Dagblaðið Vísir - DV - 20.07.1990, Síða 14
14
FÖSTUDAGUR 20. JÚLl 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaöur og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJANSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK, SlMI (91 )27022 - FAX: (91)27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRjALSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1000 kr.
Verð í lausasölu virka daga 95 kr. - Helgarblað 115 kr.
Forystuleysi
Forystuleysi háir Sjálfstæöisflokknum. Þetta er þeim
mun bagalegra sem Sjálfstæðisflokkurinn kann eftir
kosningar að verða kallaður til að stýra þjóðinni.
Sjálfstæðisflokknum hefur vegnað vel í sveitarstjórn-
arkosningum og í skoðanakönnunum. Hann er sigur-
stranglegur í næstu þingkosningum. En velgengni hans
orsakast ekki af sterkri málafylgju. Hagur hans hefur
vænkazt, vegna þess hversu óvinsæl og aum ríkisstjórn
situr hér. Á meðan verða þær raddir háværari, sem
segja, að Þorsteinn Pálsson geti ekki stýrt stærsta flokki
þjóðarinnar. Margt er til í því. Þorsteinn var skörulegur
sem framkvæmdastjóri Vinnuveitendasambandsins.
Hann var kjörinn formaður Sjálfstæðisflokksins út á
það. En ekkert bendir til þess, að nú geti hann með
sóma valdið verkefni sínu. Hann er til dæmis ósannfær-
andi í sjónvarpsþáttum. Flokkurinn er að ghðna í Vest-
mannaeyjum og á ísafirði, og má kenna um sambands-
leysi forystunnar í Reykjavík. Þorsteinn gerði mikla
skyssu, þegar hann hrakti Albert Guðmundsson úr ráð-
herrastóli og úr flokknum. Afleiðingin varð tímabund-
inn klofningur, sem enn eimir eftir af. Sá klofningur
var eitt stærsta högg, sem Sjálfstæðisflokkurinn hefur
fengið. Dómar í Hafskipsmáhnu liggja nú fyrir. Augljóst
er, að Þorsteinn Pálsson fór offari gegn Albert. En fleira
kemur th. Stærstu mistökin voru stjórnarseta Þor-
steins. Hann sat að völdum í mesta góðæri síðustu ára.
Samt varð þá gífurlegur halh á ríkissjóði, halh sem
kostaði verðbólgu og óheyrhega erlenda skuldasöfnun.
Þetta var slæm stjórn. Núverandi stjórn er vond, en
hversu mjög getumm við ekki sakað stjórn Þorsteins
Pálssonar um hin glötuðu tækifæri? Fyrir sjálfstæðis-
menn og landslýð er verst, hversu foringjalaus Sjálf-
stæðisflokkurinn er. Fólk hyhir Þorstein að vísu á fund-
um sjálfstæðismanna. En undir niðri vita ahir sjálfstæð-
ismenn, að þeir hafa slappan foringja. Öðruvísi mér
áður brá. Nú er enginn Bjarni Benediktsson eða Ólafur
Thors th að stýra stærsta flokki þjóðarinnar. Sambands-
leysið við almenna flokksmenn er mikið. Það sést af
atburðum síðustu daga. Klofningur kemur upp.
í Eyjum var Sjálfstæðisflokkurinn mikih sigurvegari
bæjarstjórnarkosninganna. Hann vann tvo menn og
yfirgnæfandi meirihluta undir forystu Sigurðar Jóns-
sonar. En eftir kosningar snerustu margir fulltrúar gegn
frama Sigurðar. Hann hraktist úr flokknum, og flokkur-
inn klofnaði. Slík mál geta verið heimathbúin. En við
verðum að ætla, að forysta flokksins komi þar nokkuð
við sögu. Forystumenn eiga að vera í sambandi við
flokksmenn sína úti í byggðunum.
Á ísafirði hefur komið upp ámóta staða. Sjálfstæðis-
flokkurinn klofnaði fyrir kosningar en náði saman eftir
þær, þó þannig, að sumir fuhtrúar eru í uppreisn og
óvíst um meirihluta sjálfstæðismanna. Einnig þar hefði
flokksforystan átt að geta gert betur. Það segir sína sögu,
að Sjálfstæðisflokkurinn hefur klofnað í tveimur af
stærstu bæjarfélögunum. Við komumst ekki hjá að
benda á forystuleysið í Sjálfstæðisflokknum í því sam-
bandi.
Þorsteinn Pálsson hefur ekki verið farsæh stjórn-
málaforingi. Einmitt nú þörfnumst við leiðtoga. Þjóðin
hefur verið iha á vegi stödd.
En því miður getum við ekki hlakkað th þess, að
Þorsteinn Pálsson taki við stjórnartaumunum.
Hann hefur fengið sín tækifæri.
