Dagblaðið Vísir - DV - 18.12.1990, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 18. DESEMBER 1990.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÖLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
„ Okkar maður" í Kreml
Vesturveldin hafa ákveðið, að Gorbatsjov Sovétfor-
seti sé eina vonin um sæmilegan frið í austri og gera
sitt bezta til að styðja miðstjórnarvald hans í Kreml.
Þau styðja því ekki sjálfstæðishreyfmgar í einstökum
Sovétríkjum, svo sem í Eystrasaltsríkjunum þremur.
Röksemdafærslan að baki vestræns stuðnings við
Gorbatsjov er, að Sovétríkin rambi á barmi blóðugra
átaka og að harðlínumenn úr her og leynilögreglu muni
taka völdin, ef Gorbatsjov falli. Þe’ss vegna sé Vestur-
löndum nauðsynlegt, að Gorbatsjov haldi völdum.
Gorbatsjov er þegar farinn að virkja her og leynilög-
reglu til að verja sig falli í þeirri átt. Harðlínumenn úr
þessum flokkshollu stofnunum hafa verið settir yfir
innanríkisráðuneytið, þar á meðal lögregluna. Þar með
er stjórnarfarið aftur á leið til fortíðarinnar.
Gorbatsjov hefur hlaðið að sér formlegum völdum
að undanförna, en hefur þó ekki stjórn á neinu. Stjórn-
ir einstakra ríkja virða að vettugi lög og reglugerðir frá
Kreml. Þing einstakra ríkja hafa sett eigin lög um, að
heimalög séu Kremlarlögum æðri, ef þau stangast á,
Þjóðerni er orðið að hornsteini tilverunnar á upp-
lausnartíma. Þjóðernistilfmningar hafa magnazt svo,
að sums staðar hefur leitt til blóðsúthellinga. Víða eru
þjóðernisminnihlutar innan í þjóðernisminnihlutum og
flækir það erfiða stöðu Kremlverja enn frekar.
Afturhaldsmenn flokksins sitja á skrifstofum' með
stimplana og reyna að magna öngþveitið, svo að her og
leynilögregla taki völdin. Þeir reyna líka að koma í veg
fyrir, að matvæli komist til stórborganna Moskvu og
Leningrad, þar sem flokksleysingjar hafa völd.
Afstaða Vesturlanda er skiljanleg. Utanríkisráðu-
neyti stórvelda hneigjast að stuðningi við valdhafa hvers
tíma í löndum þriðja heimsins. Þau telja sig vita, hvar
þau hafi þessa valdhafa, „okkar menn“, sem margir
hverjir eru lítt frambærilegir eða jafnvel hreinir bófar.
Fyrst og fremst er það óttinn við ó.vissuna, sem stjórn-
ar stuðningi Vesturlanda við miðstjórn Gorbatsjovs.
Menn sjá fyrst og fremst fyrir sér upplausnina, sem
jafnan fylgir falli einræðis og alræðis, en líta síður til
þess jákvæða, sem síðar kann að rísa á rústum þess.
Miklar birgðir kjarnorkuvopna í Sovétríkjunum eru
vestrænt áhyggjuefni, ef margir smákóngar rísa á
rústum Kremlarveldis. Ekki er hægt að sjá fyrir, hvar
þau lenda, ef ríkjasambandið leysist upp. Og sumir
smákóngarnir kunna að reynast illa útreiknanlegir.
Gorbatsjov er Vesturlöndum einnig mikilvægur
bandamaður í baráttunni gegn íraksstjórn Saddams
Hussein. Það er því ekki bara vegna kjarnorkuvopn-
anna, að hernaðarfræðingar vestrænna ríkisstjórna
vilja standa við bakið á hinum valta alræðisherra.
Af öllum þessum ástæðum miðast hjálp Vesturlanda
handa Sovétríkjunum einkum við að halda lífi í Kreml-
arveldi Gorbatsjovs. Aðstoðin hefur að markmiði, að
borgarbúar í Moskvu og Leningrad svelti ekki og leiðist
ekki til uppþota. En hún hefur ekkert efnahagsgildi.
