Dagblaðið Vísir - DV - 08.06.1992, Blaðsíða 14

14
ÞRIÐJUDAGUR 9. JÚNÍ 1992.
Útgáfufélag: FRJÁLS FJÖLMIÐLUN HF.
Stjórnarformaður og útgáfustjóri: SVEINN R. EYJÓLFSSON
Framkvæmdastjóri og útgáfustjóri: HÖRÐUR EINARSSON
Ritstjórar: JÖNAS KRISTJÁNSSON og ELLERT B. SCHRAM
Aðstoðarritstjórar: HAUKUR HELGASON og ELlAS SNÆLAND JÚNSSON
Fréttastjóri: JÚNAS HARALDSSON
Auglýsingastjórar: PÁLL STEFANSSON og INGÓLFUR P. STEINSSON
Ritstjórn, skrifstofur, auglýsingar, smáauglýsingar, blaðaafgreiðsla, áskrift,
ÞVERHOLTI 11, 105 RVlK, SlMI (91)63 27 00
SlMBRÉF: Auglýsingar: (91 )63 27 27 - aðrar deildir: (91 )63 29 99
GRÆN NÚMER: Auglýsingar: 99-6272 Askrift: 99-6270
AKUREYRI: STRANDGÖTU 25. SlMI: (96)25013. Blaðamaður: (96)26613.
SlMBRÉF: (96)11605
Setning, umbrot, mynda- og plötugerð:
PRENTSMIÐJA FRJALSRAR FJOLMIÐLUNAR HF„ ÞVERHOLTI 11
Prentun: ARVAKUR HF. - Áskriftarverð á mánuði 1200 kr.
Verð í lausasölu virka daga 115 kr. - Helgarblaö 150 kr.
Nálin er svo holl
„Nálin er svo holl fyrir sauðféð“, hugsa mývetnskir
landeyðingarmenn og ráku fé sitt á fjall í síðustu viku,
þrátt fyrir eindregin og ákveðin tilmæli Landgræðslu
ríkisins um að gera það ekki. Þessi upprekstur er í stíl
við fyrri yfirgang þessara landeyðingarmanna.
Árum saman hafa landeyðingarmenn Mývatnssveit-
ar hunzað tilmæli Landgræðslunnar um að reka ekki á
fiall í byijun júní, heilum mánuði á undan öðrum sauð-
fjáreigendum í landinu. Þeir siga kindum sínum á
melgresið, sem Landgræðslan hefur reynt að rækta.
Undanfarin ár hefur Landgræðslan varið miklum
peningum af almannafé til að vemda gróður og auka
hann í heimalöndum þessara landsins mestu landeyð-
ingarmanna. Með þessu hefur verið reynt að auðvelda
þeim að halda fé sínu í heimalöndum að sumarlagi.
Á Suðurlandi er samstarf bænda og Landgræðslunn-
ar orðið svo gott, að nú liggur fyrir að friða algerlega
alla afrétti svæðisins. Þegar hefur verið samið um þetta
í mörgum hreppum. Afleiðingin er sú, að þessir afréttir
era ekki lengur taldir í eyðingarhættu.
Þeim fáu bændum, sem enn nota afrétti sunnan-
lands, dettur ekki í hug að reka á fjall í byrjun júní eins
og mývetnskir landeyðingarmenn gera. Sunnlendingar
skilja, að þeir verða að leggja eitthvað af mörkum á
móti stuðningi Landgræðslunnar við verndun haga.
Vorbeit landeyðingarmanna Mývatnssveitar leiðir til
þess, að melgresið fær ekki tækifæri til að sá sér eins
og til er ætlazt. Starf Landgræðslunnar á þessum slóðum
er að mestu unnið fyrir gýg, enda er afrétturinn eitt
mesta landeyðingarsvæði landsins um þessar mundir.
Að upprekstri landeyðingarmanna Mývatnssveitar
standa ráðunautur Búnaðarfélagsins, gróðurverndar-
nefnd Suður-Þingeyjarsýslu, landbúnaðarnefnd og
hreppsnefnd Skútustaðahrepps. Þessir aðilar era sam-
mála um, að unnt sé að reka 5000-6000 íjár á sandinn.
