Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1991, Side 14

14
LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1991.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÓNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÓNSSON
Fréttastjóri: JÓNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFÁNSSON og INGÖLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11,105 RVlK.SlMI (91 )27022 - FAX: (91 )27079
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJÁLSRAR FJÖLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ÁRVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1100 kr.
Verð í lausasölu virka daga 105 kr. - Helgarblað 130 kr.
Mastrið bilaði ekki
„Ég tel, að ástandið hjá sjómönnum hafi skánað mik-
ið við, að langbylgjumastrið á Vatnsenda fauk niður.
Eftir það voru allir veðurfréttatímar sendir út á stutt-
bylgju í gegnum Gufunes og við sjómenn erum allt í
einu farnir að heyra þær.“
Þetta sagði einn sjómaðurinn í viðtali við DV eftir
ofsaveðrið mikla í upphafi þessa mánaðar. Sjónarmið
hans hafa síðan endurspeglazt víða í fréttum og grein-
um, þar sem tæknimenn og sjómenn hafa fjallað um,
hvort við þurfum nýtt langbylgjumastur fyrir milljarð.
Víðast hvar hefur verið íjallað um þetta á vitrænan
hátt, nema í sölum Alþingis. Þar hóf Árni Johnsen
umræðu utan dagskrár um, hvílík vá væri fyrir dyrum
sjómanna. Þingmenn kepptust síðan hver um annan
þveran um að lofa milljarði í langbylgjumastur.
Daginn eftir umræðuna utan dagskrár gaf Svavar
Gestsson menntamálaráðherra út svofellda yfirlýsingu:
„Ný langbylgjustöð verður byggð og það verður hafizt
handa við undirbúning strax.“ Þessi viðbrögð Alþingis
og ríkisstjórnar sýna óþarfa æðibunugang á þeim bæj-
um.
Rétt er að hafa í huga, að mastrið mikla á Vatnsenda-
hæð féll ekki í óveðrinu af því að það væri orðið 60 ára
gamalt og fúið. Það féll ekki heldur af því, að eigandi
þess hefur ekki hirt um að halda því við í 20 ár. Það
féll, af því að festing á stagi bilaði niðri við jörð.
Ef menn hirða um slíkt, er mjög einfalt mál að halda
við festingum á stögum, ef þeir hafa einhverjar raun-
verulegar áhyggjur af mannvirkjum sínum. Það kostar
sáralitla peninga, meðan menn eru að gamna sér við
skýjaborgir um nýtt mastur fyrir einn milljarð.
Einnig er gott að hafa í huga, að Ríkisútvarpið gat
reist nýtt mastur, ef það hefði í rauninni talið slíkt vera
þvílíkt forgangsmál, sem nú er gefið í skyn. Á liðnum
áratugum hefur stofnunin fjárfest gífurlega í öðru, þar
á meðal í kastala sínum við Efstaleiti í Reykjavík.
Langbylgjan er orðin svo úrelt, að framleiðsla sendi-
tækja er um það bil að leggjast niður. í Bandaríkjunum
hafa miðbylgja og örbylgja tekið við. í öllum þorra út-
varpstækja, sem hér á landi hafa verið seld um langan
aldur, hefur alls ekki verið nein langbylgjumóttaka.
Stuttbylgjusendingarnar, sem tóku við, þegar stag-
festingin brotnaði á Vatnsendahæð, eru mörgum sinn-
um ódýrari lausn. Einnig kemur til greina, að efla bún-
aðinn á strandstöðvum Landssímans til að koma þar
fyrir veðurspám og tilkynningum til sjómanna.
Loks fer að koma að því, að gervihnattastöðvar leysi
landstöðvar af hólmi. Það er mjög freistandi leið, því
að hún er óháð truflunum, sem verða á raforkudreif-
ingu hér á landi, ef eitthvað er að veðri, enda virðist
dreifikerfið vera miðað við suðlægari slóðir.
Við eigum nóga kosti í þessu máli, aðra en að reisa
nýtt langbylgjumastur fyrir milljarð króna. Vandinn er
miklu fremur fólginn í að velja milli nokkurra annarra
leiða, sem hver fyrir sig hefur kosti umfram hinar. Þær
geta jafnvel farið saman að töluverðu eða öllu leyti.
Athyghsvert er, hversu auðvelt er að æsa þingmenn
og ráðherra til örlætis á peninga, sem þeir eiga ekki. Á
Alþingi og í ríkisstjórn ríkir þvílík óreiðustefna í með-
ferð fjármuna, að menn voru tilbúnir til að kasta millj-
arði í skyndilega geðsveiflu 4. og 5. febrúar.