Aðstoð Vegturlanda stefnir líka að því að draga úr
hljómgrunni fyrir valdatöku afla innan hers og leynilög-
reglu, um leið og Gorbatsjov reynir að beina athygli
þessara afturhaldssömu flokksstofnana að baráttu við
svartamarkaðsbrask og skipulega viðskiptaglæpi.
Um leið skjóta Vesturlönd stoðum undir miðstýrða
skömmtunarstjóm og fresta því, að Sovétríkin taki
nauðsynlegt stökk út í óvissu markaðshagkerfisins.
Jónas Kristjánsson
í Voító-dalnum i Suður-Eþiópíu hefur Hjálparstofnun kirkjunnar verið í samstarfi við aðra aðila um upp-
byggingu. - Börn af Tsemai-þjóðflokknum.
Brauð handa
hungruðum heimi
Á haustdögum var mikill og
merkilegur fundur í höfuðstöðvum
Sameinuöu þjóðanna í New York.
Þar komu saman yfir 70 heimsleið-
togar og fundarefnið var málefni
barna. í stefnuyfirlýsingu frá fund-
inum stendur m.a. þetta: „Við erum
saman komin á heimsleiðtogafundi
um málefni barna til þess að taka
á-okkur sameiginlegar skuldbind-
ingar og til að skora á allan heim-
inn - að gefa öllum börnum betri
framtíð."
í stefnuyfirlýsingunni eru síðan
raktar hörmulegar staðreyndir um
stöðu og aðbúnað barna í fjölmörg-
um löndum. Meðal annars er bent
á að 40 þúsund börn deyi á dag. 100
milljónir barna séu án allrar
menntunar og um 25-30 milljónir
barna eigi hvergi heima en lifi á
götum stórborga. Einnig er því
haldið fram að á hverjum degi sé
milljónum barna ógnað af fátækt
og efnahagskreppu, hungri og
heimihsleysi, drepsóttum og ólæsi
og versnandi umhverfisskilyrðum.
Þjóðarleiðtogamir bentu á að
brýnustu verkefnin væru að bæta
heilsu og menntun barna og skapa
þeim umhverfi sem veitir þeim ör-
yggi og stuðning. Þeir skuldbundu
sig svo til að vinna saman að vel-
ferð barna og útvega þá fjármuni
sem til þarf til að framfylgja skuld-
bindingunum. Vonandi láta þeir
ekki lengur orðin ein standa.
Við hjálpum
Hjálparstofnun kirkjunnar
stendur nú í sinni árlegu jólasöfn-
un „Brauð handa hungruðum
heimi“. Stofnunin hefur nú sem
undanfarið beint kröftum sínum
að verkefnum sem bæta hag bama
og kvenna í þróunarlöndum. Leit-
ast hefur verið við að velja verkefni
þar sem þeim verst settu er rétt
hjálparhönd og þar sem hver króna
kemst til skila og margfaldast að
verðgildi.
Indland
Á Indlandi ríkir rótgróin stétta-
skipting. Þeir sem lægst eru settir
eru oftast ódýrt vinnuafl fyrir ríka
stórbændur og eiga litla möguleika
að afla sér menntunar og brjótast
þannig úr viðjum aldagamalla
hefða.
í Andhra Pradesh-héraði í Suð-
ur-Indlandi hefur Hjálparstofnun-
in í samstarfi viö þarlenda kirkju
kostað byggingu barnaskóla fyrir
400 hundmð nemendur. Bygging-
arkostnaður er aðeins 700 þúsund
krónur. Nú hefur einnig verið
ákveðið aö reisa lítið sjúkrahús
Kjallarinn
Jónas Þórisson
framkvæmdastjóri Hjálpar-
stofnunar kirkjunnar
fyrir 20 sjúklinga. Þetta litla
sjúkrahús mun þjóna 200 þúsund
manna byggð sem nú hefur litla
sem enga möguleika á að fá nauð-
synlega læknishjálp. Hjálparstofn-
unin hefur einnig ákveðið að sjá
100 börnum í Andhra Pradesh-
héraði fyrir mat, fótum og skóla-
göngu. Þeir sem vilja leggja þessu
máli lið geta tekið sér barn, eitt eða
fleiri, en það kostar um eitt þúsund
krónur á mánuði fyrir hvert barn.