Um þetta sagði Sveinn Runólfsson landgræðslustjóri
í viðtah við DV í síðustu viku: „í raun og vera era þessi
mellönd ekki beitarhæf, hvorki núna, 4. júní eða 4. júlí
eða yfirhöfuð. Afrétturinn er mjög illa farinn og landið
mjög þurrt eftir þurrkana í vetur og vor.“
í sama viðtah viðurkenndi landgræðslustjóri, að
heimilt væri að stöðva yfirgang landeyðingarmanna
með valdboði, en betra væri að fara að mönnum með
góðu. Samt sýnir reynslan því miður, að endurtekin lin-
kind Landgræðslunnar hefur espað þá til óhæfunnar.
Árum saman hefur Landgræðslan kvartað og kveinað
út af framferði landeyðingarmanna Mývatnssveitar, en
haft hendur í vösum um leið. Samt ber henni að leita
lögregluvemdar og síðan að höfða mál gegn landeyðing-
armönnum, sem hafa að engu kvart hennar og kvein.
Aðeins 1 sumum tilvikum ghdir sú formúla, að betra
sé að fara með góðu að vandræðamönnum, svo að þeir
bæti ráð sitt. í öðrum tilvikum líta slíkir á tilraunir af
því tagi sem veikleikamerki óvinarins og óbeina hvatn-
ingu um að láta þær sem vind um eyra þjóta.
Landgræðslan hefur árum saman gengið of langt í
undanlátssemi gagnvart landeyðingarmönnum Mý-
vatnssveitar. Og nú má forstjóri hennar ekki neita að
beita leyfilegum stöðvunargerðum, þegar hann segir
austurafrétt Mývetninga ekki vera beitarhæfan.
í Mývatnssveit era landeyðingarmenn að gefa skít í
aha þjóðina og tilraunir hennar til að veijast vaxandi
landeyðingu á einu viðkvæmasta svæði landsins.
Jónas Kristjánsson
Athugasemd við leiðara í DY
frá stjórnarformanni Eignarhaldsfélags Verslunarbankans hf.
Reykjavík, 2. júní 1992.
Til ritstjóra Morgunblaðsins.
Hinn 27. maí sl. birti DV leiðara,
æm hafði að geyma rángar stað-
íæfingar um Eignarhaldsfélag
Verslunarbankans hf. og Verslun-
irbankann.
Að því tilefni ritaði ég þann 29.
naí sl. Ellert B. Schram, ritstjóra,
>cm er höfundur tilvitnaðs leiðara,
neðfylgjandi bréf, sem ég óskaði
;ftir að hann birti í blaði sínu. Síð-
ín hafa komið út 3 tbl. af DV og
lefur bréfið ekki fengist birt.
Af þeim sökum óska ég eftir að
dorgunblaðið birti meðfylgiandi
>réf.
Virðingarfyllst,
Einar Sveinsson.
Ellert B. Schram, ritstjóri,
Dagblaðið Vísir,
>verholti 11,
teykjavík.
Reykjavík 29. maí 1992
„Leiðari þinn í DV miðvikudag-
nn 27. maí sl. undir yfírskriftinni
,tvö hundruð miHjónir“ er þess efn-
s að ekki verður hjá því komist að
senda þér eftirfarandi athugasemd-
sem óskast birtar I blaði ykkar.
Dagblöð og aðrir fjölmiðlar
gegna afar þýðingarmiklu hlutverki
í nútfma þjóðfélagi við að koma
upplýsingum á framfæri við al-
menning. Samkeppni fjölmiðla um
dagblaða um tiltekna atburðarás fer
að jafnaði ekki fram fyrr en stað-
reyndir liggja ijósar fyrir. Þess
vegna hvflir mikil ábyrgð á herðum
ritstjóra við leiðaraskrif og umfiöll-
un um efnisþætti mála.
Við samningu framangreinds
leiðara hefur þú algjörlega vanrækt
þessa grundvallarskyldu leiðarahöf-
unda og byggt á upplýsingum, sem
eru rangar í aðalatriíum. Skulu hér
raktar nokkrar staðrejmdir málsins
og gerðar athugasemdir við þær
ályktanir, sem dregnar eru fram í
leiðaranum.
