Dagblaðið Vísir - DV - 23.02.1991, Page 22

22
LAUGARDAGUR 23. FEBRÚAR 1991.
Meiming
„Vildi gjaman
yirnia
meira á íslandi"
- segir Guðmundur Jónsson arkitekt
„Þrátt fyrir að engin af mínum
hugmyndum hafi litið dagsins ljós á
íslandi ennþá vildi ég gjarna starfa
meira á íslandi,“ sagði Guðmundur
Jónsson arkitekt í samtali við DV.
Guðmundur hlaut menningarverð-
laun DV fyrir byggingarhst að þessu
sinni fyrir hús sem var kynnt á Nord-
form hönnunarsýningunni í Malmö
síðastliðið sumar og vakti mikla at-
hygli og hlaut verðlaun á sýningunni.
Fornar hefðir
endurvaktar
Þar endurvakti Guðmundur forna
íslenska byggingarlist á sérstæöan
og nútímalegan hátt og sigraði í nor-
rænni samkeppni um það. Húsið,
sem var á sýningunni í Malmö, var
reist sem raðhús en hentar vel sem
einbýlishús og hefur fengiö mikla
umfjöllun í fagblöðum og myndir af
því birst á forsíðum tímarita.
- Hvað var svona sérstakt við þetta
hús Guðmundur?
„Það er byggt á samtali mínu við
Snorra Sturluson. Hann spyr mig
ótal spurninga um þróun íslenskrar
byggingarhefðar og hvað sé orðið af
þeim gildum sem hann þekkir best.
Mitt svar er það helst að byggingar-
hefð snúist ekki um form og stíl held-
ur um eiginleika rýmisins. Þarna er
reynt að sameina baðstofuna og eld-
stóna í stækkaðri mynd, lokrekkj-
umar fornu eru endurv^ktar milli
tvöfaldra veggja að nútímáhætti. Þar
er ennfremur að finna alla þjónustu-
kjarna sem þurfa að vera í nútíma-
húsi. Hinn forni mæniás er endur-
vakinn í formi ljósboga sem gengur
eftir endilöngu rýminu. Yíir er síðan
þakhvelfing úr áli til að endurvarpa
hinu breytilega íslenska birtulitrófi.
í bakgarði er gert ráð fyrir vatnsþró
með heitu vatni sem gufar upp af á
veturna og leiðir þannig hugann að
heita vatninu sem er eitt sterkasta
einkenni íslenskrar náttúru.“
Vil nota ný efni
eins og ál meira
„Bæði í þessu húsi og í tillögu
minni að heimssýningarskála Is-
lands fyrir Sevilla 1992 nota ég ál sem
byggingarefni og vil þannig auka
þátt íslenskra atvinnuvega í bygging-
arlist þjóðarinnar. Þannig væri bein-
línis atvinnuskapandi fyrir íslensku
þjóðina að nota íslenska álfram-
leiðslu meira sem byggingarefni. Ný
tækniþróun býður upp á fjölbreyttari
notkun þess en nú er gert.“
- Hafa íslenskir arkitektar áöur gert
tilraunir í þessa átt til þess að endur-
vekja forna byggingarlist?
„Það hefur nú eitthvað verið gert
en menn hafa kannski ekki stílfært
hugmyndir sínar nóg og verið of
bundnir af forminu."
Vil einnig
teikna íbúðarhús
- Hverskonarverkefnieðahúshefur
Guðmundur mestan áhuga á að
teikna?
„Mér fmnst freistandi að fá verk-
efni við að teikna og þróa íbúðarhús
í stórum og smáum stíl. Þótt mín
hafi ef til vil oftast verið getið fyrir
teikningar að stórum húsum, tónlist-
arhús o.s.frv. þá eru íbúðarhús einn-
ig mitt áhugasvið og gaman að svo
vel skyldi takast í Malmö. Það er
hinn endanlegi prófsteinn að vinnu
og sköpun arkitektsins að sjá hug-
myndir sínar verða að lifandi veru-
leika fyrir fólk.“
Akureyringur
og íslendingur
Guðmundur er fæddur á Akureyri
í desember 1953. Að loknu námi hér
heima hélt hann til Noregs og lærði
arkitektúr við arkitektaháskólann í
Osló. Þar hefur hann síðan dvalist í
samtals 15 ár, fjögur síðustu árin með
sína eigin stofu.
Árið 1986 sigraði Guðmundur í nor-
rænni samkeppni um tónlistarhús á
íslandi. Síðan sendi hann inn tillögur
að stækkun við Amtsbókasafnið á
Akureyri sem var samþykkt. Hann
tók ennfremur þátt í samkeppni um
teikningu að ráðhúsi í Reykjavík og
hlaut hans tillaga 2. verðlaun.
