Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1992, Blaðsíða 4

4
ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNf 1992.
Fréttir
Samband íslenskra samvinnufélaga:
Bráðvantar 3,5
milljarða króna
Guðjón B. Ólafsson forstjóri. Hann segir það geta ráðiö úrslitum að hægt
verði að sannfæra bankana um að hallarekstri sé lokið.
Vegna mikilla skulda Sambands
íslenskra samvinnufélaga þarf félag-
ið nauðsynlega að losna við eignir. í
skýrslu Guðjóns B. Ólafssonar for-
stjóra, sem hann flutti á aðalfundi
Sambandsins á fóstudag, kom fram
aö til að ná jafnvægi þarf Sambandiö
að losa um þrjá til fjóra milljarða
króna.
Vegna taprekstrarins hefur eigið fé
Sambandsins rýmað mikið. Á milli
áranna 1990 og 1991 rýmaði eigiö fé
um 260 milljónir króna. Eigið fé er
nú, samkvæmt ársreikningi, einn og
hálfur milljarður króna. Tap á reglu-
legri starfsemi á síðasta ári var 1.300
milljónir króna á móti 1.100 milljón-
um á árinu áöur, eða samtals tveir
og hálfur milljarður á tveimur ámm.
Greinilegt er af lestri á skýrslu
Guðjóns B. Ólafssonar aö rekstur
Sambandsins er þungur. Og greini-
legt er að Sambandið á mikið undir
velvild þeirra banka sem það er í
viðskiptum í. í skýrslu forstjórans
segir að margir erlendir bankar hafi
sett útlánakvóta á ísland og jafnvel
hætt viðskiptum við einstök erlend
fyrirtæki, en einskorðað viðskipti við
seðlabanka, viöskiptabanka eða rík-
issjóði viðkomandi landa. „Þegar við
þetta bætist viðvarandi hallarekstur,
má ljóst vera að það er ekki auðsótt
mál að viðhalda þeim erlendu banka-
viðskiptum sem þó em Sambandinu
og tengdum fyrirtækjum svo nauð-
synleg," segir í skýrslu Guðjóns B.
Olafsssonar.
Getur ráöið úrslitum
Og áfram segir forstjórinn: „Á sein-
asta ári tókst að minnka erlendar
skuldir Sambandsins verulega, m.a.
með því aö nýju hlutafélögin yfirtóku
hluta skuldanna, en líka með nokk-
urn niöurgreiöslu. Viö þessa samn-
ingagerð nutum við mikilvægs
stuðnings Landsbanka íslands. Síðar
á þessu ári verður síðan nauðsynlegt
að leita eftir endumýjun þessara
samninga. Mun þá ráða úrslitum að
hægt verði að sannfæra bankana um
að hallarekstri sé lokið og að eignir
beri arð í samræmi viö kostnað, en
verði annars seldar."
Til að losna undan skuldum þarf
Sambandið að gera tvennt. Annars
vegar að selja eignir og 'hins vegar
að fá arð af hluta sínum í dótturfyrir-
tækjunum. Það getur verið erfitt að
selja hlutabréf og fasteignir. Sem
dæmi má nefna að hluti Sambands-
ins í Sambandshúsinu á Kirkjusandi
hefur verið til sölu í marga mánuði
án þess aö kaupandi hafi fundist.
Á aðalfundi Sambandsins 1990 var
samþykkt að stofna sex almennings-
hlutafélög, en þau eru: íslenskar
sjávarafuröir hf„ Goði hf„ Samskip,
íslenskur skinnaiðnaður, Jötunn hf.
og Mikligarður hf.
Á aðalfundinum nú var samþykkt
tillaga þess efnis að enginn einn lög-
aðih fari með meira en þriðjung eign-
arhalds í hvertu einstöku félagi.
Nú er fyrsta starfsári þeirra lokið.
Á þessu fyrsta ári var tap á rekstri
Goða 46,7 miHjónir króna. Hjá Goða
hefur um 20 starfsmönnum verið
sagt upp þar sem vitað er að sam-
dráttur verður í framleiðslu land-
búnaðarafurða. íslenskar sjávaraf-
urðir voru reknar með 51,7 milljóna
króna nettóhagnaði.
Svarti sauðurinn í þessum fyrir-
tækjum er Mikligarður. Velta Mikla-
garös á síöasta ári var veruleg, eða
4,5 milljarðar króna, en tap var tals-
vert á fyrirtækinu, eða tæpar 400
milljónir króna. Gert er ráð fyrir að
tap í ár verði 160 mifijónir króna.
Nafnverð hlutabréfa Sambandsins
er rúmur hálfur milljarður. Þaö hef-
ur verið afskrifað og er nú ekki met-
ið á eina krónu.