Haukur Helgason
Nicholas Ridley, fyrrv. iðnaðar- og viðskiptaráðherra Breta, ásamt konu sinni, Judy.. - „Vera má að ótima-
bær hreinskilni Ridleys verði til góðs þegar allt kemur til alls,“ segir greinarhöfundur.
Orð í ótíma töluð
Margrét Thatcher er einbeitt
kona og ákveðin, hún hefur fast-
mótaðar skoðanir á öllu milli him-
ins og jarðar og liggur ekki á þeim.
En eins og flestir þeir sem langt
komast í póhtík kann hún að haga
orðum sínum, svo að ekki verði
misskilningur. Hún getur skamm-
að aðra þjóðarleiðtoga án þess aö
úr því verði meiðyrði. Alhæfingar
eru ekki hennar stíll heldur
áhersla á einstök atriði. Fordómar
hennar og lífsviðhorf koma fram í
gerðmn hennar og afstöðu til ein-
stakra mála, ekki í víðtækum yfir-
lýsingum um ágæti einstakra
manna eða þjóða.
Engum blandast þó hugur um,
hver raunveruleg afstaða hennar
er, hún er fulltrúi þeirra afla í
íhaldsflokknum sem íhaldssömust
eru, ekki aðeins í efnahagsmálum
heldur hvað varðar stöðu Breta í
veröldinni, og á þessum síðustu
tímum stöðu þeirra innan Evrópu-
bandalagsins. - Og það er einmitt
vegna Evrópubandalagsins sem
hún er nú í slæmri klemmu.
Nicolas Ridley, fyrrverandi við-
skipta og iðnaðarráðherra, sagði
upphátt það sem hann mátti ekki
segja. Hann gerði óþægilega opin-
ber raunveruleg sjónarmið margra
stuðningsmanna Thatcher, varð-
andi bandalagsríki Breta í hinni
nýju Evrópu. Ridley hefur opin-
berað klofninginn í íhaldsflokkn-
um, og um leið opinberaö að staða
Thatcher innan flokksins er veik
og óvíst hvort stjóm hennar heldur
völdum út kjörtímabilið. Pólitíkus-
ar mega ekki segja það sem þeim
býr í brjósti umbúðalaust. Hrein-
skilni er barnaskapur í pólitík, að
minnsta kosti í milliríkja^ólitík,
enda þótt Steingrímur Hermanns-
son komist upp með hana.
Orðalag
Á litlausu og allt að því merking-
arlausu diplómatamáli var Ridley
að segja að með sameiningu Þýska-
lands yrði Þýskaland öflugasta ríki
Evrópu Evrópubandalagsins.
Frakkar væru Þjóðverjum of leiði-
tamir og ráðherranefnd Evrópu-
bandaiagsins væri of valdamikil
því að í henni sætu fyrrverandi
stjómmálamenn sem væru ekki
lýðræðislega kjörnir til að stjórna
hinni nýju Evrópu. - Bretar væru
aö afsala sér of miklu fyrir of lítið
með því að stíga fyrstu skrefin í átt
til sameiginlegs myntbandalags
Evrópuríkjanna.
Þetta er í sjálfu sér gott og gilt
stjómarmið, sem aUir vita að
Thatcher tekur heils hugar undir.
En það var ekki með þessum al-
mennu orðum sem Ridley tjáði
hugsun sína, heldur sagöi hann á
þá leið, að myntbandalagið væri
samantekin ráð Þjóðverja til að ná
yfirráðum yfir allri Evrópu, Frakk-
ar hegðuðu sér eins og kjölturakk-
ar Þjóðveija og það væri sama og
aö afhenda Adolf Hitler alla Evrópu
að láta ráðherranefndina í
BrússeUs hafa meiri völd.
Að auki fór hann hinum háðuleg-
ustu orðum um ráöherranefndina,
sem er stjórn Evrópubandalagsins.
En það var skírskotunin tfl Hitlers
sem setti aUt á annan endann.
ÓhjákvæmUega var litiö svo á, að
KjaUarinn
Gunnar Eyþórsson
fréttamaður
langöflugasta ríki hinnar nýju Evr-
ópu, og Bretar em uggandi um sinn
hag.
Klofningur
Margir Bretar í íhaldsflokknum
og utan eru andvígir því að afhenda s
Evrópubandalaginu forræði yfir
breskum málefnum og sú andstaða
er sterk ein sér. En það sem liggur
í orðum Ridleys er að í raun séu
Bretar að afsala sér sjálfstæði sínu
tfl Þjóðveija, fjandmanna sinna í
tveimur heimsstyrjöldum. - Þá
hugsun geta margir Bretar ekki
hugsað til enda og þetta var sú
kvika sem Ridley snerti með um-
mælum sínum.