Eþíópía
I Voító-dalnum í Suður-Eþíópíu
búa Tsemaí-menn. Þessi þjóöflokk-
ur er lítill og því hafa fáir haft
áhuga á að byrja starf á meðal
þeirra. Tsemaí-menn era nokkurs
konar hirðingjar. Þeim hefur farið
fækkandi vegna harðbýlis og sjúk-
dóma. Margir framandi siðir og
venjur ríkja á meðal þeirra. T.d.
er barnaútburður ekki óalgengur
og bundinn forfeðradýrkun.-Göml-
um lögum og reglum, sem forfeð-
urnir settu, verður að fylgja, ann-
ars hlýst verra af.
í samstarfi við Samband ís-
lenskra kristniboðsfélaga og lút-
hersku kirkjuna í landinu er Hjálp-
arstofnun kirkjunnar að byggja
sjúkraskýli og aðra heilsugæsluað-
stöðu í þessum dal. Islenskir
kristniboðar eru þarna að störfum
og munu sjá til þess að verkið gangi
vel og að sem mest verði úr krón-
unum. Það er fullvist að með árun-
um mun þessi aðstoö gjörbreyta
lífi Voító-manna og ekki síst barna
og kvenna.
Mörgum lagt lið
í litla Afríkuríkinu Lesotho styð-
ur Hjálparstofnunin starf fyrir
áfengis- og eiturlyfjasjúklinga.
Drykkjuskapur og eiturlyf eru
mikið vandamál þar sem víða ann-
ars staðar í Afríku.
Hjálparstofnunin hefur einnig
hafið starf á meðal einstæðra
mæðra í Nairóbí í Keníu. Þeim er
meðal annars kenndur sauma-
skapur og hjálpað til að eignast
saumavél svo þær geti séð sér og
sínum farborða með saumaskap í
stað þess að selja heimatilbúið
áfengi og jafnvel stunda vændi.
Hjálparstofnunin hefur einnig
tekið þátt í fleiri verkefnum í sam-
starfi við aðrar kirkjulegar hjálp-
arstofnanir, auk þess sem mörgum
hér heima hefur verið lagt liö.
Næg verkefni
Vikulega berast Hjálparstofnun
kirkjunnar beiðnir um hjálp. Neyö-
in fer aldrei í frí og alltaf er hægt
að gera meira og betur en til þess
þarf fjármuni. Hjálparstofnunin
hefur sýnt og sannað tilverurétt
sinn í vel heppnuðum verkefnum
sem hafa komið þeim verst settu
til góöa.
Margir eiga nú betra líf og betri
framtíð í vændum vegna þess að
viö réttum þeim hjálparhönd á erf-
iðri stundu. Hjálparstofnun kirkj-
unnar leitar nú til landsmanna um
aðstoð. Söfnunarbaukar og gíró-
seðlar hafa verið sendir inn á hvert
heimih. Eigi Hjálparstofnunin að
geta haldið áfram starfi sínu þarf
hún á hjálp þinni að halda. Munum
að margt smátt gerir eitt stórt. Tök-
um höndum saman svo að 40 þús-
und böm þurfi ekki að deyja á dag.
Jónas Þórisson
Þvl er haldið fram að á hverj um degi .
sé milljónum barna ógnað af fátækt og
efnahagskreppu, hungri og heimilis-
leysi, drepsóttum og ólæsi og versnandi
umhverfisskilyrðum.