Skömmu síðar fól Reykjavíkurborg
honum að teikna Kjarvalssafn sem á
að rísa á Miklatúni, reyndar að
mestu neðanjarðar. Þemað byggir á
sérstæðu mati á persónuleika Kjar-
vals. Þessar tillögur hafa verið lagðar
„Vil vinna meira
með arkitektum"
- segir Guðrún Gunnarsdóttir, verðlaunahafi í nytjalist
„Eg byrjaði að vinna hjá Alafossi
árið 1977 og vann hjá þeim í hálfu
starfi í tíu ár. Síðan hef ég veriö „free
lance,, og unnið jafnt að textílhönnun
og myndlist," segir Guðrún Gunn-
arsdóttir sem hlaut Menningarverð-
laun DV fyrir nytjalist. Guðrún hefur
undanfarin ár hannað værðarvoðir
fyrir Álafoss sem vakið hafa mikla
athygli og þótt sérlega smekklegar.
Guðrún var tilnefnd til Menningar-
verðlauna á síðasta ári.
Meðan Guörún var fastráðin hjá
Álafossi hannaði hún efni í fatnað,
gluggatjöld og gólfteppi svo eitthvað
sé nefnt. Guörún starfar einnig sem
myndlistarmaður og er þessa dagana
að ljúka við vefnaö á veggteppum
sem eiga að skreyta ný húsakynni
ÁTVR.
Guörún er með eigin vinnustofu
við Seljaveg þar sem hún starfar að
hst sinni en hún segir að það sé mun
betra að starfa sjálfstætt en inni í
verksmiðju. „Mér finnst ég hafa
meiri tíma til að hugsa," segir hún.
„Tími minn vinnst betur með þessu
móti og ég get unnið jafnt að hönnun
sem myndlist."
Langur vinnslutími
Það tekur Guðrúnu um það bil
hálft ár að hanna þær værðarvoðir
sem fylla bæklinga Alafoss a hverju
ári. Nú er hún að byija á hönnun árs-
ins 1992 og þá skipta tískulitir næsta
árs miklu máh. í hönnun sinni hefur
Guðrún notað sterka og fallega liti.
„Ég byrja á því að velja litina og
þarí-að fylgjast með hvaða litir verða
á næsta ári. Maður er alltaf að hugsa
fram í tímann. Mörg fyrirtæki gefa
út litaspár og maður spáir í þá. Ég
nota mikiö litaspár frá International
Wools Secreteriat en það er fyrirtæki
sem öll ullarfyrirtæki í heiminum
standa að. Síðan nota ég mína eigin
liti og blanda þessu saman á minn
hátt,“ segir Guðrún.
Á síðasta ári notaði Guðrún mest
skæra liti en einnig jarðarliti í bland.
„Ég hef notað talsvert að pastellitum
en hef tekið þá alveg út og er núna
með bláhvíta línu í staðinn. Á næsta
ári gæti ég hugsað mér að skipta
mikið út litum, jafnvel að setja alveg
nýja inn en það getur þó veriö erfitt.
Ef einhverjar værðarvoðir hafa selst
mjög vel þarf að halda þeim inni og
ég er bundin af því. Öll verksmiðju-
framleiösla byggir á að hafa hlutina
hagkvæma. Ég get ekki notað hundr-
að liti þó ég myndi gjarnan vilja það.“
Fjórar einkasýningar
Guðrún hefur verið með fiórar
einkasýningar, á Kjarvalsstöðum, í
Norræna húsinu, í Gallerí Langbrók
og í Hallgerði. Einnig hefur hún tek-
ið þátt í samsýningum bæði hér á
landi og erlendis. Guðrún segist aldr-
ei frá því hún útskrifaðist hafa hætt
starfi sínu enda segir hún það mjög
óheppilegt. „Ef maður hættir í ein-
hvern tima er mjög erfitt aö byrja
aftur.“
Guörún segir að undirbúnings-
vinnan sé oft stærsti þáttur verksins.
Það þarf að teikna skyssur og ákveða
form og liti.
Guðrún Gunnarsdóttir lærði á
verkstæði í Kaupmannahöfn á sínum
tíma hjá hönnuði og vefara sem heit-
ir Kim Naver. Hún segist hafa fylgt
eiginmanni sínum, Stefáni Thors, en
hann var á leið í arkitektanám. „Ég
var lengi að ákveða hvað mig langaöi
að læra og var orðin tuttugu og
þriggja þegar ég hóf námið. Við
bjuggum í Kaupmannahöfn'í sex ár
en ég var reyndar ekki í námi allan
þann tíma.
Guðrún segir að það séu ekki marg-
ir sem starfi við textílhönnun í dag
enda hafi starfsgreinin mikið til lagst
niður. „Fyrirtækjum fækkar í þess-
ari grein og þess vegna eru það helst
fatahönnuðir sem hafa vinnu. Ála-
foss er eina verksmiðjan sem er með
vefstóla og þar er aðeins pláss fyrir
Guðmundur Jónsson kynnir líkan sitt að nýju tónlistarhúsi í Reykjavík.
fyrir byggingarnefndir . en engin
þeirra hefur enn verið þróuð frekar
og náð að líta dagsins ljós.
