Alþýðublaðið - 20.07.1921, Síða 1

Alþýðublaðið
Grefiö i&t aí Alþýðuflokknum.
1921
Miðvikudaginn 20. ]úlí.
164. tölubl.
Auðvaldsóstjómin á íslandi.
Langt er síðan eins skuggalegt
ástand og útlit hefir verið hér á
íslandi eins og nú er á þessu ári.
Stærstu atvinnurekendur landsins
— togaraeigendurnir — hafa á
undanförnum árum rakað saman
stórfé á atvinnurekstrinum, en
spilað því aftur að meira eða
minna leyti úr höndum sér. Þeim
íjármunum, sem þeir hafa haft
upp úr striti verkalýðsins, hafa
þeir sóað; nú eru hagstæðu árin
horfin og atvinnureksturinn ekki
eins arðvænlegur eins og áður.
Þá gera togaraeigendurnir sér
hægt um hönd og Ieggja fiski-
skipunum upp — draga sitt kapi-
tal út úr atvinnulifinu og hugsa
sér að bíða betri tíma, þegar
, gróðinn verði vissari. Hinu skeyta
þeir engu, þótt fjöidi verkaíólks,
sem áður hefir unnið fyrir þá,
verði nú atvinnulaus og'megi berj-
ast við skört á flestum sviðum.
Þetta vita ailir að er satt, og
þó segja menn að hér á íslandi
sé engin þörf á jafnaðarstefnunni!
Nú er það deginum ljósara, að
atvinnuleysið hér er óðum að
magnast; það er vafasamt hvort
það er að sínu leyti minna hér á
landi sem stendur, heldur en í
nágrannalöndum okkar. Þar eru
þó gerðar tilraunir til þess að
bæta úr alvarlegasta atvinnuskort-
ánum með atvinnuleysisstyrk. Hér
er það ekki borið við. Það má
miklu fremur segja að ríkisvaldið
geri sitt til þess að auka á vand-
ræðin. Það hefir ausið út fé lands-
ins á hinn beimskulegasta hátt.
Þingið veitir stjórninni heimild til
þess að ganga í stórkostiegar á-
byrgðir fyrrr togaraeigendur; það
lítur ekki út fyrir að slík heimild
hafi verið gerð í því skyni að
bæta úr vandræðum almennings;
hafi það verið gert, þá hefir heim-
ildin að minsta kosti að Iitlu gagni
orðið, því togaraeigendurnir hafa
hætt atvinnurekstrinum að meira
eða minna leyti. Hitt er sýnilegt,
að ábyrgðin getur þá að minsta
kosti orðið til þess að bjarga
sníkjudýrunum sjálfum, sem lifa á
því að stinga í sinn vasa arðinum
af vinnu almennings á þeím tim-
um, þegar atvinnureksturinn er
arðvænlegur — hæla sér af því
að þeir séu að „veita“ fólkinu at-
vinnu — en hika þó ekki við að
stöðva atvinnureksturinn undir eins
og þeir óttast að tap geti orðið
á honum. Þeir úthluta sjálfum sér
gróðanum góðu árin, en alþýðu
manná skellina vondu árin.
Og samt eru menn svo ósvífnir
að neita því, að hér sé nokkur
ástæða til að taka i taumana.
Jafnaðarstefnan á ekki við hér, er
viðkvæði þessara herra, sem vilja
fá að hafa sem beztan frið til að
rýja verkalýðinn.
Landið er á hausnum. Það hefir
ekki efni á því að láta Ieggja
vegi né byggja brýr. Fyrir þá
sök missa margir atvinnu. Er það
þá ekki napurt að sjá fleiri hundr-
uðum þúsunda ausið út til annars
eins hégóma og konungsmóttök-
unnar í því formi sem hún var?
Er í rauninni nokkurt vit f því að
Iáta fara þann veg með almenn-
ingsfé? Er nokkurt réttlæti f þvi
að skattar og skyldur séu lagðar
á alþýðu manna til þess að kosta
veizlur og hátiðahöld broddborg-
aranna hér i Reykjavík, eða til
þess að styðja togáraeigendurna
— eins samviskusamlega og þeir
iika beita þeirri aðstöðu sem þeir
hafa f okkar þjóðfélagii?
Og þrátt fyrir það, þótt öll
þessi ósvinna fari fram rétt fyrir
framan nefið á mönnum, segja
þeir að hingað eigi jafnaðarstefn-
an ekkert erindi.
Hér f Reykjavfk eru að koma
skýrar og skýrar f Ijós einkenni
hinnar sárustu neyðar. Það kemur
ekki sjaldan fyrir að maður rekist
á klæðlftil, betlandi börn á göt-
pooooooo-Q
í Brunatryggingar
í á innbúi
*i* hvergí ódýrari en hjá *f
A. V. Tuliníus ?
vátryggingaskrifstofu t
Eimskipafólagshúsinu, Ip
J 2. hæð. J*|
6~
unni. Þau eru fyrirfram dæmd til
örbyrgðarinnar. Þau eiga bláfátæka
foreldra, sem búa f dimmum, rök-
um og óhollum kjallaraholum eða
þröngum og lélegum súðarher-
bergjum uppi á háaloftum. Slíkir
bústaðir eyðileggja heimilislffið;
börnin fá hvorki það lfkamlegt
né andlegt uppeldi, sem þau þarfn-
ast. Þau eru dæmd til að vera
skuggamegin í Iffinu.
Berum þetta saman við Iff æðri
stéttanna hér f Reykjavfk. Gerum
Iftinn samanburð t. d. á kjallara-
og háaloftsibúðunum og svo aftur
hinum þægilegu, rúmgóðu og
björtu íbúðarhúsum sumra togara-
spekulantanna!
Aliir sjá muninn. Samt segja
menn að hér sé enginn stéttamun-
ur og engin þörf á jafnaðarstefnu!
Hvaðan er þessi skoðun runnin?
Hvaðan nema frá atvinnurekend-
unum, sem eru að reyna að halda
sér uppi á kostnað almennings?
Þeir hafa gert alt er f þeirra valdi
hefir staðið til þess að „fabrikera*
þessa fjarstæðu skoðun hjá sem
allra flestum.
Þessir tfmar, sem við nú lifum
á, eru skapaðir til þess að rffa
frá augum manna bindi það, sem
auðvaldið hefir haft til þess að
leyna sannleikanum fyrir þeim.
Vfða má sjá þess merki erlendis,
að menn séu að vakna. Hvf skyldu
menn ekki vakna hér lfka?
Hvaða alþýðumaður getur sætt
sig við það ástand, sem hér er
nú? Hverra umbóta getur hann