Verslunarbankinn var viðskipta-
banki íslenska sjónvarpsfélagsins
hf., en hafði hvorki yfirtekið rekst-
urinn né annaðist bókhald þess eins
og álykta má af lestri leiðarans.
Bankinn hafði undir höndum upp-
lýsingar um rekstur sjónvarpsfé-
lagsins, en samstarfsfélagið, ís-
lenska myndverið hf., var ekki í
viðskiptum við Verslunarbankann.
I júní 1989 var gerður samningur
um sameiningu Qögurra banka þ.
á m. Verslunarbankans, sem sfðast
skyldi taka gildi hinn 1. janúar
1990. Var það gert með stofnun
fslandsbanka hf. Á árinu 1989 leit-
uðust þáverandi hluthafar í Stöð 2
við að auka hlutafé félagsins, en
vegna hraðrar uppbyggingar fé-
Iagsins og takmarkaðrar lánafyrir-
greiðslu bankans var ljóst að auka
þurfi eigið fé stöðvarinnar. Þar sem
hluthöfunum tókst ekki að afla við-
bótarhlutafjár, gekk bankinn f árs-
Einar Sveinsson
er að greiða lægra verð en það lög-
um samkvæmt. Af þessu hlutafé
keypti Eignarhaldsfélag Verslunar-
bankans hf. kr. 100 miUj., en stofn-
endur félagsins lögðu sjálfir fram
150 milþ'. kr.
Hinn 9. janúar 1990 keyptu
nokkrir af stofnendum Fjölmiðlunar
sf. hlutafé í íslenska sjónvarpsfé-
laginu að nafnverði kr. 150 mil(j.
Um kaup þessi stofnuðu þeir ásamt
fleiri aðiium síðar félagið Fjölmiðlun
sf., sem var skráð þjá firmaskrá
hinn 9. aprfl 1991, en féiagið er
talið stofnað 13. janúar 1990. Kaup
allt öðrum hætti en fram kemur f
leiðaranum.
Af aðdraganda kaupanna, svo
sem honum er lýst í leiðaranum,
dregur þú sfðar eftirgreindar þijár
ályktanir, sem engin stenst svo sem
hér skal rakið:
í fyrsta lagi lánaði Verslunar-
bankinn Stöð 2 hvorki sjö hundruð
miHjónir né fímm hundruð miHjónir,
heldur mun lægri fíárhæð. Ályktun
þfn um fimm hundruð eða sjö
hundruð mil|jóna króna lánveitingar
bankans til fyrirtækisins á sér því
enga stoð í veruleikanum.
I öðru lagi er því haldið fram að
bankinn hafi „týnt“ 200 mil|j. kr.
láni til fyrirtækisins. Er ályktun
þessi byggð á þeim meinlega mis-
skilningi að þær 150-200 miHj., sem
matsmenn í máli Fjölmiðlunar sf.
teþ'a að hafi vantað upp á áætlað
eigið fé stöðvarinnar, hafi verið Ián
frá bankanum. Eins og fram kemur
f matinu er ekki um tiltekið lán að
ræða heldur lakari eiginfiárstöðu
miðað við fyririiggjandi áætlun.
1 þriðja lagi segir þú f leiðaranum
að rekstur stöðvarinnar hafi verið
gjörsamlega vonlaus fram til árs-
byijunar 1990, ef ekki hefði komið
til „gegndariausrar* fyrirgreiðslu
bankans. „Allur ævintýra|jóminn,
afrekin og bramboltið f kringum
Stöðina hafi verið egótripp á kostn-
að annarra."
Þessi staðhæfing er alröng. Um
áramótin 1989/1990 hafði tekist
Tvö hundruð milljói
*» Vrtmrtrtkn Iknd M) .mulk
>»■ tK^rlfi
ItalWMiriÉinÞiriM
á hlutabréfakaupum f því. Þani
Iiggur fyrir af sfðustu ársreiknir
um félagsins, að hagnaður
rekstri þess á árinu 1991 nam s<
næst 100 millj. kr. og sölugei
hlutabréfa f því hefur á sfðustu i
um verið 1,4-1,5 sem sýnir að
góða Qárfestingu hefur verið
neða.
