Dagblaðið Vísir - DV - 13.06.1992, Blaðsíða 25

LAUGARDAGUR 13. JÚNÍ 1992.
25
Á vit ævintýra í Skrúði:
Flögrandi fuglar og
ómandi sálarstrengir
- slegist í för með tónlistarmönmim út í náttúruperlu Austurlands
Seiðandi og kraftmiklir tónar berast
með vindinum frá ósköp venjuiegu
íbúðarhúsi i austfirsku sjávarþorpi.
Tóniistin hrífur mann með sér og
sogar mann í átt að húsinu. Agndofa
og undrandi stendur maður úti á
götu og hiýðir á píanóleik eins og
hann gerist bestur. Fram hjá húsinu
verður ekki gengið.
Til dyra kemur Peter Máté, tékk-
neskur tónlistarkennari á Stöðvar-
firði. í heimsókn hjá honum og konu
hans, Lenku, er Jónas Ingimimdar-
son píanóleikari og Ungveijinn Fer-
ence Utassy, tónlistarkennari á
höfðuborgarsvæðinu.
Tónhstin, sem borist hafði út á
götu, var slavneskur dans efdr Dvor-
ák sem þeir félagamir höfðu gamnað
sér við, sexhent á eitt píanó. Þeir
bjóða aðkomumönnum til stofu og
halda leiknum áfram.
Heimsborgarar
á Stöðvarfirði
Það fer ekkert milii mála að þarna
eru saman komnir tónhstarmenn
sem maður að öhu jöfnu rekst ekki
á nema í stærri tónleikasölum. Og
óhjákvæmilega berst tahð að veru
þessara manna á Stöðvarfirði.
„Viö erum að bíða færis á að kom-
ast út í Skrúö. Frá því ég fluttist hing-
að fyrir þremur árum hefur mig aht-
af langað til að skoða þessa grænu
náttúruperlu," segir Ference á lýta-
lausri íslensku. Eftir nám í Búdapest
fluttist hann til Stöðvarfjarðar árið
1987 og kom þar á fót tónlistarskóla,
auk þess sem hann kom á fót aust-
firskum kór. Fyrir ári fluttist hann
til Reykjavíkur og sinnir þar tónhst-
arkennslu og kórstjóm.
Peter og Lenka tóku við tónhstar-
skólanum á Stöðvarfirði þegar Fer-
ence hélt suður. Ásamt Tómasi, syni
sínum, fluttu þau beint til Stöðvar-
fjarðar eftir að hafa stundað tónhst-
amám í Kosice í Tékkóslóvakíu.
Hann lærði einleik á píanó en hún á
orgel. í vikunni áður hafði Peter spil-
aö einleik með Sinfóníuhljómsveit
íslands á tónleikum í Reykjavík.
Hann hefur hlotið ýmsa viðurkenn-
ingu á alþjóðlegum tónhstarhátíðum
og er nú að búa sig undir upptöku á
geisladiskisem fyrirhugað er að gefa
út á meginlandi Evrópu í haust.
Spennandi að
rækta eyðimörkina
Tahð berst að tónhstarkennslu á
landsbyggðinni meðan beðiö er eftir
að vind lægi og fært verði út í Skrúð.
Jónas hefur haldið sig til hlés fram
tfi þessa en getur ekki lengur á sér
setið.
„Markmiðið getur ekki verið að
búa til atvinnulistamenn. Markmið
er að fá fólk til að upphfa menning-
una og fá sálarstrenginn í sjálfum sér
til að óma. Austfirðingar era luk-
kunnar pamfilar að fá leiösögn þess-
ara stórkostlegu listamanna,“ segir
hann alvömþmnginn.
Peter og Ference taka í sama
streng. Þeim finnst spennandi að
innleiða tónmennt í fámennu ís-
lensku sjávarþorpi þar sem lífið
gengur út á vinnu og aftur vinnu.
„Hér er tækifæri til að ná árangri.
íslendingar eiga hins vegar við aga-
vandamál að stríða og oft á tíöum
gætir óþolinmæði hjá nemendunum.
En það gerir kennsluna bara
skemmtilegri. Það er meira spenn-
andi að rækta eyðimörkina heldur
en frumskóginn," segir Ference.
Lagt úr vör á „vindsaenginni". Undir stjóm Skrúðsbóndans, Baldurs Rafns-
sonar, sungu bátsverjar söngva meðan báturinn þeyttist milli öldutoppa.
Náttúruperla Austurlands. Talið er að í Skrúöi verpi árlega um 100 þúsund
lundar en meiri óvissa er um varp annarra fugla. Á eyjunni má sjá nánast
allar tegundir sjófugla sem þekktir eru á íslandi.