Nýtt landbylgjumastur er óþarft. Það vissu þeir, sem
létu hjá líða að styrkja stagfestingar á Vatnsendahæð,
svo að forngripurinn mætti standa í önnur 60 ár.
Jónas Kristjánsson
Það sem þarf til
að sigra í stríði
Síðustu daga hefur heimsbyggðin
béðið eftir fréttum af bardögum við
Persaflóann. Ekki svo að skilja aö
lát sé á hemaðaraðgerðum allt frá
því gagnsókn bandamanna gegn
Irökum hófst þann 17. janúar, held-
ur eru menn að bíða eftir gamal-
dags stríði á landi í stað einstefn-
unnar sem verið hefur í lofti í
rúman mánuð.
Dag eftir dag er frá því sagt að
hermennimir séu í viðbragðsstöðu
og fréttaþyrstir áhorfendur em
hka reiðubúnir að taka við fréttum
af því hvort afkomendur vígreifra
bedúína em makráðum Vestur-
landabúum snarari í snúningum á
vígvellinum. Og á meðan beðið er
saxa bandamenn á herstyrk íraka
og Sovétmenn reyna að safna sér
trompum á hendi til að nota þegar
spila verður úr stöðunni að stríði
loknu.
Saddam segirnei
-Azizjá
Þessa dagana sem beðið er nýrra
tíðinda af vígvöllunum dregur
Mikhail Gorbatsjov Sovétforseti
enn að sér athyghna með tilraun-
um til að koma á friði - tilraunum
sem engan árangur hafa borið frek-
ar en von var á.
Saddam Hussein segir ýmist nei
við kröfum um aö draga her sinn
frá Kúvæt og heitir því að beijast
með þjóð sinni til sigurs eða lætur
Tareq Aziz, skósvein sinn, segja já.
Fáir eiga þó von á að heitstrenging-
ar um sigur gangi eftir - slíkur er
hðsmunurinn - en Saddam gæti
bjargað höfðinu og heiðrinum.
Það er þó gömul og ný staðreynd
úr hernaði að það er ekki aðeins
heraflinn, sem þjóðir hafa á að
skipa, sem ræður úrshtum. Her-
mönnum er teflt fram til að ná
markmiðum sem ákveðin eru ann-
ars staðar og fyrir tilverknað afla
sem ekki sjást heldur í orrustun-
um.
Einn af herforingjum banda-
manna í Saudi-Arabíu lét hafa eftir
sér aö það tæki álíka langan tíma
fyrir skriðdrekahð bandamanna að
fara til Bagdad og það hefði tekið
Djengis Khan að fara sömu leið.
Herforinginn vildi meina að í sókn
á landi skipti tæknin ekki öhu
4náh því tíminn, sem færi í aö
brjóta á bak andstöðu, væri ahtaf
svipaður.
Sama sagan aftur
Reyndar er ekki ástæða til að
taka þessi orð bókstaflega en hins
vegar hafa herfræðingar bent á að
lögmálin í þessu stríöi séu þau
sömu og hafa veriö um aldir. Nú-
tíma hertækni bjóði aðeins upp á
tilbrigði við gamla reynslu.
Árið 1830 lést í Þýskalandi maður
sem taldi sig hafa gert grein fyrir
lögmálum ahra stríða og enn eru
uppi menn sem trúa aö honum
hafi tekist það. Þetta var Carl von
Clausewitz, prússneskur herfor-
ingi og höfundur bókarinnar Um
stríð. Sagt er að bókin sú Uggi á
náttborðinu hjá Colin PoweU, for-
seta bandaríska herráðsins, og að
úr henni fái hann hugmyndir sínar
um baráttuaðferðir Bandaríkja-
manna í Persaflóastríðinu.
Clausewitz þessi hafði aö vísu
engar sérstakar hugmyndir um
hvemig ætti að beijast í eyðimörk
og hvemig í fenjum og hann taldi
að aUur stríðsrekstur hvíldi á
þremur aðskUdum þáttum. Ef einn
brigðist þá væri stríðið að öUum
likindum tapað.
Markmiðið verður
að vera á hreinu
Fyrst taldi Clausewitz stjóm rík-
Erlend tíðindi
Gísli Kristjánsson
blaðamaður
isins sem setti markmiðið með
stríðinu. Síðustu daga hefur eink-
um reynt á þenna þátt í hinu flókna
sjónarspih kringum friðartillögur
og endurbætur á þeim. Bandamenn
og þá einkum Bandaríkjamenn,
sem fara fyrir andstæðingum ír-
aka, verða að meta hvort verið sé
að drepa markmiðum þeirra á
dreif.