Að lokum skal þetta tekið fra
Stöð 2 var byggð upp á rpj
stuttum tíma og hafði þegar i
áramótin 1989/1990 náð ótrúlegi
Qölda áskrifenda. Má með sar
segja að stöðin hafi náð fótfesti
íslensku þjóðfélagi. Er það fyrst
fremst að þakka áræði þeir
manna sem stofnuðu fyrirtækið s
og ekki sfður óvery'ulega árangui
ríku starfi starfsmanna þess :
upphafi. Hjá fyrirtækinu starfar
vel á annað hundrað manns og i
44.000 áskrifendur pjóta þjónus
hennar. Verður ekki betur séð
að hin fjárhagslega endurskir
„Ef Einar Sveinsson hefði haft þrek til að bíða í einn dag enn hefði grein hans að sjálfsögðu verið birt hér í DV.“
Athugasemd frá Ellert B. Schram ritstjóra:
Eftirmál leiðara
- vegna skrifa Einars Sveinssonar, formanns Verslunarráðs
Undirritaður gerðist svo djarfur
í leiðara á dögunum að gera lána-
fyrirgreiðslu Verslunarbankans
sáluga til Stöövar tvö að umtals-
efni. Það var gert í kjölfarið á þeim
upplýsingum að skuldir Stöðvar
tvö hefðu verið vantaldar um tvö
hundruð milljónir króna þegar ný-
ir eigendur voru fengnir til að
kaupa hlutabréf í þessu fósturbarni
bankans. í leiðaranum var einkum
fjallað um þann rausnarskap
Verslunarbankans að veita þessu
eina fyrirtæki nær ótakmarkaða
lánafyrirgreiðslu og lýst furðu yfir
því að bankastjóminni skyldi ekki
vera kunnugt um skuldastöðu fyr-
irtækisins þegar bankinn gekkst
fyrir sölu á hlutabréfum í því.
Formaður Verslunarráðsins,
Einar Sveinsson, hefur fundið hvöt
hjá sér til að „leiðrétta" þennan
leiðara og birtir opiö bréf til undir-
ritaðs í Morgunblaðinu þann 3. júní
sl. á þeirri forsendu að skrif hans
hafi ekki fengið inni í DV.
Verslunarráðsformaðurinn er
ekki þolinmóður maður. Hann lét
senda greinina til mín föstudaginn
29. maí um hádegisbilið. Stóö ekki
annað til en greinin yrði birt í DV,
en allir þeir sem koma nálægt
greinaskrifum í DV og/eða Morg-
unblaðið mega vita að aðsendar
greinar eru sjaldnast og nánast
aldrei birtar daginn eftir að þær
berast. Á DV er gengið frá greina-
skrifum með aö minnsta kosti
þriggja daga fyrirvara. Ef Einar
Sveinsson heföi haft þrek til að bíða
í einn dag enn heföi grein hans aö
sjálfsögðu verið birt hér í DV. En
sumir eru góðu vanir og þurfa ekki
að standa í biðröðum.
Allt í lagi á Stööinni
Inntak skrifa Einars Sveinssonar
er að sýna fram á að Stöð tvö hafi
staðið býsna vel þegar skipt var um
eigendur. Hann vill réttlæta Versl-
unarbankann og eignarhaldsfélag-
ið hvemig staöið var að sölunni.
Einar segir að Verslunarbankinn
hafi hvorki lánaö Stöð tvö fimm
hundmð milljónir né sjö hundmð
milljónir, heldur hafi eiginíjár-
staða Stöðvar tvö verið lakari en
fyrirliggjandi áætlun sagði til um.
Einar ber á móti því að rekstur
Stöðvarinnar hafi verið vonlaus
fram til ársbyijunar 1990 þegar eig-
endaskiptin urðu. Og Einar heldur
því fram aö kaupendur hafi ekki
verið að bjarga andliti bankans
heldur keypt í hreinu ábataskyni.