Sigltávindsæng
ávitævintýra
Úti á hafi austur af Vattamesi
skartar Skrúður sínu fegursta. Eyjan
er þverhnípt klettabjarg, þakin
grænleitum gróðri. Baldur segist
sjaldan fara út í eyjuna með ferða-
menn en reyni þó að sinna óskum
þeirra sem eför þvi leita. Öhum sé
velkomið aö leita til sín.
Við klæðumst björgunarvestum og
setjumst um borð í gúmbát sem
Skrúðsbóndinn kahar „vindsæng-
ina“. Síöan er ýtt úr vör og við höld-
um á vit ævintýra. Það er lítils háttar
gola og báturinn endasendist milli
öldutoppa. Efdr hálftímasighngu er-
um viö komnir upp að þverhníptu
bjargi eyjarinnar. Á hverri syhu era
fuglar og á svamh í kringum okkur
em selir.
Baldur leggur bátnum í htla kletta-
vik og við klöngrumst upp í bjargið.
Suma svimar og alhr eru sem berg-
numdir. Fuglamergðin er þvílík að
vart sést til himins. Súlan steypir sér
og úr holum flögra lundar. Ahs
munu vera um 100 þúsund verpandi
lundar í eyjunni. í björgunum má sjá
aha helstu sjófugla landsins.
Eftir að hafa fikrað okkur áfram í
klettimum nokkra hríð komum við
að gríöarstórum helhsskúta. Fram-
arlega í honum sýnir Baldur okkur
hreykinn kofaskrifh sem hann kahar
Hótel Skrúö. Þar er svefnpláss fyrir
fióra sem í er sofið við eggjatöku og
lundaveiðar. Neðar í klettunum
komum við að Skrúðshelh. Þar er
vítt th veggja og hátt th lofts. Tónhst-
armennimir þrír em sammála um
aö þar sé kjörið að halda konsert.
Seiður
Skrúðsbóndans
Baldur segir okkur sögur af vætti
nokkrum sem í þjóðsögum kahast
Skrúðsbóndinn. Hann er sagður hafa
rænt sauðfé bænda er létu fé ganga
á eyjunni. Að auki er upp á hann
hermt aö hafa seitt th sín prestsdótt-
ur frá Hólmum sér th gleði og
ánægju.
Dagur er aö kvöldi kominn og við
höldum th lands. Sungnir em slavn-
eskir, ungverskir, tékkneskir og ís-
lenskir söngvar. Að baki hverfur
Skrúður í þoku sem er í þann veginn
að leggja inn á firðina. Ævintýri er
úti en úr huga okkar mun minningin
aldrei hverfa. Það em nefnhega ekki
bara prestsdætur sem Skrúðurinn
seiðirthsín. -kaa
Tónaflóö á Stöövarfirði. Ungverjinn, Tékkinn og Islendingurinn að lelk meðan beðið er eftir að vind lœgi og ferða-
fært veröi út I Skrúö. Þeir Ference Utassy, Peter Máté og Jónas Inglmundarson fóru létt með að leika sexhent á
píanó kröftugan slavneskan dans eftir Dvorák. DV-myndlr GVA
Peter og Femece segja lifið á is-
landi mjög ólíkt því sem þeir hafi átt
að vepjast á æskustöðvum sínum í
Mið-Evrópu. Hvomgur hyggur á
brottfór, aö minnsta kosti ekki á
næstunni. Þeir segja víðáttima og
fámennið auka á rými einstaklings-
ins sem aftur veiti honum nánast
ótakmarkað frelsi.
Símhringing rýfur samtal okkar.
Baldur Rafnsson, bóndi á Vattamesi,
segir vind hafa lægt og því hindri
ekkert siglingu út í Skrúð. Við þeyt-
umst af stað og innan stundar berj-
um við á dymar á bænum Vattar-
nesi. Eftirvænting og spenna er í
hvers manns augum.
Borgarbamið
grét í sveitinni
Baldur og kona hans, Elínóra Guð-
jónsdóttir, tóku jörðina á leigu fyrir
níu árum. Þau komu úr Reykjavík
og hvomgt þeirra hafði markverða
reynslu úr sveitinni. Þau vom borg-
arböm sem flúöu amstur borgarlífs-
ins á vit ævintýra og frelsis.
„Sem krakki var ég einu sinni send
1 sveit. Ég grét nokkrar vikur og var
hrædd við aht og alla. Ég var send í
bæinn innan mánaðar," segir Elín-
óra sposk þegar hún segir frá sinni
fyrstu reynslu af sveitastörfum.
Baldur, sem er lærður smiður, hefur
aðeins meiri reynslu því að hann var
í sveit eitt sumar á Vattamesi þegar
hann var unglingur.
Það fer ekki milli mála að þeim og
bömum þeirra þremur hður vel í
sveitinni. Þau segja nágranna sína
vingjamlega og hjálpsama. Án hð-
sinnis þeirra hefði þeim aldrei tekist
að koma skikk á búskapinn.