá neinu í einstök-
um atriðum. En síðan hafa utanrík-
isráðherrar risaveldanna haldið
viðræðum áfram á fundi í Kaup-
mannahöfn með þátttöku starfs:
bræðra frá þýsku ríkjunum, Bret-
landi og Frakklandi. Þegar þetta
er ritað stendur yfir fundur utan-
ríkisráðherra ríkja NATÓ í Turn-
berry í Skotlandi og fundur æðstu
manna ríkja Varsjárbandalagsins í
Moskvu. Þar er breytt staða hem-
aðarbandalaganna aðalefnið.
í Washington kynnti Bush so-
véska forsetanum níu atriði sem
Bandaríkjastjóm vill beita sér fyrir
tii að fyrir liggi að sameiningu
þýsku ríkjanna og aðild sameinaðs
Þýskalands að NATÓ sé ekki stefnt
gegn Sovétríkjunum og öryggis-
hagsmunum þeirra.
Bandaríkjastjóm lætur af and-
stöðu viö að ráöstefnan um öryggi
og samvinnu í Evrópu, sem að
standa nær öli Evrópuríki, Banda-
ríkin og Kanada, fái aukið starfs-
svið og verði föst stofnun.
Bandaríkjastjóm fellst á að ræða
takmarkanir á herstyrk sameinaðs
Þýskalands og annarra Mið-Evr-
ópuríkja innan ramma samnings
um fækkun í landherjum og öðrum
hefðbundnum herafla um álfuna
alla. Óskað er eftir að yfirstandandi
viðræðum um niðurskurð hefð-
bundins vigbúnaðar í Evrópu verði
lokið með samkomulagi áður en
hitt málið verði tekið upp.
Um leið og samkomulag næst í
yfirstandandi viðræðum um niður-
skurð hefðbundins vígbúnaðar er
Bandaríkjastjórn fús til að hefja
tafarlaust viðræður um niður-
skurð skammdrægra kjarnavopna
í Evrópu og stefna að skjótum ár-
angri.
Bandaríkjastjórn vill stuðla að
þvi að sameinað Þýskaland ítreki
Erlendtíðindi
Magnús Torfi Ólafsson
skuldbindingar þýsku ríkjanna
tveggja um að koma sér hvorki upp
kjarnavopnum, efnavopnum né
sýklavopnum.
Trygging verður gefin fyrir því,
að frumkvæði Bandaríkjanna, að
hersveitir frá NATÓ verði ekki á
því svæði sem nú er Austur-Þýska-
land, þótt þýsku ríkin sameinist.
Fallist verður á það af hálfu
Bandaríkjanna að sovéskar her-
sveitir geti haldið stöðvum þar sem
nú er Austur-Þýskaland um tiltek-
ið árabil.
Bandaríkjastjórn skuldbindur sig
til að sjá um að fullvissa veröi gefin
fyrir því að virt verði af hálfu sam-
einaðs Þýskalands núverandi
landamæri að nágrannaríkjunum,
sér í lagi gagnvart Póllandi.
Hernaðaráætlun og hernaðar-
stöðu NATÓ skal að endurskoðun
lokinni umbreytt þannig að banda-
lagið geti ekki talist ógn Sovétríkj-
unum og þessi atriöi séu í samræmi
við nýja veruleikann í Evrópu.
Bandaríkin munu fyrir sitt leyti
fallast á samkomulag um efnahags-
leg atriði milli stjómar Vestur-
Þýskalands og Sovétstjómarinnar
fyrir sameiningu þýsku ríkjanna.
Þar tæki stjórnin í Bonn að sér að
sjá um greiðslu hernámskostnaðar
Sovétríkjanna, sem austur-þýska
stjórnin hefur hingað til staðið
straum af og tekiö þátt í kostnaði
við að hýsa hermennina jafnóðum
og þeir snúa heim til Sovétríkj-
anna.
Á grundvelli þessara atriða og
sovéskrar áætlunar um að efla ráð-
stefnuna um öryggi og samvinnu í
Evrópu að því marki að hún geti
með tíð og tíma leyst bæði hernað-
arbandalögin í álfunni af hólmi,
héldu utanríkisráðherramir Baker
og Sévardnadse samningaumleit-
unum áfram í upphafi fundar
RÖSE í Kaupmannahöfn. Þar kom
mjög við sögu starfsbróðir þeirra
frá Vestur-Þýskalandi, Hans-
Dietrich Genscher.
Utanríkisráðherra Austur-
Þýskalands, Markus Meckel, ítrek-
aði svo á fundinum í Kaupmanna-
höfn þá afstöðu stjómar sinnar að
þá því aðeins gæti sameinað Þýska-
land orðið í heild aðili að NATÓ
að bandalagið félh frá þeim atrið-
um í hemaðaráætlun sinni sem
gera ráð fyrir framsækinni vöm
og beitingu kjamavopna að fyrra
bragði.
Fyrir forsetana sem stefnuna
móta er mikið í húfi í þessu máU.
Aðild sameinaðs Þýskalands að
NATÓ yrði mikið afrek í augum
málsmetandi Bandaríkjamanna og
Bush forseta mikiU styrkur þegar
að því kemur að hann leitar endur-
kjörs. Evrópubandalagið gerir sig
nú líklegt til að vaxa Bandaríkjun-
um yfir höfuð sem efnahagsveldi.
Þá er NATÓ eina virka tæki Banda-
ríkjanna til að hafa áfram hönd í
bagga með framvindunni í Evrópu.
Gorbatsjof þarf í mörg horn að
Uta og um þessar mundir gætu
honum orðið sérstaklega skeinu-
hættar ásakanir um að hafa látið
ganga úr sovéskum greipum höf-
uðávinninginn af fórnfrekum sigri
yfir Hitlers-Þýskalandi, öryggi fyr-
ir nýrri innrás úr vestri.
Fangaráð Sovétleiðtogans eins og
nú er komið er að leita meö vissum
hætti eftir ábyrgð Bandaríkjanna á
að sameinað Þýskaland verði ekki
ógnvaldur í Evrópu á ný. Á fundi
með fréttamönnum í Washington
komst Gorbatsjof svo að orði að
menn ættu fyrir höndum að skapa
Evrópu allri öryggiskerfi við ný og
gerbreytt skilyrði. Þar kæmi ekki
til greina ný lausn sem miðaði að
því að einangra Bandaríkin eða
Sovétríkin frá álfunni.
Fréttamenn í Washington segja
að þarna endurspeglist mun af-
dráttarlausari yfirlýsingar fyrir
luktum dyrum í viðræðum við
Bush þess efnis að Sovétstjórnin
sé því hlynnt að nokkurt banda-
rískt herlið sitji áfram í Þýskalandi
eftir sameiningu.
Magnús T. Ólafsson
Sovéski utanrikisráöherrann, Edvard Sévardnadse (t.v.), og James Baker, bandarískur starfsbróðir hans,
svara spurningum fréttamanna úti fyrir bústað sovéska sendiherrans i Kaupmannahöfn. Þar höfðu þeir ræðst
við á fyrsta fundardegi ráðstefnu um öryggi og samvinnu i Evrópu. Simamynd Reuter