Það em auðvitað tíðindi fyrir
fleiri en mig að heyra það að rekst-
ur Stöðvar tvö og fiármálaviðskipti
hennar við Verslunarbankann hafi
verið í góðu lagi. En vegna athuga-
Kjallariiin
Ellert B. Schram
ritstjóri
semda formanns Verslunarráðsins
og þess hvítþvottar, sem hann
stendur fyrir, vil ég segja þetta:
í fyrsta lagi: Það er þýðingarlaust
og marklaust hjá Einari Sveinssyni
að bera á móti því að Verslunar-
bankinn hafi lánað Stöð tvö um-
talsverðar upphæðir. Gögn liggja
fyrir um lán að upphæð 400 hundr-
uð miHjónir frá bankanum sjálfum.
Dótturfyrirtæki bankans, Féfang,
var látið lána níutíu milljónir. Og
hver var yfirdrátturinn? Hver var
fyrirgreiðslan til þeirra sem stóðu
að Stöð tvö og enda þótt bankinn
geti haldið því fram að hann hafi
ekki lánað sjálfur þær upphæðir,
sem ég hef stuðst við, þá hafa vænt-
anlega margir gúmmítékkamir og
vanskilareikningamir endað á
borðinu hjá bankastjóminni.
Og kannske Einar Sveinsson vilji
og geti svarað því hvaða hlutverki
Verslunarlánasjóðurinn, sem er í
vörslu Verslunarbankans, gegndi í
þessu spilverki? Ég ítreka því enn
fullyrðingar mínar um gegndar-
lausa lánafyrirgreiðslu Verslunar-
bankans í tengslum við Stöð tvö.
Gjörgæslan
I öðm lagi: Tilraunir til að bera
því við að Verslunarbankanum
hafi ekki veriö kunnugt um íjár-
hagsstöðu Myndversins, sem Stöð
tvö keypti á árinu 1989, eru brosleg-
ar. Bankinn setti sérstakan mann
til eftirlits rekstri Stöðvarinnar í
marga mánuði áður en að uppgjör-
inu kom. Bankinn skipaði endur-
skoðendur til að fylgjast með bók-
haldi Stöðvarinnar og þeirra fyrir-
tækja sem henni fylgdu. Sami lög-
fræðingurinn gætti hagsmuna
bankans, sem á sama tíma sat sem
formaður í stjóm Stöðvar tvö.
Myndverið var í eigu Stöðvar tvö
þann tíma sem þessi gjörgæsla stóð
yfir. Og varla hefði bankanum legið
svo á að auka hlutafé í Stöð tvö,
nema vegna þess að þar var allt á
heljarþröm.
í þriðja lagi: Það er sérkennileg
röksemdafærsla, og í ætt við þá
aðferð kattarins að fara í kringum
heitan graut, að mótmæla því aö
rekstur Stöðvar tvö hafi valdið
Verslunarbankanum erfiðleikum,
svo alvarlegum erfiðleikum að
maður gekk undir manns hönd til
að bjarga andliti bankans. Þetta
vita allir. Vitaskuld er það á ábyrgð
og áhættu nýrra eigenda þegar þeir
fallast á aö leggja fé í fyrirtæki,
þótt það sé gert fyrir áeggjan
banka. En það er verra ef upplýs-
ingar, sem ráða kaupimum, em
rangar og bankinn, sem stendur
fyrir sölimni, ber ábyrgð á þeim
vantöldu gögnum. Fullyrðingar um
að skuldum við bankann hafi ekki
verið um að kenna heldur lakari
eiginíjárstöðu em útúrsnúningur
einn, því það era niðurstöðutölur
sem skipta máli en ekki tilurð
þeirra.
í íjórða lagi: Kjarni málsins er sá
að Verslunarbankinn og eignar-
haldsfélag hans hafa enn ekki svar-
að þeirri spumingu velunnara
bankans hvað réð því glæfraspili
að fjármagna Stöð tvö um hundmð
milljóna króna án þess að hafa
vitneskju um raunverulega stöðu
Stöðvarinnar. Leiöari minn íjallaði
um þessa spumingu og oft hefur
verið skrifaður leiðari af minna til-
efni.
Ellert B. Schram
„Kjarni málsins er sá að Verslunar-
bankinn og eignarhaldsfélag hans hafa
enn ekki svarað þeirri spurningu vel-
unnara bankans hvað réð því glæfra-
spili að fjármagna Stöð tvö um hundr-
uð milljóna króna án þess að hafa vitn-
eskju um raunverulega stöðu Stöðvar-
innar.“