Tap á rekstri Jötuns var 27,6 millj-
ónir á síðasta ári. Á fyrstu þremur
mánuðum þessa árs var tap á rekstri
Jötuns orðið meira en það var á öllu
síðasta ári eða rétt um 30 milljónir
króna.
Samskip er annað þessa fyrirtækja
sem rekið var með hagnaði. Hagnað-
m* á síðasta ári var 23 milljónir
króna, sem er aðeins 0,6 prósent af
veltu.
islenskur skinnaiðnaður var rek-
inn með tæplega 50 milljóna króna
tapi.
Ljóst er að mestur hluti hlutabréfa
Sambandsins í þessum fyrirtækjum
getur ekki talist góð söluvara.
Eflaust eru hlutabréfin í Samskipum
og íslenskum sjávarafurðum sá hluti
þessara eigna sem er besta söluvar-
an. Vandséð er að margir kunni að
hafa áhuga á að fjárfesta í hinum
fyrirtækjunum fjórum.
Aðrar eignir
Aðrar helstu eignir Sambandsins
eru eignarhlutar í öðrum fyrirtækj-
um. Þar er helsta eignin 32 prósent
hlutur í Olíufélaginu, Reginn hf.,
helmings eign í Sjöfn sf. og rúmar
120 milljónir í Samvinnusjóði ís-
lands.
í þeim fyrirtækjum sem Samband-
ið á yfir 50% eignarhluta er hluti
þess metinn á 2,7 milljarða króna.
Þess ber að geta að ekki er þar með
sagt að söluverö eignanna sé svo
hátt. Eignarhluti Sambandsins í öðr-
um fyrirtækjum er metinn á 1,5 millj-
arða króna. Það segir heldur ekkert
um markaðsverð eignanna.
í orðum forstjórans kemur glöggt
fram að takast verður að selja eignir
og þá er einna helst htið til Ohufé-
lagsins. Þegar þaö verður selt sem
og aörar bitastæðari eignir verður
Sambandið aðeins brot af því sem
þaö áður var. -sme
Akureyri:
ÁlOlkmðbif-
*•»#*■■ * «
OyiS Eris^ánason, DV, Akureyri:
Einn ökumaður var sviptur
ökuleyfi á Akureyri um helgina
vegna hraðaksturs. Sá ók bifhjóii
eftir Glerárgötu á 101 km hraða
þar sem leyfilegt er aö aka á 50
km hraða.
Að sögn lögreglu á Akureyri
var talsvert mikið um það aö
menn ækju of hratt um helgina
og voru fjölmargir teknir vegna
þess bæði utanbæjar og innan
bæjarmarkanna. Ekkert óhapp
varð þó í umferöinni utan að ekið
var á ijósastaur en meiðsh á fólki
urðu ekki í því tilfelh og heldur
ekki er bifreiö valt skammt frá
Kjamaskógi.
Samkvæmt upplýsingum lög-
reglu var nokkur ölvun í bænum
um helgina, mest á föstudags-
kvöld.
Borgarspítalinn:
Tuttuguinilljóiiir
tíistarfsmanna
Sflóm Borgarspítalans hefur
ákveöið aö vetja 20 mihjónum
króna til starfsmanna spítalans.
Þetta er gert vegna þess hversu
vel hefur tekist aö spara i rekstri
spítalans.
AUar áætlanir um niðurskurð
og spamað hafa gengið eftir. 1
íréttatilkynningu frá Borgar-
spítalanum segir að þessi árang-
ur hafi fyrst og fremst náðst með
virkri þátttöku starfsmanna.
Óskað hefur veriö eftir ábend-
ingum starfsmannaráös um það
hvemig peningunum verði varið.
-sme
Jón Sigurðsson:
VaríUtháen
Jón Sigurðsson, iðnaöar- og við-
skiptaráðherra, var í opinberri
heimsókn í Vilnitis, höfuöborg
Litháen, fyrr í þessum mánuði.
Jón átti fundi með nokkrum
ráðherrum þar sem rædd var
samvinna ríkjanna í hinum ýmsu
alþjóðastofiumum, svo sem Al-
þjóöa gjaideyrissjóðnum, Al-
þjóðabankanum og fleiri.
Þá var rætt um samskipti í
orkumálum. -sme
í dag mælir Dagfari
Við verðum stórveldi
Þeir fjandvinir Uffe Ehemann og
Jón Baldvin eiga erfiöa daga um
þessar mundir. Þegar Danir felldu
Maastrictsamkomulagið í þjóðar-
atkvæðagreiðslu á dögunum glotti
Jón Baldvin í skeggið og var
skemmt yfir óförum Uffe Ehe-
manns og félaga. Sú skemmtan stóð
hins vegar ekki lengi þvi nokkrum
dögum seinna birti DV úrsht skoð-
anakönnunar sem sýndi að tveir
af hvertum þremum íslendingum
vilja ekkert með samningana um
EES hafa. Lýsa bara frati á aht
heila klabbið. Hér hefur greinilega
eitthvað farið úrskeiðis hjá þeim
þeim félögum sitt í hvoru hominu.