í Bandaríkjunum eru miklar efa-
semdir um að friðartilboð Gor-
batsjovs Sovétforseta miði að
nokkru öðm en að bjarga höfði
Saddams Hussein og tryggja stöðu
Sovétríkjanna í Mið-Austurlönd-
um. Aðrir vilja skoða tillögumar
nánar en það er stjórnarinnar að
ákveöa hvort þær samræmast
markmiðunum með herförinni til
Persaflóa.
Tilboðin fela í sér frið sem þó
kann að reynast enginn friður og
endar ef til vih með því að banda-
menn verða að gera upp við sig
hvort markmiöið sé það eitt að
hrekja herhð íraka frá Kúvæt eða
að útíloka að Saddam Hussein geti
efnt tíl ófriðar öðm sinni. Okkar
maður hefur því haft rétt fyrir sér
að sigur í stríði veltur á þvi að
stjórnin viti að hveiju hún stefnir.
í öðm sæti hjá Clausewitz kom
herinn sem teflt er fram á vígvelhn-
um. TU að sigra í stríði þarf að
hafa á að skipa sterkari her en
andstæðingurinn. í Persaflóastríð-
inu virðist ekki þurfa vitnanna við
um að bandamenn hafa á að skipa
sterkari her og hafa sannað það í
lofthemaðinum undanfarnar vik-
ur. Styrkur heijanna á landi er
jafnari en samt ættu bandamenn
að geta neytt aflsmunar þegar og
ef lagt verður tU atlögu við íraska
herinn.
Hræðsla við að
taka af skarió
í þriðja lagi fjallaði Clausewitz
um fólkið sem styddi eða afneitaði
eftir atvikum hemum og stjórninni
sem vUdi stríð. Án þess að hafa
þjóðina að baki er tómt mál að tala
um sigra í hernaði, í besta falli er
hægt að vinna einstakar ormstur
en ekki sjáift stríðið.
Þetta era bitur sannindi sem
margir Bandaríkjamenn benda á
þegar minnst er á Vítnamstríðið.
Þeir tala um að bandaríski herinn
hafi orðið að berjast með aðra
höndina bundna fyrir aftan bak því
þjóðin hafi ekki vUjað þetta stríð
og stjómin því ekki þorað að heyja
það af fullum krafti. Þegar meiri-
hluti þjóðarinnar var orðinn á
móti stríðinu var það tapað.
í Persaflóastríðinu fer ekki milh
mála að hemaðurinn á hendur
írökum en studdur af yfirgnæfandi
meirihluta manna í löndum banda-
manna. í Bretlandi og Bandaríkj-
unum styöja 80 tU 90% landsmanna
stefnu stjómanna. Stuðningurinn
virðist minni í Frakklandi og á ítal-
íu en samt afgerandi.
Menn hafa haft meiri áhyggjur
af að samstaðan gegn írak kunni
að ghðna meðal arabísku þjóðanna.
Þar er töluverð andstaða gegn
hernaði á hendur bræðraþjóð í írak
en einnig mikU hræðsla við yfír-
gangsmanninn Saddam Hussein.
Nágrannarnir í Mið-Austurlöndum
vilja flest tU gefa að þurfa ekki aö
búa við stöðuga ógn frá írak og
standa þétt með bandamönnum.
í Bandaríkjunum óttast menn
helst að almenningsálitið snúist
gegn stjórninni ef verulegt mann-
faU verður í liði þeirra. Þetta er
lærdómur sem menn draga af Víet-
namstríðinu. Stutt stríð ætti þó
ekki að valda kúvendingu í stuðn-
ingi þjóöarinnar.
Viðunandi friðartilboð kann Uka
að hafa sömu áhrif. Öllum er Ula
við stríð og það kann að virðast
vænlegur kostur að hætta hemaði,
jafnvel þótt markmiðin hafi ekki
náðst. Viðbrögð Roland Dumas,
utanrUdsráöherra Frakka, eftir
síðustu friðartiUögur frá Sovétríkj-
unum eru í þessa vem. En sá gamU
Clausewitz hafði þó ömgglega á
réttu að standa þegar hann gerði
stuðninginn á heimavígstöðvunum
að úrsUtaatriði í hemaði.
Gísli Krístjánsson
Mikhail Gorbatsjov Sovétforseti hefur komiö bandamönnum í vanda
meö friðartilboöum sínum. Hann hefur rétt írökum hálmstrá svo þeir
geti haldiö höfði en geta bandamenn einnig samþykkt og haldið höföi?
Símamynd Reuter