Andúð á Þjóðverjum og fordómar
í þeirra garð hafa ekki komið upp
á yfirborðið jafn óþægilega fyrr og
„Nú eru þessir fordómar gegn Þjóðverj-
um komnir upp á yfirborðið. Þar með
er hægt að taka á þeim með skyn-
samlegum rökum.“
hann væri að skjóta á Kohl kansl-
ara, sem hann sagði gína yfir öllu.
Þýsk frekja
Þessi hreinskilni Ridleys er
óþægUega nærri sannleikanum.
Það er einmitt svona sem stór hluti
Breta Mtur á málin. Það er ef tU
vfll óhjákvæmUegt núna, þegar
Þýskaland er aö sameinast, að
gamhr fordómar gegn Þjóðverjum
komi upp á yfirborðið. Ekki bætti
það úr skák að lekið var fundar-
gerð frá fundi sem haldinn var á
sveitasetri breska forsætisráðherr-
ans í mars, þar sem ráðgjafar
Thatcher fræddu hana á því sem
við mætti búast af Þjóðveijum í
framtíðinni.
Þar féllu ýmis orð um þjóðarein-
kenni Þjóðverja, svo sem frekju,
yfirgang, eigingirni, vanmeta-
kennd, tilfmningasemi, væmni og
fleira í þeim dúr. Niðurstaöan varð
samt að Bretar ættu að vera já-
kvæðir í garð Þjóðveija.
Öll þessi ummæli um Evrópu-
bandalagið og Þjóðverja sem for-
ysturíki þess vekja upp gamlar
deilur í íhaldsflokknum um aðild-
ina að Evrópubandalaginu. Nú er
komið að þvi að útfæra frekar sam-
einingu Evrópu í einn markað sem
á að taka gUdi 1992. í því felst að
Bretar verða aö afsaia sér veruleg-
um hluta af sjálfsforræði sínu.
Lög og reglur Evrópubandalags-
ins verða breskum lögum æðri á
mörgum sviðum og með mynt-
bandalaginu, sem nú er á frumstigi
og miklar deilur standa um, munu
Bretar missa sjálfsforræði sitt í
fjármálum á fleiri sviðum en þeim
líst á. Þessi þróun gengur þvert á
hefðbundna breska utanríkis-
stefnu. Hún hefur miðast að því um
aldir að sundra Evrópu þannig að
ekkert ríki meginlandsins verði
ótvírætt sterkara en hin. Þetta var
afstaöa Breta til Napóleons, til Vil-
hjálms keisara og til Hitlers. - Nú
liggur fyrir að Þýskaland verður
breska stjórnin iðar öll í skinninu
af vanlíðan vegna þessa máls. Það
hefur komið í ljós opinberlega nú
að innsti hringur ráðamanna Breta
er klofinn í afstöðunni.tfl Evrópu-
bandalagsins, þetta mál mun neyða
Thatcher til að marka skýra af-
stöðu. Hún getur ekki annað en
haldið áfram á þeirri braut sem
mörkuð hefur verið, og hún verður
að leita sátta við stjórn Evrópu-
bandalagsins eftir meiðandi um-
mæh Ridleys.
Því er nú spáð í Bretlandi að
skoðanabræður Ridleys, og Thatc-
her er þeirra á meðal þótt hún orði
hugsun sína öðruvísi, verði nú
undir í ríkisstjórninni og þeir sem
hiklaust stefna á fulla sameiningu
Evrópu með Hurd utanríkisráð-
herra, Major fjármálaráðherra og
Howe aðstoðarforsætisráðherra í
broddi fylkingar ráði ferðinni í rík-
ara mæli en hingaö til. - Thatcher
hefur ekki efni á að víkja þeim úr
embætti enda þótt hún í hjarta sínu
fylgi hinum armi íhaldsflokksins.
Því kunni þetta fjaörafok út af orð-
um Ridleys að grafa svo undan
völdum Thatchers í flokknum að
hún geti ekki haldið stjórninni
saman allt kjörtímabilið heldur
verði að boða til nýrra kosninga.
Björtu hliðarnar
En á þessu er líka jákvæð hhð.
Nú eru þessir fordómar gegn Þjóð-
verjum komnir upp á yfirborðið..
Þar meö er hægt að taka á þeim
með skynsamlegum rökum, eins
og forystumenn Þjóðveija hafa
reyndar sjálfir sagt, í stað þess að
níða niður Þjóðverja á bak og
muldra glósur um þá í barm sér.
Hugsanlega væri þá hægt aö
hreinsa andrúmsloftið og ræða
málin af meiri hreinskilni og ein-
lægni. Vera má að þessi ótímabæra
hreinskilni Ridleys verði til góðs
þegar allt kemur til alls.
Gunnar Eyþórsson