Báðir hljóta þeir að vera alveg gátt-
aðir á þessum ósköpum. Við skul-
um láta Ehemann hggja milli hluta
en hta á það sem snýr aö okkur
sjálfum.
Mánuðum saman hefur Jón Bald-
vin fundað í Brussel og oftar en
ekki verið í forystu EFTA-ríkja um
samningana við Evrópubandalag-
iö. Hvpr sigurinn á fætur öðrum
hefur unnist fyrir harða fram-
göngu ráðherrans, Hannesar Haf-
stein, Kjartans Jóhannssonar auk
minni kontórista og prókúrista
sem hafa tekiö þátt í slagnum stóra
og slagnum harða viö ægivald EB.
Það er búið að margskrifa undir
samkomulag sem felur það í sér aö
við fáum aht sem við viljum með
EES-samningnum en látum ekkert
í staðinn. Hagnaður okkar af Evr-
ópska efnahagssvæðinu hefur ver-
iö kynntur í sérstakri sjónvarps-
þáttaröð, í dagblöðum og á fundum
og nú siðast er búið aö senda upp-
lýsingabækhnga inn á hvert heim-
ili landsins til að greina frá því hve
óendanlegir möguleikar fehst í því
aö ganga í EES. Fáir hafa opinber-
lega dregið þetta í efa. Það er helst
aö Bjami í Byggðastofnun hafi ver-
ið með múður ásamt Jóhannesi,
fyrrum flugstjóra, enda hafa þeir
ekki fattaö aö án EES eigum við
enga framtíð. Þá hafa nokkrir þing-
menn verið með röfl þótt flestir
þingmenn séu hins vegar annað
hvort með EES eða hvorki með né
á móti. Enda eiga þeir eftir að lesa
tíu þúsund blaðsíður til að vita um
hvað þessi samningur felur í sér
og veröur að draga í efa að þeim
öllum takist að ljúka heimálestrin-
um áöur en farið verður aö ræða
máhð á sumarþingi.
Það fer ekkert milh mála að
samningurinn um Evrópska efna-
hagssvæðið gæti orðið mikil lyfti-
stöng fyrir land og þjóð. Ekki endi-
lega vegna þess sem stendur í hon-
um eða stendur ekki í honum.
Menn verða að hta til framtíðar.
Belgar hafa þénað óhemjumikiö á
skrifstofubákni EB í Brussel. Þar
eru menn á fundum dag og nótt til
að ná samkomulagi um hin og þessi
stórmál. Til dæmis hvort gúrkur,
sem ræktaðar eru í aðildarlöndun-
um, skulu vera beinar eða bognar,
hver skuh vera hámarksþyngd
epla og klukkan hvað almenningur
þessara landa megi byrja að síá
blettinn sinn á sunnudögum. Er þá
fátt eitt talið af þeim stórmálum
sem þarf að ræða og þæfa mánuð-
um saman af fjölmennum sendi-
nefndum. Nú er ljóst að öh EFTA-
löndin nema ísland ætla sér inn í
EB. Og þá er okkar tími kominn.
EFTA veröur oröið að EES og þar
sem eina landið í EES verður ísland
þá er þaö deginum ljósara aö þar
höfum við tögl og haldir í einu og
öhu. Ahtaf munu koma upp ný og
ný mál sem þarf að semja um mihi
EES, það er að segja íslands og svo
EB-ríkjanna þar sem búa hundruð
milljóna manna. Að sjálfsögðu
munum við ekki þola eilifar utan-
stefnur th Brussel vegna þessara
mála. Vhji Evrópubandalagið ná
samkomulagi við evrópska efna-
hagssvæðið verða ráðherrar og
töskuberar bandalagsins að koma
th fundar við okkur í Reykjavík
ekki síður en að við fundum með
þeim í úflöndum. Hér þarf því að
reisa ráðstefnuhöh af þeirri stærð
aö ráðhúsið nýja verður bara eins
og útikamar í samanburði við
hana. Ógrynni fólks fær vinnu við
að rýna í samninga EES-ríkisins
íslands við Evrópubandalagið.
Breyta samningum og gera nýja
samninga. Þýða skjöl og brenna
skjöl. Standa fyrir matarveislum
og kokktehboðum ásamt öðrum
skemmtunum. Með því að sam-
þykkja EES verðum við stórveldi.
Dagfari