Allir nema
ísland og Albanía
Síðast en ekki síst má nefna að
Guðmundur vann tillögu að skála
íslands á væntanlegri heimssýningu
í Sevilla á Spáni 1992. Ríkisstjórn Is-
lands hefur enn ekki samþykkt að
taka þátt í þeirri sýningu. Er það
ekki erfið staða fyrir arkitekt að
teikna sífellt hús en sjá þau aldrei
rísa?
„Jú, það má segja það,“ segir Guð-
mundur. „Mér finnst ótrúlegt skiln-
ingsleysi ráðamanna sem kemur í
veg fyrir að íslendingar taki þátt í
sýningunni. Það ríkir algjört sinnu-
leysi fyrir þeim öflum sem geta nýst
til þess að sýna og sanna getu íslend-
inga á alþjóðavettvangi. Þetta er ekki
bara spurning um einhvern útflutn-
ing held um styrkingu okkar sem
ráðstefnu- og ferðamannalands. Þaö
eru reyndar aðeins ísland og Albanía
sem ekki hafa tilkynnt þátttöku.
Hvað varðar aðrar tillögur þá hef
ég verið svohtið óheppinn því þetta
er allt í biðstöðu. Ég er að vona að
hafist verði handa við Kjarvalssafnið
fljótlega og ég veit að það er brýn
þörf á stækkun Amtsbókasafnsins.
einn hönnuð í einu.“
Á hönnuði hvílir mikil ábyrgð því
rétt litasamsetning skiptir máli þeg-
ar varan fer í sölu og þar með afkomu
fyrirtækisins.
Ánægjuleg verðlaun
Guðrún segist ekki áður hafa feng-
ið verðlaun fyrir hönnun sína. „Mér
finnst mikill heiður og mjög ánægju-
legt að fá Menningarverölaunin. Ég
vonast til að það geti orðið til að fleiri
leiti til mín, ekki endilega varðandi
hönnun á værðarvorðum, heldur
einnig í sambandi við annars konar
hönnun. Ég gæti til dæmis alveg
hugsað mér að vinna meira með
arkitektum í sambandi við hti á hús-
gögnum og skilveggjum. Ég hef verið
í smásamstarfi við Valdimar Harðar-
son arkitekt. Hann ætlar að nota
nýja liti sem ég hef vahð í áklæði
fyrir Álafoss,“ segir hún.
Guðrún hefur verið í Félagi fata-
og textílhönnuða og í Textílfélaginu.
Hún var einn upphafsmanna Gallerí
Ef th vill yrði bætt atvinnuástand til
þess að ég kæmi heim.“
Keppt um skautahöll
- En hvað er arkitektinn að starfa
þessa dagana?
„Nákvæmlega núna er ég upptek-
inn í harðri samkeppni við tvær
stærstu teiknistofur hér í Noregi.
Keppt er um byggingu skautahallar
fyrir vetrarólympíuleikana í Lille-
hammar en hún á að rísa í Hammer.
Þetta er geysihörð samkeppni og
kemur í ljós í byrjun mars hver hlýt-
ur hnossið."
- Hvaða þýðingu hafa þessi verðlaun
fyrir þig?
„Þau eru mér fyrst og fremst mikil
hvatning og uppörvun til frekari
verka á mínu sviði. Ennfremur er ég
að vona að þau verði ráðamönnum
á íslandi áminning og hvatning en
eins og vitað er gekk ekki áreynslu-
laust að koma húsinu upp. Það hús
sem verðlaunin er veitt til er byggt
á íslenskum hefðum og séreinkenn-
um og ætti hvergi að rísa annars
staðar en á íslandi. Enn sem komið
er hefur það hvergi risið en það hafa
komið tvær fyrirspurnir frá Svíþjóð.
Ég er nógu mikill íslendingur í mér
til þess að vona að það rísi fyrst
heima.“
-Pá
Langbrókar. Hún kenndi sem
stundakennari í Myndlista- og hand-
íðaskóla íslands á árunum 1985-86.
Guðrún hefur einnig hannað sér-
stæða skartgripi, einkum nælur, sem
vakið hafa mikla athygli.
Þá hefur Guðrún unnið talsvert úr
pappír sem hún býr til sjálf og hefur
sýnt þau verk sín í Norræna húsinu.
Hún notar einnig mikið trjágreinar
í myndlistinni. Guðrún hugar að
sýningu eftir tvö ár en hún segir að
undirbúningur sýninga taki ekki
minni tíma.
Guðrún og Stefán eiga tvo syni 15
og 20 ára. Hún segist hafa miklu
meiri tíma nú en áður til að einbeita
sér að vinnunni þar sem synirnir séu
orðnir þetta gamlir. „Þegar maður
fer að kafa meira niður í vinnuna
þarf maður alltaf lengri tíma til að
finnast það nægilega gott sem maður
er að gera þó alltaf skorti á að maður
sé fullkomlega ánægður,“ segir Guð-
rún Gunnarsdóttir listamaður.
-ELA
Guðrún Gunnarsdóttir hönnuður og myndlistarmaður við vefstólinn. Um
þessar mundir er hún að vefa veggteppi fyrir ný húsakynni ÁTVR.
DV-mynd BG